Jak zabezpieczyć się przed długami rodziców?

Regulacje dotyczące dziedziczenia

W aktualnym stanie prawnym obowiązują następujące regulacje odnośnie dziedziczenia.

Zgodnie z art. 926 Kodeksu cywilnego (K.c.) – powołanie do spadku wynika z ustawy (dziedziczenie ustawowe) albo z testamentu (dziedziczenie testamentowe). Pierwszeństwo ma testament. Dopiero jeśli zmarły (zmarła) nie pozostawił testamentu, w grę wejdzie dziedziczenie na podstawie ustawy.

Na podstawie ustawy w pierwszej kolejności powołani do spadku są: małżonek i dzieci spadkodawcy. Dziedziczą oni w częściach równych, przy czym udział w spadku małżonka nie może być mniejszy niż 1/4.

Nabycie spadku przez spadkobierców

Nabycie spadku przez spadkobierców następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Nie jest to jednak nabycie definitywne. W terminie 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule swojego powołania (będzie to chwila śmierci spadkodawcy albo chwila odrzucenia spadku przez spadkobiercę w pierwszej kolejności) spadkobierca może złożyć oświadczenie co do spadku, mianowicie:

– przyjąć spadek wprost,

– przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza,

– spadek odrzucić.

Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku (1020 K.c.).

Przyjęcie spadku wprost oznacza, iż spadkobierca przyjął spadek bez ograniczenia za długi spadkowe. W skład spadku obok korzyści spadkowych wchodzą także długi, które ciążyły na spadkodawcy.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości korzyści uzyskanych w spadku. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje, że odpowiedzialność spadkobiercy zostaje ograniczona do wartości stanu czynnego spadku. Oznacza to, że spadkobierca taki odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem, ale tylko do wartości tego co przypadło mu w spadku. Przykładowo, jeśli udział spadkowy jest warty 50 000 zł, to spadkobierca odpowiada za ewentualne długi tylko do wysokości 50 000 zł. Warto mieć na uwadze, że przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie chroni spadkobiercy przed egzekucją z jego własnego majątku. Wybór sposobu prowadzenia egzekucji należy bowiem do wierzyciela i jeżeli wskaże on komornikowi, że chce prowadzić egzekucję z majątku spadkobiercy, to komornik przeprowadzi taką właśnie egzekucję. Przykładowo, jeżeli w skład spadku wchodzą przedmioty majątkowe, który bardzo trudno sprzedać, a spadkobierca ma majątek, z którego można szybko przeprowadzić egzekucję, np. wynagrodzenie za pracę czy oszczędności z banku to wierzyciel może wnosić o zajęcie wynagrodzenia za pracę w celu zaspokojenia długów spadkowych.

Zobacz również: Spadek z długami kolejność dziedziczenia

Spis inwentarza

Stan czynny spadku ustalany jest w spisie inwentarza.

Niezłożenie żadnego oświadczenia co do spadku w terminie 6 miesięcy – w aktualnym stanie prawnym – skutkuje uznaniem, iż spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Oświadczenie co do spadku składa się przed sądem lub notariuszem.

Tym samym w celu zabezpieczenia się przed dziedziczeniem długów należy w terminie 6 miesięcy od śmierci rodzica spadek odrzucić. Proszę jednak pamiętać, iż w przypadku odrzucenia spadku, do dziedziczenia dojdą Pani ewentualne dzieci, które również w terminie 6 miesięcy od odrzucenia spadku przez Panią, będą mogły odrzucić spadek. Jeśli dzieci w chwili dojścia do dziedziczenia będą niepełnoletnie, należy uzyskać zgodę sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku. Spadek w imieniu małoletnich odrzucają ich rodzice jako przedstawiciele ustawowi, po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego.

Zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia

Można też zastanowić się nad zawarciem umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia jeszcze za życia rodziców. Umowę taką należy zawrzeć z przyszłym spadkodawcą przed notariuszem w formie aktu notarialnego. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych (dzieci, wnuków) zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej. Zrzeczenie się dziedziczenia wyłącza możliwość żądania zachowku. Wskutek zrzeczenia się dziedziczenia, zrzekający i jego zstępni, jeżeli względem nich nie umówiono się inaczej, są traktowani tak jakby nie dożyli otwarcia spadku. Zrzeczenie się dziedziczenia dotyczy tylko dziedziczenia ustawowego. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia skutkuje bowiem wyłączeniem danej osoby od dziedziczenia ustawowego. Osoba taka nie traci jednak zdolności do dziedziczenia testamentowego – spadkodawca może powołać tego spadkobiercę w testamencie.

Zobacz również: Wydziedziczenie a długi

Uniknięcie odpowiedzialności za długi spadkowe

Podsumowując, w celu uniknięcia odpowiedzialności za długi spadkowe należy zawrzeć z przyszłym spadkodawcą umowę o zrzeczeniu

się dziedziczenia albo w terminie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy odrzucić spadek. Można ewentualnie rozważyć przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, jeśli rodzice mają jeszcze jakiś majątek, który przewyższa wysokości pozostawionych przez nich długów. Przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza stanie się Pani spadkobiercą, tym samym nabędzie Pani w spadku ewentualne długi, za które będzie Pani odpowiadała do wysokości korzyści spadkowych na zasadach, o których była mowa już wyżej.

Na zakończenie należy jeszcze raz podkreślić, że umowa o zrzeczenie się dziedziczenia wyłącza od dziedziczenia ustawowego (a nie testamentowego). Tym samym, gdyby zdarzyło się, że rodzice mimo zawarcia z Panią umowy o zrzeczenie się dziedziczenia, powołają Panią do dziedziczenia w testamencie, to wówczas będzie Pani jeszcze musiała odrzucić spadek przypadający z mocy testamentu.

Zobacz również: Spadek po teściu gdy mąż nie żyje

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.