Pełnomocnictwo w sprawie spadkowej od brata przebywającego za granicą

Rodzice pani Beaty zmarli przeszło 10 lat temu. Pozostawili trojgu swoich dzieci nieruchomość, której byli właścicielami na zasadzie wspólnoty małżeńskiej. Rodzeństwo chciało wreszcie uporządkować sprawy spadkowe, wystąpić do sądu o przeprowadzenie sprawy spadkowej, ale problem polegał na tym, że jedno z nich – brat, od kilkudziesięciu lat przebywa w USA. Stąd pytanie pani Beaty: jak powinno wyglądać pełnomocnictwo dla niej od brata do występowania w jego imieniu w sądzie w sprawie spadkowej. cała trójka jest zgodna co do podziału spadku.

Sprawa o podział majątku bez obecności jednego ze spadkobierców

Okoliczność, że jeden ze spadkobierców przebywa poza granicami Polski, nie musi być dużym problemem w przeprowadzeniu postępowania działowego w sądzie.

Postępowanie o dział spadku i podział majątku wspólnego odbywa się w ramach postępowania nieprocesowego. Jak wskazuje art. 513

Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.), niestawiennictwo uczestników nie tamuje rozpoznania sprawy. Przepisów o wyroku zaocznym nie stosuje się.

Tak więc istnieje możliwość, że sąd wyda postanowienie w sprawie podziału nawet pod nieobecność jednego ze spadkobierców na rozprawie. Oczywiście brat pani Beaty może ustanowić pełnomocnika, który będzie go reprezentował przed sądem.
Art. 86 K.p.c. wskazuje, iż strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.

Kogo można ustanowić pełnomocnikiem w sprawie o podział majątku?

W myśl art. 87 § 1 K.p.c. pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.

Brat pani Beaty, który przebywa na stałe w USA, może zatem ustanowić siostrę swoim pełnomocnikiem. Pełnomocnictwo może być albo procesowe, albo ogólne, albo do prowadzenia poszczególnych spraw – albo do niektórych tylko czynności procesowych (art. 88 K.p.c.).

Zobacz również: Stawiennictwo nieobowiązkowe na rozprawie spadkowej

Co obejmuje pełnomocnictwo procesowe?

Zgodnie z art. 91 K.p.c. pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do:

1. wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;
2. wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;
3. udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;
4. zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;
5. odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.

Jeżeli brat upoważni panią Beatę do reprezentowania go przed sądem w toku postępowania działowego, to będzie mogła w imieniu brata składać w toku postępowania wnioski, pisma itp., a sąd będzie kierował korespondencję dla niego na jej ręce.

Pełnomocnictwo procesowe nie wymaga formy notarialnej lub poświadczonej urzędowo. Może zostać ono udzielone w formie zwykłej pisemnej lub być złożone ustnie do protokołu.

Stosownie do art. 681 K.p.c. – „jeżeli stwierdzenie nabycia spadku jeszcze nie nastąpiło i nie został sporządzony zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydaje sąd w toku postępowania działowego, stosując przepisy rozdziału.

Zobacz również: Pełnomocnictwo do sprawy spadkowej

Stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku w jednym postępowaniu

Tak też było w sprawie pani Beaty – nie zostało przeprowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po jej rodzicach, więc optymalnie było połączyć postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku z postępowaniem działowym. Zatem ze względu na wskazany powyżej przepis art. 681 K.p.c. brat powinien udzielić pełnomocnictwa procesowego do postępowania o stwierdzenie nabycia spadku i do postępowania działowego.

Wzór pełnomocnictwa procesowego do postępowania w sprawie o stwierdzenie nabycia i dział spadku

Brat pani Beaty powinien sporządzić pełnomocnictwo o takiej oto treści:

Ja, [IMIĘ NAZWISKO], ur. [DATA URODZENIA], zamieszkały: [ADRES ZAMIESZKANIA (w USA)], nr PESEL [o ile brat posiada, jeśli nie to nr paszportu] ustanawiam niniejszym moim pełnomocnikiem procesowym moją siostrę [IMIĘ NAZWISKO], ur. [DATA URODZENIA], zamieszkałą [ADRES ZAMIESZKANIA], nr PESEL, i upoważniam ją do reprezentowania mnie w postępowaniu sądowym o stwierdzenie nabycia spadku po mojej matce [IMIĘ NAZWISKO], zmarłej w dniu [DATA ŚMIERCI] i ojcu [IMIĘ NAZWISKO], zmarłym w dniu [DATA ŚMIERCI] oraz w postępowaniu o dział spadku po mojej matce i ojcu oraz podział majątku wspólnego małżeńskiego, stosownie do przełożonego w sądzie projektu podziału.

Takie pełnomocnictwo napisane ręcznie lub maszynowo (komputerowo) i podpisane przez brata wystarczy do reprezentowania go przed sądem.

Art. 89 § 1 K.p.c. wskazuje, iż pełnomocnik jest obowiązany przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa wraz z odpisem dla strony przeciwnej. Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Sąd może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony. Zdania pierwszego nie stosuje się w przypadku dokonania czynności procesowej w elektronicznym postępowaniu upominawczym, jednak pełnomocnik powinien powołać się na pełnomocnictwo, wskazując jego datę, zakres oraz okoliczności wymienione w art. 87.

Zobacz również: Czy dzieci mogą zrzec się spadku na rzecz matki?

Jak uwierzytelnić pełnomocnictwo?

Mając na względzie powyższy przepis, wraz ze złożeniem wniosku do sądu powinno zostać także złożone pełnomocnictwo. Może się zdarzyć, że sąd zażąda uwierzytelnienia pełnomocnictwa (ale wyłącznie wówczas, gdyby miał jakieś wątpliwości). Gdyby tak się stało, to brat pani Beaty powinien udać się do konsula RP lub amerykańskiego notariusza w celu poświadczenia podpisu na pełnomocnictwie.
Poświadczenie własnoręczności podpisu następuje poprzez złożenie podpisu w obecności konsula, który potwierdza tożsamość osoby składającej podpis na podstawie okazanego dokumentu tożsamości.

Gdyby brat poświadczał własnoręczność swojego podpisu przez notariusza publicznego (notary public), to wówczas musiałby uzyskać także klauzulę apostille, wydawaną przez odpowiednie organy stanowe (najczęściej Secretary of State lub Department of State). Jednak prawdopodobieństwo, że sąd zażąda urzędowego poświadczenia podpisu pod pełnomocnictwem, jest niewielkie.

Jako że dział spadku i podział majątku wspólnego małżeńskiego ma być przeprowadzony na podstawie zgodnego projektu przedłożonego przez strony, warto, aby brat pani Beaty podpisał się osobiście pod tym projektem.

Jeżeli więc rodzeństwo stworzy projekt działu spadku połączonego z podziałem majątku wspólnego małżeńskiego swoich rodziców, to warto, aby brat przebywający w USA podpisał ten projekt, a także wniosek o wszczęcie postępowania i przesłał je pocztą do Polski, a następnie żeby ten wniosek podpisali pozostali spadkobiercy i żeby dopiero po podpisaniu przez wszystkich uczestników tego projektu i wniosku o przeprowadzenie postępowania działowego został złożony w sądzie wraz z pełnomocnictwem.

Oczywiście może się zdarzyć, że mimo ustanowienia pełnomocnika, podpisania przez brata wniosku o przeprowadzenie postępowania działowego i zgodnego projektu podziału majątku, sąd wezwie go do osobistego stawiennictwa na rozprawie np. w celu odebrania zapewnienia spadkowego.

W myśl art. 671 § 1 K.p.c. – za dowód, że nie ma innych spadkobierców, może być przyjęte zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę.

Oświadczenie zgłaszającego się o istnieniu innych żyjących spadkobiercach

Wedle § 2 art. 671 K.p.c. – „w zapewnieniu zgłaszający się powinien złożyć oświadczenie co do wszystkiego, co mu jest wiadome o:

1. istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
2. testamentach spadkodawcy”.

„Pod względem skutków karnych zapewnienie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia powinien uprzedzić składającego zapewnienie” (art. 671 § 3 K.p.c.).

W jaki sposób polski sąd może przesłuchać osobę mieszkającą w USA?

Gdyby sąd wezwał brata pani Beaty do osobistego stawiennictwa na rozprawie, a on nie mógłby się na niej stawić, to będzie mógł wystąpić do sądu o przesłuchanie go przez polskiego konsula w USA, jednocześnie wyjaśniając powody, dla których nie może stawić się w sądzie na jego wezwanie (duża odległość, koszty, brak czasu itp.). Art. 1134 K.p.c. wskazuje bowiem, iż sądy mogą występować do polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego o przeprowadzenie dowodu lub o doręczenie pisma, jeżeli osoba mająca być przesłuchana lub odbiorca pisma jest obywatelem polskim przebywającym za granicą.

Reasumując, aby rodzeństwo pani Beaty przeprowadziło spadek po rodzicach:

1. należy sporządzić wniosek o stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku połączony z podziałem majątku wspólnego małżeńskiego wraz z projektem tego podziału;
2. brata mieszkającego w USA powinien podpisać wniosek i projekt podziału i przesłać do rodziny w Polsce;
3. ponadto tenże brat powinien sporządzić pisemne pełnomocnictwo dla pani Beaty do reprezentowania go przed sądem w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku i postępowaniu działowym;
4. należy złożyć w sądzie podpisany przez wszystkich spadkobierców wniosku o stwierdzenie nabycia spadku i o dział spadku wraz z podpisanym przez wszystkich projektem podziału oraz podpisanym przez brata pełnomocnictwem.

Zobacz również: Pełnomocnictwo do działu spadku u notariusza

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.