Mieszkanie w testamencie od dziadka i żądanie zachowku przez syna

Mieszkanie w zapisane w testamencie na rzecz wnuka

Zgodnie z ostatnią wolą Pani dziadka jest Pani powołana do spadku na mocy testamentu (do całości mieszkania po zmarłym).

Proponowałabym, aby pierwszym krokiem do uregulowania spraw spadkowych było przeprowadzenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Co prawda nie istnieje prawny obowiązek uzyskania stwierdzenia nabycia spadku przez spadkobiercę, jednak w pewnych przypadkach uzyskanie takiego stwierdzenia będzie konieczne. Bez postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku spadkobierca nie zostanie np. wpisany w księdze wieczystej jako następca prawny zmarłego właściciela nieruchomości.

Stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku (spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy). Wyjątek od tej zasady może mieć miejsce wówczas, gdy wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu albo o odrzuceniu spadku. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku spadkobierca może złożyć w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania (w praktyce najczęściej jest to dzień dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy).

Oświadczenie o przyjęciu spadku można złożyć przed sądem w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.

Stwierdzenie nabycia spadku po dziadku

W celu stwierdzenia nabycia spadku należałoby skierować do właściwego sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po Pani dziadku. Sądem właściwym jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Po złożeniu kompletnego wniosku sędzia wyznacza rozprawę, na którą wzywa wnioskodawcę i uczestników postępowania. Pouczenie o obowiązku lub braku obowiązku stawiennictwa w sądzie znajdzie się na wezwaniu na rozprawę.

Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów (w postaci ułamka).

Zobacz również: Czy wnukom należy się zachowek po dziadkach?

Czy dzieciom pominiętym w testamencie należy się zachowek?

Dzieci zmarłego są uprawnione do żądania zachowku. Prawo do zachowku uregulowane jest w art. 991 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

„Art. 991. § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Z cytowanego powyżej przepisu wynikają zatem następujące zasady:

1. Roszczenie z tytułu zachowku jest zawsze roszczeniem o zapłatę określonej sumy pieniężnej (równowartość w pieniądzu 2/3 – gdy uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo małoletni lub 1/2 udziału spadkowego – w pozostałych wypadkach – przysługującego spadkobiercy ustawowemu, który nie został powołany do dziedziczenia z mocy testamentu).
2. Roszczenie z tytułu zachowku przysługuje wtedy, gdy dany spadkobierca należy do kręgu spadkobierców ustawowych, a przy dziedziczeniu testamentowym nie został powołany do spadku i nie otrzymał od spadkodawcy darowizny lub/ i zapisu w testamencie. Należy pamiętać, że o zachowek można wystąpić tylko w ściśle określonym czasie.

Do dnia 23 października 2011 roku roszczenia z tego tytułu przedawniały się z upływem trzech lat od ogłoszenia testamentu albo dnia otwarcia spadku (dzień śmierci spadkodawcy). Od dnia 23 października 2011 roku termin ten wynosi pięć lat.

Pani wujek (jak i każde z dzieci zmarłego) będzie mógł domagać się od Pani zachowku w ciągu 5 lat od otwarcia testamentu.

Po śmierci Pani dziadka jedynymi spadkobiercami ustawowymi są jego dzieci i gdyby dziadek nie przepisał na Panią nieruchomości w testamencie, to zgodnie z ustawą każde z dzieci dziedziczyłoby po 1/3 udziału w mieszkaniu.

W takiej sytuacji wartość zachowku dla Pani wujka wynosiłaby: 1/2 (zakładając, że wujek w chwili śmierci Pani dziadka był pełnoletni oraz zdolny do pracy) x 1/3 (udział spadkowy) = 1/6 wartości spadku po zmarłym. Przyjmując, że wartość nieruchomości wynosi 100 000 zł, to Pani wujek byłby uprawniony do zachowku w kwocie 16 666 zł.

W tym miejscu pragnę zwrócić uwagę na argumenty, których może Pani użyć do obrony w ewentualnym procesie sądowym o zachowek.

Mianowicie w przedmiotowej sprawie istotny jest fakt, że pieniądze na zakup mieszkania pochodziły faktycznie od Pani. Uważam, że fakt ten powinien być przez Panią zgłoszony w ewentualnym postępowaniu sądowym i wzięty pod uwagę przez sąd przy ustalaniu wysokości zachowku. Oczywiście powinna Pani postarać się wykazać przed sądem za pomocą wszelkich dozwolonych środków dowodowych (np. w postaci zeznań świadków, wyciągu z kont), że to od Pani pochodziły pieniądze na wykup lokalu.

Zobacz również: Mieszkanie w testamencie po babci

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.