• Data: 2023-11-10 • Autor: Iryna Kowalczuk
Wielu dziadków obdarowuje nieruchomościami swoje wnuczęta. I oczywiście nie ma w tym nic złego, zwłaszcza że każdy właściciel może decydować dowolnie o tym, co chce zrobić ze swoją własnością. Gdy jednak w grę wchodzą spore wartości, zwykle inne osoby z rodziny zastanawiają się, czy od mieszkania zapisanego w testamencie na wnuka można ubiegać się o zachowek. Rozważamy ten popularny problem w oparciu o pytanie naszej klientki, pani Oli:
Moja mama jest właścicielką mieszkania. Ostatnio poinformowała mnie, że sporządziła u notariusza testament, w którym mieszkanie zapisuje wnukowi – mojemu siostrzeńcowi. Ja i siostra od 20 lat jesteśmy mężatkami i nie mieszkamy w tym mieszkaniu. Czy jako córka mam prawo do zachowku?
Uprawnienie do zachowku wynika z art. 991 Kodeksu cywilnego (K.c.), zgodnie z którym:
„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.
Zobacz również: Mieszkanie przepisane na wnuka a prawo do zachowku syna
Z cytowanego przepisu wynikają następujące zasady:
Jak z tego wynika, Pani i Pani siostrze będzie należał się zachowek od wartości mieszkania przekazanego testamentem Pani mamy na rzecz siostrzeńca. Należny Paniom zachowek będzie wynosił połowę tego, co normalnie by Panie odziedziczyły, gdyby nie było testamentu. Jeżeli w skład spadku po Pani mamie wejdzie jedynie mieszkanie, to Pani i siostrze będzie należał się zachowek od siostrzeńca w wysokości po 1/4 wartości mieszkania. O zachowek będzie Pani mogła wystąpić w ciągu 5 lat od chwili otwarcia i ogłoszenia testamentu po śmierci Pani mamy.
Zobacz również: Przepisanie mieszkania na wnuka a zachowek
Przykład 1
Karol otrzymał od swojego dziadka w testamencie działkę budowlaną. Dziadek nie pozostawił po sobie innego majątku, a niedawno zmarł. Po zachowek zwrócił się do niego wujek – brat ojca. Jako że gdyby nie darowizna, to dziedziczyłby on połowę działki, to teraz Karol musi wypłacić mu zachowek w wysokości ¼ wartości nieruchomości.
Przykład 2
Pan Jan napisał testament na wnuka z pominięciem dzieci. W testamencie przekazał wnukowi swoje mieszkanie. Po panu Janie pozostanie jednak jeszcze dom. Po jego śmierci trzeba będzie oszacować wartość spadku i udziały spadkobierców (troje dzieci). Jeśli ich udziały wyniosą mniej niż 1/3, będą mogli zwrócić się do wnuka swojego ojca z roszczeniem o zachowek od mieszkania (uzupełnienie spadku).
Przykład 3
Siostry, Anna i Magda, otrzymały od swojej matki po 400 tys. zł darowizny. Niedawno matka zmarła i okazało się, że przepisała na syna Anny swoje mieszkanie własnościowe. Sporządziła testament na wnuka. Mieszkanie jest jednak warte ok. 250 tys. zł. Darowizny otrzymane od matki doliczone są do schedy spadkowej i dlatego wiadomo, że siostry otrzymały swoją część majątku po matce. Nie mogą ubiegać się o zachowek od wnuka.
Przepisanie mieszkania w testamencie na wnuka to bardzo ważny krok w drodze do samodzielności dla młodego człowieka. Warto jednak przemyśleć tę decyzję, gdyż w wielu sytuacjach po śmierci babci i dziadka taki wnuczek będzie musiał innym spadkobiercom wypłacić zachowek.
Jeśli zastanawiasz się, czy i jak spisać testament, a może jesteś wnukiem, który otrzymał coś w spadku, warto skonsultować swoją sytuację indywidualnie. Nasi prawnicy dokonają analizy dokumentów i wyjaśnią przepisy prawne dotyczące danej sprawy. Pomogą uniknąć błędów związanych z zachowkiem i sprawą spadkową. Już teraz zadaj pytanie, uzupełniając formularz umieszczony pod tym tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
