• Data: 2023-11-03 • Autor: Iryna Kowalczuk
Nie zawsze perspektywa odziedziczenia spadku wiąże się z przysporzeniem majątku. Nierzadko bowiem zdarza się, że zmarła osoba pozostawia po sobie długi. Wówczas jej bliscy muszą zmierzyć się z tym problemem. Najczęściej wybieranym rozwiązaniem jest odrzucenie całości spadku – choć można też przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza (zwłaszcza gdy długi są mniejsze niż majątek). Warto zawsze jednak mieć świadomość, jaka jest kolejność dziedziczenie długów. Kto dziedziczy długi po zmarłym i do którego pokolenia? Powyższe pytania rozważymy na przykładzie państwa Kowalskich, których syn niedawno zmarł. Jako że obawiają się długów po nim, odrzucili spadek. Teraz zastanawiają się, którzy inni członkowie rodziny i w jakiej kolejności będą powołani do spadku:
Zmarł nasz syn (nie miał dzieci). Zapewne pozostawił długi. My (rodzice) i nasz drugi syn odrzuciliśmy spadek. Syn i synowa starają się też o odrzucenie spadku w imieniu ich małego dziecka. Pozostali to: babcia, moja siostra i jej dzieci, brat męża. Proszę o informacje o kolejności dziedziczenia i odrzucania spadku.
Poniżej przedstawiam Pani informacje dotyczące procedury odrzucenia spadku według prawa polskiego i kręgu spadkobierców w zależności od kolejności ich powołania do spadku.
Odrzucenie spadku powoduje wyłączenie spadkobiercy z dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku i do spadku zostają powołani spadkobiercy w dalszej kolejności.
Jak wynika z podanych przez Panią informacji, na dzień dzisiejszy rodzice i brat zmarłego odrzucili spadek po spadkodawcy. Aktualnie czekacie teraz Państwo na zgodę sadu rodzinnego, żeby odrzucić spadek w imieniu nieletniego.
Jeżeli postępowanie przed sądem rodzinnym przedłuża się, to należy złożyć do sądu spadku oświadczenie o odrzuceniu spadku również w imieniu małoletniego dziecka zaznaczając jednocześnie, że postępowanie przed sądem rodzinnym o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka wciąż się toczy (można w sądzie rodzinnym uzyskać stosowne zaświadczenie o tym, że sprawa jest w toku). Przerwie to wówczas bieg 6-miesięcznego terminu na złożenie stosownego oświadczenia do czasu wydania zgody przez sąd rodzinny.
Proszę pamiętać, że oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może zostać złożone w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego – dalej K.c.). Dotyczy to zarówno spadkobiercy ustawowego, jak i testamentowego.
Dla spadkobierców ustawowych dziedziczących w pierwszej kolejności chwilą dowiedzenia się o tytule swojego powołania jest zazwyczaj chwila dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Dla spadkobierców branych pod uwagę w dalszej kolejności (czyli np. babcia zmarłego) chwilą dowiedzenia się o tytule powołania do spadku będzie chwila, w której dowie się ona o odrzuceniu spadku przez nieletniego wnuka.
Jak wskazuje art. 641 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, oświadczenie przyjęciu lub odrzuceniu spadku powinno zawierać wymienienie wszelkich wiadomych składającemu oświadczenie osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych, jak również wszelkich testamentów, chociażby składający oświadczenie uważał je za nieważne, oraz danych dotyczących treści i miejsca przechowania testamentów.
Z kolei, stosownie do art. 643 o przyjęciu lub odrzuceniu spadku zawiadamia się wszystkie osoby, które według oświadczenia i przedstawionych dokumentów są powołane do dziedziczenia, choćby w dalszej kolejności.
Jeżeli więc nieletni wnuk odrzuci spadek po jego wujku, a Pani zmarłym synu, to sąd prześle dalszym spadkobiercom zawiadomienie o tym fakcie, czyli żyjącej babci zmarłego, żyjącym zstępnym dziadków (czyli Pani i Pani męża rodzeństwu). Od tego czasu będą oni mogli odrzucić spadek.
Oczywiście może Pani poinformować dalszą rodzinę, żeby odrzucili spadek, nie czekając na zawiadomienie z sądu. Dla odrzucenia spadku liczy się chwila, w której spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku z dowolnego źródła.
Art. 640 § 1 Kodeksu wskazuje, iż „oświadczenie o prostym przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie”. Notariusz lub sąd prześle niezwłocznie oświadczenie wraz z załącznikami do sądu spadku.
Jeżeli zatem oświadczenia o odrzuceniu spadku zostaną złożone w innym sądzie lub przed notariuszem, to zostaną one przesłane do sądu spadku (sądu rejonowego ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy), a ten zawiadomi kolejnym spadkobierców o odrzuceniu spadku przez spadkobierców branych pod uwagę w pierwszej kolejności.
Przykład 1
Pani Ola niedawno straciła brata w wypadku samochodowym. Jej brat z kolei pozostawił żonę; dzieci nie posiadali. Żona zmarłego odrzuciła spadek, gdyż zawierał same długi. Po miesiącu kłopotliwy spadek odrzucili też rodzice pani Oli i jej brata. Teraz ona ma 6 miesięcy na dokonanie tej samej decyzji – bowiem przyszła na nią kolej. Jeśli pani Ola odrzuci spadek, kolejni spadkobiercy według kolejności ustawowej będą musieli ustosunkować się do tego tematu (gdyż pani Ola nie ma dzieci).
Przykład 2
Dwa miesiące temu zmarł pan Jan, który był wdowcem. Pozostawił po sobie stary samochód i około 200 tysięcy złotych zadłużenia. Jego dzieci odrzuciły już spadek po ojcu. Jedna z córek posiada swoje dzieci – niepełnoletnie. Teraz w ich imieniu musi odrzucić długi po dziadku (otrzymując na to zgodę sądu rodzinnego) – ma na to kolejne pół roku.
Przykład 3
Po śmierci pani Katarzyny wielu spadkobierców z jej bliskj rodziny odrzuciło spadek – zgodnie z kolejnością dziedziczenia. Powodem było zadłużenie zmarłej. Teraz o powołaniu do dziedziczenia dostała informację jej kuzynka. Od tego momentu ma 6 miesięcy na podjęcie decyzji co do kłopotliwego spadku.
Jak widać z powyższych rozważań, problematyczny ze względu na długi spadek dziedziczony jest w kolejności ustawowej. Kodeks cywilny określa więc, kto po kolei powołany jest do spadku. Każda osoba ma pół roku na podjęcie odpowiedniej decyzji. Po przyjęciu bądź odrzuceniu spadku może on przejść na kolejne osoby, z których każda ma swoje 6 miesięcy na decyzję związaną ze spadkiem.
Jeśli w Twojej rodzinie pojawił się temat kolejności dziedziczenia długów lub wiesz, że za jakiś czas zostaniesz takim spadkobiercom, rozważ możliwość zasięgnięcia porady prawnej. Prawnicy z naszego serwisu dokonają pełnej analizy dokumentów, przygotują poradę dostosowaną do indywidualnej sytuacji, pokazując najbardziej optymalny sposób rozwiązania sprawy. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jak możemy Ci pomóc, zadaj pytanie, korzystając z formularza pod tym artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
