Odmowa zgody na odrzucenie spadku przez małoletniego

Orzeczenie co do meritum sprawy (postanowienie), które zostało wydane 23 listopada, zapadło w postępowaniu nieprocesowym, w którym na podstawie art. 517 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: K.p.c.), sąd uzasadnia i doręcza postanowienia stosownie do art. 357 K.p.c. Gdy postanowienie zostało wydane na posiedzeniu jawnym, sąd uzasadni je tylko wtedy, gdy podlega ono zaskarżeniu i tylko na żądanie strony, zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia postanowienia. Postanowienia te doręcza się tylko stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem. Nie doręcza się postanowienia uczestnikowi, który będąc obecny na posiedzeniu po ogłoszeniu postanowienia, zrzekł się jego doręczenia.

Jeżeli kwestionują Państwo słuszność sądowego rozstrzygnięcia (odmowy zgody na odrzucenie spadku przez małoletniego), należy uprzednio wystąpić w terminie siedmiodniowym o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i doręczenie jego odpisu wraz z uzasadnieniem. Bieg tego terminu rozpoczął się 24 listopada i upłynie 30 listopada (dnia wydania orzeczenia nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu). Od momentu doręczenia postanowienia wraz z pisemnym uzasadnieniem, w terminie dwóch tygodni można wnieść apelację. Zgodnie bowiem z treścią art. 518 K.p.c., od postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy przysługuje apelacja. Jeśli jeden z uczestników postępowania lub wszyscy zrzekli się doręczenia, termin do wniesienia środka odwoławczego biegnie od ogłoszenia postanowienia i upłynie w dniu 7 grudnia. Zrzeczenie się doręczenia byłoby w podanej przez Państwa sytuacji niekorzystne, ponieważ w ten sposób uczestnik pozbawiłby się możliwości poznania szerszych powodów rozstrzygnięcia, a zaskarżając orzeczenie musiałby bazować jedynie na przebiegu sprawy i zasadniczych ustnych motywach wydania rozstrzygnięcia.

Jak uzasadnić, że przyjęcie spadku przez dziecko nie przyniesie mu korzyści?

Wskazanie, że mieszkanie odziedziczone przez małoletnie dziecko jest zlokalizowane w starym popegeerowskim bloku i według przedstawicieli ustawowych małoletniego nie posiada istotnej wartości, to za mało, aby sąd mógł zezwolić na odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Bardzo trudno w aktualnych warunkach znaleźć lokal, który przedstawiałby małą wartość; nie piszą Państwo, na czym dokładnie opierają Państwo tak kategoryczne przekonanie o nikłej wartości tego mieszkania i czy zasięgali Państwo opinii rzeczoznawcy z zakresu szacowania nieruchomości (przed wszczęciem postępowania lub w jego trakcie). W praktyce zezwolenie najczęściej jest udzielane, gdy spadek jest zadłużony, a wartość majątku przypadająca małoletniemu wedle jego udziału spadkowego jest niższa lub równa długom (pasywom spadku). Z treści pytania tymczasem nie wynika, że spadkodawca pozostawił jakiekolwiek długi, ale że jeden ze spadkobierców jest w posiadaniu lokalu wchodzącego w skład masy spadkowej, co wobec jego osobistej sytuacji materialnej skutkuje, w Państwa ocenie, ryzykiem powstania zaległości w czynszu, opłatach za dostarczane media itd. Te przypuszczenia nie mają znaczenia dla oceny sądu co do zasadności zezwolenia na odrzucenie spadku w imieniu dziecka, to kwestia wtórna, niezwiązana z dziedziczeniem i masą spadkową.

Dziecko dziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza

Jeśli w drugiej instancji postanowienie o odmowie zgody na odrzucenie spadku przez małoletniego zostanie utrzymane w mocy, syn, który nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych (jest małoletni), będzie dziedziczyć z dobrodziejstwem inwentarza, nawet jeśli nie złożą Państwo w jego imieniu żadnego oświadczenia o sposobie przyjęcia spadku (por. 1015 § 2 Kodeksu cywilnego; w skrócie: K.c.). Po takim przyjęciu spadku należy wystąpić do sądu o zlecenie komornikowi spisu inwentarza, w którym zostanie wyszczególnione, jaki majątek i jakiej wartości spadkodawca pozostawił, czy miał długi (i ewentualnie – z jakiego tytułu, wobec kogo) etc. Gdyby były jakieś długi spadkowe, spadkobierca nabywający spadek z dobrodziejstwem inwentarza będzie za nie odpowiedzialny tylko do wartości tzw. stanu czynnego spadku, czyli do wysokości nabytego przez niego majątku.

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, czyli z dniem śmierci spadkodawcy, od tego dnia staje się właścicielem lub współwłaścicielem mienia spadkowego niezależnie od tego, kiedy złoży oświadczenie spadkowe ani kiedy zostanie potwierdzone dziedziczenie (sądowe postanowienie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia). W zasadzie tuż po formalnym potwierdzeniu statusu spadkobiercy można prowadzić działania zmierzające do zniesienia wspólności majątku spadkowego, na drodze umowy notarialnej (gdy dział spadku dotyczy nieruchomości) lub na drodze sądowej. Nie jest więc wykluczone, że jeśli jednemu z czworga spadkobierców zależy na zachowaniu lokalu, to będzie np. obowiązany spłacić pozostałych ustaloną wspólnie kwotą odpowiadającą wartości 1/5 udziału na rzecz każdego z nich. W braku porozumienia pozostaje złożenie do sądu wniosku o dział spadku i zniesienie współwłasności. Oczywiście znieść współwłasność można też nieodpłatnie, ale w ten sposób spadkobiercy dobrowolnie rezygnują ze swej części spadku, co w razie zarządzania majątkowymi interesami dziecka małoletniego nie jest rozwiązaniem ani korzystnym, ani perspektywicznym.

Zwracam też Państwa uwagę na fakt, że odziedziczenie wspólnie rzeczy, a więc ruchomości czy nieruchomości, skutkuje nie tylko korzyściami, ale i obowiązkiem ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z rzeczą, stosownie do wielkości udziału w niej (art. 207 K.c.). Jeśli spadkodawca nie pozostawił żadnych długów, a pojawiły się one już po jego śmierci, wskutek wygenerowania przez spadkobierców czy też jednego z nich, nowi współwłaściciele odpowiadają za te zobowiązania solidarnie wobec wierzycieli, gdyż dotyczą ich wspólnej własności. Sprawą wewnętrzną jest już rozliczenie się pomiędzy nimi wedle udziału w rzeczy (1/5), jeśli np. jeden ze współwłaścicieli spłacił dany dług. Powyższe zasady wynikające z funkcjonowania współwłasności ułamkowej obowiązują do czasu zniesienia współwłasności.

Przykłady

Problem z zadłużonym mieszkaniem

Rodzice małoletniego Jana zostali poinformowani przez sąd, że nie mogą odrzucić spadku, który obejmuje udział w zadłużonym mieszkaniu. Jeden ze spadkobierców nie reguluje czynszu, co prowadzi do narastania zadłużenia. Rodzice obawiają się, że zadłużenie to w przyszłości może obciążyć ich syna, jednak sąd uznał, że wartość mieszkania może wzrosnąć, co z czasem przyniesie korzyści finansowe Janowi. Rodzice planują zasięgnąć porady prawnej, aby znaleźć możliwość ochrony finansowej swojego dziecka przed negatywnymi skutkami spadku.

Brak zgody na odrzucenie niskowartościowego spadku

Ewa i Tomasz próbowali odrzucić spadek na rzecz ich córki Alicji, składający się głównie z udziału w starej nieruchomości, którą trudno sprzedać z powodu złego stanu technicznego. Sąd rodziny jednak odmówił, uznając, że nieruchomość może w przyszłości zyskać na wartości. Rodzice Alicji zdecydowali się na ponowne złożenie wniosku, tym razem zaopatrzeni w wycenę rzeczoznawcy, aby udowodnić niską wartość nieruchomości.

Spór o wartość mieszkania

Małgorzata i Krzysztof, rodzice 12-letniego Michała, chcieli odrzucić spadek składający się z mieszkania, które obecnie jest zajmowane przez bezrobotnego spadkobiercę. Rodzice Michała argumentowali, że mieszkanie będzie generować tylko koszty utrzymania i nie przyniesie korzyści finansowych. Sąd uznał jednak, że mieszkanie ma potencjalną wartość rynkową, która może wzrosnąć. Rozczarowani rodzice Michała zdecydowali się na apelację, domagając się ponownego rozpatrzenia sprawy ze względu na aktualne i przyszłe obciążenia finansowe.

Podsumowanie

W artykule omówiono problematyczne kwestie związane z odmową zgody przez sąd rodzinnego na odrzucenie spadku przez małoletniego. Analizowane przypadki podkreślają konieczność dokładnej oceny wartości spadku oraz potencjalnych obciążeń finansowych, które mogą wpłynąć na przyszłość dziecka. Rodzice stoją przed wyzwaniem przekonania sądu o niewłaściwości przyjęcia spadku przez ich dziecko, co często wymaga zasięgnięcia fachowej opinii rzeczoznawców oraz rozważenia drogi apelacji.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz profesjonalnej pomocy prawnej w sprawach spadkowych? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online oraz przygotowania pism procesowych, by skutecznie chronić interesy Twoje i Twojej rodziny. Zapewniamy wsparcie doświadczonych prawników dostępne z każdego miejsca i o każdej porze. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.