• Data: 2024-01-17 • Autor: Iryna Kowalczuk
Niespodziewane odejście bliskiej osoby to trudne wydarzenie, które wiąże się z koniecznością dopełnienia pewnych formalności. W niniejszym artykule wyjaśniamy, jak skutecznie, szybko i ekonomicznie zająć się sprawami spadkowymi po śmierci żony. Tłumaczymy, jakie koszty wiążą się z notarialnym podziałem spadku. Powyższe zagadnienia omawiamy na przykładzie sprawy pana Edwarda.
Żona pana Edwarda zmarła miesiąc temu, nie pozostawiając testamentu. Do spadku po niej oprócz pana Edwarda powołano ich dwóch synów. Majątek do podziału stanowi: 2 własnościowe mieszkania, garaż i samochód nabyte przez pana Edwarda i jego żonę w trakcie małżeństwa. Pan Edward zadał nam kilka pytań: „Czy mam założyć w sądzie sprawę o przyjęcie spadku? Czy można sprawę załatwić bez sądu? Synowie chcą zgodnie cały spadek przekazać na moją korzyść, dlatego chciałem zapytać, jakie koszty poniosę za notarialny podział spadku? Czy będę musiał płacić podatek od spadków i darowizn?”.
Postępowanie spadkowe po zmarłej żonie pan Edward może przeprowadzić przed sądem lub przed notariuszem. Oba postępowania są tak samo ważne, a to, które pan Edward wybierze, zależy tylko od niego. Aby pan Edward miał pełny ogląd dostępnych trybów przeprowadzenia sprawy spadkowej, poniżej przedstawiam ich opis.
Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku po zmarłej żonie wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (czyli zmarłej żony), wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.
Generalnie wnosząc do sądu sprawę o ustalenie praw do spadku po zmarłej żonie, trzeba wymienić wszystkich spadkobierców, którzy po zmarłej dziedziczą z ustawy (czyli pana Edwarda i jego dzieci).
Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym sąd stwierdzi, kto dziedziczy spadek po spadkodawczyni. Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł.
Sąd nie może stwierdzić nabycia spadku, jeżeli od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) nie minęło 6 miesięcy. Ten fakt nie przeszkadza jednak w przeprowadzeniu postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, ponieważ stosowne oświadczenia można złożyć na posiedzeniu sądu. Wówczas oświadczenie o przyjęciu spadku wciągane jest do protokołu. Złożenie oświadczenia, o którym mowa wyżej, także podlega opłacie sądowej na podstawie ustawy o kosztach sądowych. Opłata wynosi 50 zł od każdego oświadczenia.
Zobacz również: Zeznanie podatkowe SD-3
Pan Edward może sprawę spadkową przeprowadzić także u notariusza, o ile wszyscy spadkobiercy będą chcieli/mogli stawić się u notariusza osobiście. Taki jest wymóg, nie można przysłać pełnomocnika, wszyscy muszą być osobiście.
Zgodnie z art. 95a ustawy Prawo o notariacie „notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych”.
Przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.
Jeżeli od dnia otwarcia spadku nie upłynęło sześć miesięcy, w protokole dziedziczenia należy zamieścić oświadczenia spadkobierców o prostym przyjęciu spadku lub przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone. W takim przypadku należy zamieścić wzmiankę o dacie, miejscu i treści złożonych przez poszczególnych spadkobierców oświadczeń. Przepisy te stosuje się także do oświadczeń osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.
Do protokołu dziedziczenia notariusz załącza:
Po spisaniu protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, jeżeli nie ma wątpliwości co do osoby spadkobiercy i wysokości udziałów w spadku, a w przypadku gdy spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, co do osoby, na której rzecz spadkodawca uczynił zapis windykacyjny i przedmiot zapisu. Notariusz dokonuje wpisu aktu poświadczenia dziedziczenia do rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia przez wprowadzenie, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego danych. Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki takie same jak prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w sądzie.
Spadkobiercy otrzymają od notariusza wypisy z oryginalnego aktu poświadczenia dziedziczenia, które są podstawą do wykazywania prawa do spadku.
Maksymalna opłata notarialna za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego wynosi 50 zł. Za sporządzenie protokołu dziedziczenia maksymalna stawka to 100 zł, a za sporządzenie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu maksymalna stawka wynosi 50 zł. Do opłaty notarialnej należy doliczyć 23% VAT.
Po uzyskaniu sądowego potwierdzenia nabycia spadku spadkobierca powinien zgłosić nabycie spadku do urzędu skarbowego.
Zobacz również: Niezapłacony podatek od spadku odsetki
Po śmierci żony pan Edward i jego synowie będą mogli skorzystać ze zwolnienia od podatku ze spadku. Podobnie wyglądałaby ta kwestia, gdyby pytanie dotyczyło tego, czy żona płaci podatek od spadku po mężu.
Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez m.in. zstępnych, małżonka, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Jeżeli zatem spadkobierca złoży właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, to nie będzie musiał płacić żadnego podatku (np. podatku od spadku po mężu).
Takie zgłoszenie do urzędu skarbowego powinien złożyć każdy ze spadkobierców. Jeśli spadkobierca nie złoży w terminie takiego oświadczenia, to trzeba będzie się liczyć z zapłatą podatku.
Zobacz również: Dziedziczenie po zmarłej żonie
Przypadek Małgorzaty i Jana
Małgorzata straciła męża, który nie pozostawił testamentu. Oboje byli właścicielami domu i działki. Aby uregulować sprawy spadkowe, Małgorzata skonsultowała się z notariuszem, który pomógł jej w sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia. Dzięki temu uniknęła długiego i kosztownego procesu sądowego, a także mogła w spokoju zarządzać nieruchomościami.
Przypadek Karola
Karol po śmierci swojej matki odkrył, że oprócz niego do spadku po niej powołani są także jego dwaj bracia. Wszyscy zgodnie zdecydowali, że chcą przekazać swoje udziały Karolowi, aby mógł kontynuować prowadzenie rodzinnego biznesu. Dzięki współpracy z doświadczonym prawnikiem udało się im przeprowadzić notarialny podział spadku, minimalizując formalności i koszty związane z przejęciem majątku.
Przypadek Anny i jej dzieci
Anna musiała zmierzyć się z formalnościami po śmierci swojego męża. Ich wspólny majątek obejmował mieszkanie, samochód oraz oszczędności. Anna wraz z dorosłymi już dziećmi zdecydowała się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, aby ochronić rodzinny budżet przed ewentualnymi długami. Proces został przeprowadzony z pomocą notariusza, co znacznie przyspieszyło i uprościło całą procedurę.
Zarządzanie spadkiem to niełatwy proces, który wymaga podjęcia odpowiednich działań. Wybór pomiędzy postępowaniem sądowym a notarialnym zależy od indywidualnych okoliczności i preferencji spadkobierców. Sytuacje spadkowe mogą dotyczyć różnych kwestii (np. zależności między spadkiem po mężu a podatkiem). Warto pamiętać, że dokładne zapoznanie się z przepisami oraz skorzystanie z porady specjalisty to klucz do optymalizacji kosztów, a także uniknięcia przyszłych problemów prawnych i podatkowych związanych ze spadkiem.
Potrzebujesz pomocy w sprawach spadkowych? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online oraz profesjonalnego sporządzania pism, aby szybko i skutecznie uporać się z formalnościami. Nasi doświadczeni prawnicy są do Twojej dyspozycji. Skontaktuj się z nami poprzez formularz umieszczony pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej - Dz.U. 2004 nr 148 poz. 1564
3. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
4. Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie - Dz.U. 1991 nr 22 poz. 91
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
