• Data: 2024-03-11 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Otrzymałam spadek po mamie na pół wraz z moim nieletnim synem w postaci nieruchomości. Jest to dom jednorodzinny. Obecnie mieszkam we własnym wybudowanym domu wraz z mężem i synem. Czy jest możliwość sprzedaży spadku nieletniego spadkobiercy, czyli odziedziczonej nieruchomości, przed ukończeniem 18. roku życia przez mojego syna? Ma skończone 10 lat. Nie stać mnie na utrzymanie nieruchomości otrzymanej w spadku, tym bardziej, że jest ona daleko od mojego miejsca zamieszkania.
Owszem, może Pani sprzedać nieruchomość, ale aby to zrobić w imieniu małoletniego, potrzebna jest zgoda sądu rodzinnego.
Jeśli chodzi o uprawnienie do zarządu majątkiem dziecka, ustawodawca rozróżnia czynności zwykłego zarządu majątkiem dziecka, jak i czynności, które swym zakresem ten zarząd przekraczają. W przypadku czynności przekraczających zwykły zarząd wymagane jest uzyskanie przez rodzica zezwolenia sądu opiekuńczego, co znajduje odzwierciedlenie w treści art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.io.), zgodnie z którym rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Funkcja tego przepisu wynika stąd, że interesy majątkowe małoletniego dziecka wymagają ochrony, do której co do zasady powołani są rodzice sprawujący władzę rodzicielską. Zwiększonej ochrony wymaga majątek dziecka w sytuacji podejmowania co do niego czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu.
Treść art. 101 § 3 K.r.io. pozwala na dokonanie podziału czynności zarządu majątkiem dziecka na czynności zwykłego zarządu oraz czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu. W przypadku tych pierwszych czynności, każdy z rodziców może podejmować je samodzielnie. Wynika to z samej istoty przedstawicielstwa ustawowego rodziców, która polega na dokonywaniu czynności w imieniu i ze skutkiem dla dziecka. Przez zarząd majątkiem dziecka należy zatem rozumieć wszelkiego rodzaju dyspozycje i czynności odnoszące się do poszczególnych składników tego majątku, tak jak zarząd rzeczą oznacza wszelkiego rodzaju dyspozycje i czynności dotyczące tej rzeczy. Ponadto zarząd majątkiem dziecka jako agregatem aktywów i pasywów, obejmuje zachowania oraz czynności prawne i faktyczne, wpływające na szeroko rozumianą sytuację majątkową dziecka. Są to zachowania zmierzające do zachowania tego majątku, czynności powodujące jego zmniejszenie, poprzez zbycie albo obciążenie jego składników, a także czynności powodujące zwiększenie tego majątku, drogą nabycia nowych przedmiotów majątkowych albo umniejszenia istniejących obciążeń. Inaczej mówiąc, przez czynności zwykłego zarządu należy rozumieć załatwianie bieżących spraw związanych ze zwykłym korzystaniem z przedmiotów wchodzących w skład administrowanego majątku i utrzymywaniem tych przedmiotów w stanie niepogorszonym, wszystko zaś co się w tych granicach nie mieści, należy do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu.
Zobacz również: Dziedziczenie przez niepełnoletnie dzieci
Rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Jak słusznie podniósł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 listopada 1982 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt I CR 234/82, reprezentacja rodzica w sprawach majątkowych dziecka, jeśli obejmuje czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu, wymaga umocowania udzielonego przez Sąd opiekuńczy (art. 101 § 3 K.r.io.). Miernikiem czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest ciężar gatunkowy dokonywanej czynności, jej skutki w sferze majątku małoletniego, wartości przedmiotu danej czynności oraz szeroko pojęte dobro dziecka i ochrona jego interesów życiowych. Konsekwencją braku zezwolenia Sądu opiekuńczego z art. 101 § 3 K.r.io. jest nieważność dokonanej czynności (por. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1977 roku, sygn. akt III CZP 73/76).
Aby uzyskać zgodę, musi Pani wykazać, że taka transakcja leży w interesie małoletniego.
Zobacz również: Jak uzasadnić odrzucenie spadku przez małoletniego?
Przypadek Pani Katarzyny i jej syna Tomka: Pani Katarzyna, samotna matka, wraz z 12-letnim synem Tomkiem odziedziczyła po babci dom na wsi. Mimo sentymentalnej wartości, dom wymagał dużych nakładów finansowych na remont, których Pani Katarzyna nie była w stanie udźwignąć. Ponadto, mieszkała z synem w dużym mieście, gdzie Tomek uczęszczał do szkoły. Pani Katarzyna zdecydowała się na sprzedaż nieruchomości, by zapewnić lepszą przyszłość synowi, ale musiała uzyskać zgodę sądu rodzinnego, by móc to zrobić legalnie.
Historia Pana Jakuba i jego córki Julii: Pan Jakub, ojciec 15-letniej Julii, po śmierci dziadków odziedziczył wraz z córką dom letniskowy. Dom ten, położony w odległym regionie kraju, był rzadko używany i generował znaczne koszty utrzymania. Julia była bardziej zainteresowana nauką i działalnością artystyczną w mieście. Rozważając przyszłe potrzeby edukacyjne Julii, Pan Jakub postanowił sprzedać dom, ale wymagało to uzyskania zgody sądu na sprzedaż udziału córki.
Sytuacja Pani Ewy i jej syna Michała: Pani Ewa, wdowa, wraz ze swoim 8-letnim synem Michałem, odziedziczyła dom w centrum miasta. Chociaż dom miał wysoką wartość rynkową, Pani Ewa i Michał byli szczęśliwi w swoim obecnym mieszkaniu i nie planowali przeprowadzki. Dodatkowo, Pani Ewa miała trudności z utrzymaniem drugiej nieruchomości. Zdecydowana na sprzedaż, musiała uzyskać zgodę sądu rodzinnego na sprzedaż udziału Michała, by móc przeznaczyć środki na jego edukację i rozwój.
Podsumowując, sprzedaż nieruchomości odziedziczonej przez nieletnie dziecko wymaga starannego rozważenia zarówno prawnych, jak i osobistych aspektów sytuacji. Kluczowym elementem jest uzyskanie zgody sądu rodzinnego, co jest niezbędne do ochrony interesów małoletniego spadkobiercy. Poprzez analizę różnych przypadków z życia wziętych, artykuł podkreśla, że każda decyzja dotycząca majątku dziecka powinna być podejmowana z uwzględnieniem jego najlepszego interesu i przyszłości.
Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej dotyczącej spraw spadkowych i zarządzania majątkiem dziecka? Skontaktuj się z nami – oferujemy kompleksowe konsultacje online oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych dokumentów i pism sądowych, dostosowanych do Twojej indywidualnej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1977 roku, sygn. akt III CZP 73/76
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1982 roku, sygn. akt I CR 234/82
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika
