• Data: 2024-01-31 • Autor: Iryna Kowalczuk
Jak liczyć termin na odrzucenie spadku? W niniejszym artykule wyjaśniamy tę kwestię. Tłumaczymy, w jaki sposób liczony jest sześciomiesięczny termin na odrzucenie spadku. Wskazujemy, co należy zrobić, aby odrzucić spadek w imieniu małoletniego dziecka. Powyższe zagadnienia omawiamy na przykładzie sprawy pani Aleksandry.
Sprawa pani Aleksandry dotyczy liczenia terminów na odrzucenie spadku. Pani Aleksandra odrzuciła spadek w listopadzie po bracie taty, który po śmierci zostawił długi. W kwietniu złożyła wniosek do sądu rodzinnego o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci. Czeka na wyznaczenie rozprawy. W związku z tym pani Aleksandra zadała nam kilka pytań: „Czy teraz, skoro niedługo minie 6 miesięcy, mam złożyć wniosek o odrzucenie spadku przez dzieci i czekać na decyzję sądu rodzinnego, czy dopiero po decyzji rodzinnego odrzucać spadek za dzieci? Jak liczone są terminy na odrzucenie spadku w takiej sytuacji? Jaki jest czas na odrzucenie spadku przez małoletniego? Czy później będę mogła odrzucić spadek u notariusza, skoro w akcie zgonu jest tylko data znalezienia zwłok?”.
Jest oczywiste, że złożenie wniosku do sądu opiekuńczego o zezwolenie na odrzucenie spadku nie jest jednoznaczne ze złożeniem stosownego oświadczenia; konieczne jest przeprowadzenie postępowania rozpoznawczego, wydanie orzeczenia co do istoty sprawy i jego uprawomocnienie się. Dopiero wtedy przedstawiciel ustawowy może złożyć oświadczenie w przewidziany prawem sposób, a więc przed notariuszem, także w toku postępowania w sprawie poświadczenia dziedziczenia, w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu spadkobiercy, albo w sądzie spadku, w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (por. art. 640 Kodeksu postępowania cywilnego). Jest także oczywiste, że między złożeniem wniosku do sądu a wydaniem postanowienia co do istoty sprawy i jego uprawomocnieniem się upływa czas, na którego bieg wnioskodawca zasadniczo nie ma żadnego wpływu. Ocena, czy przedstawiciel ustawowy małoletniego zachował termin określony w art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, musi zatem tę okoliczność uwzględniać, przy czym w praktyce okazuje się, że rozpoznanie sprawy przez sąd opiekuńczy zazwyczaj znacznie poza ten termin wykracza.
Zobacz również: Odrzucenie spadku w UK
W ślad za uchwałą pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 20 maja 1978 r., sygn. akt III CZP 39/77, Sąd Najwyższy przyjął dopuszczalność stosowania w drodze analogii przepisów o przedawnieniu do terminów zawitych i w konsekwencji w postanowieniach z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt I CSK 329/13, i z dnia 24 września 2015 r., sygn. akt V CSK 686/14. Uznał, że złożenie wniosku o zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego powoduje zawieszenie – na czas trwania postępowania – biegu terminu określonego w art. 1015 § 1 K.c., natomiast w postanowieniu z dnia 28 maja 2015 r., sygn. akt III CSK 352/14 zajął stanowisko, iż skutkiem złożenia wniosku do sądu opiekuńczego jest przerwa biegu tego terminu. Obydwa orzeczenia zostały zaaprobowane w piśmiennictwie, przy czym za bardziej przekonujące uznano przyjęcie przerwy biegu terminu, znajdujące odniesienie do art. 123 § 1 pkt 1 K.c. Zdaniem piśmiennictwa łączności z przepisami dotyczącymi przedawnienia nie ma koncepcja zawieszenia biegu terminu (zawieszenia terminu na odrzucenie spadku), gdyż konieczność złożenia wniosku do sądu opiekuńczego o udzielenie zezwolenia na złożenie w imieniu małoletniego oświadczenia o odrzuceniu spadku nie odpowiada żadnej z przesłanek przewidzianych w art. 121 K.c.
W konsekwencji należy przyjąć, że jeżeli w czasie biegu terminu zawitego przewidzianego w art. 1015 § 1 K.c. przedstawiciel ustawowy zamierzający odrzucić spadek w imieniu małoletniego złoży stosowny wniosek do sądu opiekuńczego, termin ten przestaje biec przez czas trwania postępowania, ale przestaje biec tylko w tym znaczeniu, że nie może upłynąć (zakończyć biegu) przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu kończącego postępowanie. Na tym celowa analogia się kończy; po uprawomocnieniu się postanowienia sądu zezwalającego na złożenie oświadczenia przedstawiciel ustawowy powinien niezwłocznie złożyć to oświadczenie, chyba że omawiany termin, uwzględniając czas trwania postępowania opiekuńczego, jeszcze nie upłynął. W takiej sytuacji złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku może nastąpić w dowolnej chwili, byleby przed upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym to pani Aleksandra spadek odrzuciła.
Zobacz również: Odrzucenie spadku, a długi w banku
Co się zaś tyczy tego, gdzie spadek może pani Aleksandra odrzucić, to najlepiej w tej sytuacji złożyć stosowne oświadczenie w sądzie. Nie widzę również przeszkód prawnych, aby nie można było tego zrobić przed notariuszem, ale z doświadczenia wiem, że notariusze boją się spraw, które nie są „typowe”, jeżeli chodzi o dziedziczenie, tak więc przed wizytą u konkretnego notariusza w celu odrzucenia spadku warto, aby pani Aleksandra skontaktowała się z nim telefonicznie i zapytała, czy w jej konkretnej sytuacji przyjmie on oświadczenie o odrzuceniu spadku.
Zobacz również: Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego po nowelizacji ustawy
Niestety, jak widać, przepisy prawa nie regulują wprost sytuacji, w której pani Aleksandra się znalazła, dlatego moja odpowiedź opiera się na wyrokach Sądu Najwyższego. A więc w skrócie, wszczęcie postępowania przed sądem rodzinnym o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego przerywa bieg terminu do odrzucenia spadku w jego imieniu, ale tylko w tym znaczeniu przerywa, że nie może upłynąć (zakończyć biegu) ten termin przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu rodzinnego kończącego postępowanie. Jest to niestety skomplikowane i z uwagi na to, że nie ma w tej sprawie dokładnego przepisu i aby pani Aleksandra nie miała później problemów z tym, że jakiś sąd nie zna tych orzeczeń Sądu Najwyższego, które powołałam, lub ma inne zdanie w tej sprawie, to radziłabym, póki pani Aleksandra ma jeszcze kilka dni, aby pani Aleksandra złożyła do sądu spadku (czyli sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania osoby zmarłej) oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletnich dzieci, zaznaczając jednocześnie, że postępowanie przed sądem rodzinnym o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w ich imieniu wciąż się toczy (pani Aleksandra powinna w sądzie rodzinnym uzyskać stosowne zaświadczenie o tym, że sprawa jest w toku i dołączyć do pisma odrzucającego spadek). Pani Aleksandra będzie miała wówczas pewność, że termin 6-miesięczny na złożenie stosownego oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dzieci zostanie zachowany.
Przypadek Anny i zadłużonego mieszkania
Anna odziedziczyła po swoim wuju zadłużone mieszkanie. Nie mogła sobie pozwolić na spłatę długu, więc zdecydowała o odrzuceniu spadku. Z uwagi na to, że jej dwójka dzieci również była uprawniona do dziedziczenia, Anna musiała w krótkim czasie złożyć wniosek do sądu rodzinnego, aby w ich imieniu także odrzucić spadek. Dzięki podjętym działaniom uchroniła dzieci przed odziedziczeniem długu i cały proces zamknęła jeszcze przed upływem 6-miesięcznego terminu.
Dylemat Marcina po śmierci ciotki
Marcin po śmierci ciotki dowiedział się, że jest jej jedynym spadkobiercą. W spadku znajdowały się jednak nie tylko wartościowe przedmioty, ale również liczne nieuregulowane rachunki. Zanim Marcin podjął decyzję o odrzuceniu spadku, minęły już 4 miesiące. W pośpiechu skonsultował się z prawnikiem i zdecydował o odrzuceniu spadku u notariusza, aby upewnić się, że robi to w ustawowym terminie. Dzięki szybkiemu działaniu uniknął przejęcia długów ciotki.
Przypadek Karoliny i zagranicznego spadku
Karolina, mieszkająca w Polsce, dowiedziała się, że zmarł jej wujek, który mieszkał w Wielkiej Brytanii. Przez skomplikowaną sytuację prawną i trudności związane z międzynarodowym prawem spadkowym Karolina zwlekała z podjęciem decyzji. Gdy zbliżał się termin 6 miesięcy, skonsultowała się z prawnikiem specjalizującym się w międzynarodowym prawie spadkowym. Dzięki temu udało się jej odpowiednio zareagować i uniknąć niechcianych konsekwencji prawnych.
Podsumowując, zachowanie terminu 6 miesięcy jest ważne w procesie odrzucania spadku. Przytoczone przykłady przedstawiają różne sytuacje związane z dziedziczeniem. Podjęcie odpowiednich działań może uchronić spadkobierców przed niechcianymi konsekwencjami finansowymi lub prawnymi. W przypadku wątpliwości zawsze warto skorzystać z pomocy specjalisty, który pomoże poprowadzić sprawę zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej dotyczącej odrzucenia spadku? Zastanawiasz się, jak napisać wniosek o odrzucenie spadku po terminie? Skorzystaj z naszych usług online – oferujemy kompleksową pomoc prawną oraz przygotowanie niezbędnych pism. Szybko, wygodnie i zgodnie z aktualnymi przepisami. Już dziś opisz nam swoją sprawę i wypełnij formularz kontaktowy umieszczony pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1978 r., sygn. akt III CZP 39/77
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt I CSK 329/13
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 r., sygn. akt V CSK 686/14
5. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2015 r., sygn. akt III CSK 352/14
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
