• Data: 2024-05-04 • Autor: Anna Sochaj-Majewska
Nabyłem spadek po ojcu na mocy postanowienia sądu. Było to kilka lat temu. Mój problem jest taki, że nie złożyłem stosownego zeznania podatkowego. Teraz dostałem wezwanie do US. Jakie konsekwencje mogę ponieść w związku z niezapłaconym podatkiem od spadku?
Jeśli Pański ojciec zmarł po 1 stycznia 2007 r., czyli już po wejściu w życie przepisów wprowadzających całkowite zwolnienie podatkowe w podatku od spadków i darowizn w kręgu najbliższej rodziny, to wobec niezgłoszenia nabycia na formularzu SD-Z2, w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku, spadek zostanie opodatkowany według reguł przewidzianych dla pierwszej grupy podatkowej (art. 4a ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm., dalej jako „ustawa”).
Z kolei, jeśli Pański ojciec zmarł przed 1 stycznia 2007 r., to zwolnienie podatkowe spadkobiercom w ogóle nie przysługuje, bez względu na termin stwierdzenia praw do spadku, i w ciągu jednego miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego (uprawomocnienie się postanowienia sądu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku – art. 6 ust. 4 ustawy) należało złożyć zeznanie podatkowe na formularzu SD-3 (art. 17a ust. 1 ustawy).
W obu wypadkach urząd skarbowy zasadnie wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie wymiaru podatku od spadku, skoro nie została złożona właściwa deklaracja i nie zapłacono podatku. Rodzice i dzieci należą do pierwszej grupy podatkowej (art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy). To właśnie grupa podatkowa, czyli osobisty stosunek nabywcy do osoby, po której zostały nabyte rzeczy lub prawa majątkowe, decyduje o wysokości podatku w podatku od spadków i darowizn. Wysokość podatku z tytułu nabytego spadku po ojcu będzie wynikać z decyzji organu podatkowego; termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia doręczenia podatnikowi decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego.
Zakresem pytania nie jest objęte obliczenie podatku od spadku po ojcu, jaki zobowiązany będzie Pan zapłacić. Nie jest to zresztą możliwe w świetle przedstawionego pytania, bowiem nie wiadomo, jakie rzeczy lub prawa majątkowe Pański ojciec pozostawił w spadku, jaką mają wartość, czy jest Pan wyłącznym spadkobiercą czy też nie, czy będzie możliwe skorzystanie z jakiegoś zwolnienia podatkowego (art. 4 ustawy) lub ulgi mieszkaniowej (art. 16 ustawy). Te wszystkie okoliczności weźmie natomiast pod uwagę organ podatkowy, zanim wyda decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego wraz z odsetkami za zwłokę, naliczonymi od upływu terminu płatności podatku, począwszy odpowiednio od pierwszego dnia po upływie pół roku albo jednego miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia sądu, kiedy to podatek winien zostać zapłacony.
Sugeruję, aby w toku prowadzonego postępowania podatkowego brał Pan aktywny udział, czy to osobiście, czy też za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika (radcy prawnego, doradcy podatkowego, adwokata). Będzie to konieczne wobec ustalania stanu majątku spadkowego z chwili nabycia (dzień śmierci spadkodawcy – art. 924 i 925 Kodeksu cywilnego) oraz cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego, co ma znaczenie dla ostatecznego obciążenia podatkowego.
Zobacz również: Podatek od spadku nie zgłoszonego
Sposób obliczania podatku od spadków i darowizn wynika z treści przepisu art. 15 ust. 1 ustawy, do którego Pana odsyłam. Ma on formę tabelaryczną, stąd niecelowe jest jego cytowanie w niniejszej odpowiedzi, tym bardziej wobec braku informacji na temat podstawy opodatkowania (wartości spadku). Ustalona podstawa opodatkowania zostanie pomniejszona o kwotę 9 637 zł, która stanowi kwotę wolną od podatku w pierwszej grupie podatkowej (art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy).
Chciałabym też uprzedzić, że poza zobowiązaniem do zapłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę od zaległości podatkowych organ podatkowy może wszcząć wobec Pana postępowanie karnoskarbowe w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe – ryzyko takiego obrotu sprawy jest znaczne.
Jak stanowi przepis art. 54 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 186 ze zm., dalej jako „K.k.s.”), podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
W myśl § 2 tego przepisu, jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe (art. 54 § 3 K.k.s.).
Mała wartość to wartość nieprzekraczająca dwustukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 53 § 14 K.k.s.). Z kolei ustawowy próg to kwota nieprzekraczająca pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w czasie popełnienia czynu zabronionego (art. 53 § 6 i § 3 K.k.s.). Jeśli kwota podatku nie przekroczy ww. ustawowego progu, podatnik będzie odpowiadać za wykroczenie skarbowe, zagrożone karą grzywny w wysokości od 1/10 do dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w czasie orzekania (art. 48 § 1 K.k.s.). Mniejsza grzywna za wykroczenie skarbowe może być wymierzona mandatem karnym lub wyrokiem nakazowym (odpowiednio do dwukrotności lub dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, art. 48 § 2 i 3 K.k.s.). Brak informacji na temat prawdopodobnej wysokości niezapłaconego podatku uniemożliwia na chwilę obecną dokładne przewidzenie konsekwencji karnoskarbowych Pańskiego zaniechania.
Zobacz również: Ustawa o podatku od spadków i darowizn przed 2007
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy - Dz.U. 1999 nr 83 poz. 930
3. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Anna Sochaj-Majewska
Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Specjalizuje się w prawie zamówień publicznych oraz obsłudze prawnej firm. Zajmuje się również sporządzaniem projektów umów, uchwał, regulaminów, polityk oraz innych aktów. Jednocześnie, posiada także szerokie zainteresowania w innych dziedzinach prawa, pozwalające na udzielanie porad w zróżnicowanych stanach faktycznych i prawnych.
Zapytaj prawnika
