• Data: 2024-05-04 • Autor: Iryna Kowalczuk
Rodzice mają duże zadłużenie za mieszkanie. Czy jest możliwość zrzeczenia się spadku (długów) po nich?
Po śmierci każdego z rodziców będzie Pani miała możliwość uniknięcia odpowiedzialności za ich zobowiązania.
Stosownie do art. 1012 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.
Jeżeli więc złoży Pani oświadczenie o odrzuceniu spadku po mamie i ojcu, to wówczas nie będzie Pani odpowiadała za ich długi spadkowe. Jednocześnie też nie nabędzie Pani aktywów spadku (jeżeli rodzice, prócz długów, pozostawią jakieś przedmioty majątkowe).
Według art. 1020 K.c., spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
Jeżeli będzie Pani miała dzieci, to wówczas, w przypadku odrzucenia przez Panią spadku po każdym z rodziców, to Pani dzieci staną się ich spadkobiercami ustawowymi. Jednakże one również mogą odrzucić spadek po każdym z dziadków – jeżeli będą małoletnie – stosowne oświadczenia w ich imieniu może złożyć Pani, jako ich przedstawiciel ustawowy, za wcześniejszą zgodą sądu rodzinnego na złożenie takiego oświadczenia. Zgoda sądu rodzinnego jest niezbędna, ponieważ złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dzieci jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd interesami i majątkiem dziecka. Jeżeli Pani rodzice pozostawią wyłącznie długi, to nie powinna mieć Pani problemu z uzyskaniem zgody sądu rodzinnego na złożenie takiego oświadczenia.
Zobacz również: Zrzeczenie się spadku po ojcu
Należy pamiętać, iż zgodnie z art. 1015 § 1 K.c., oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (najczęściej jest to chwila dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy).
Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jednakże, gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna – brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza natomiast, że spadkobierca odpowiada za długi spadkowe, nie całym swoim majątkiem (jak przy przyjęciu spadku wprost), ale tylko do wysokości uzyskanych w spadku korzyści majątkowych (do wysokości masy czynnej spadku). Jeżeli np. spadkodawca pozostawi po sobie majątek o wartości 10 000 zł i jednocześnie długi spadkowe w wysokości 50 000 zł, to spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiada za długi, ale tylko do wysokości 10 000 zł.
Jeszcze za życia rodziców może Pani doprowadzić do sytuacji, w której po ich śmierci nie będzie Pani odpowiadała za ich długi spadkowe.
Stosownie do art. 1048 K.c., spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej (art. 1049 § 1).
Według art. 1049 § 2 K.c., zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.
Oczywiście zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia uzależnione jest od woli zawarcia takiej umowy przez obie strony – przyszłego spadkodawcę i przyszłego spadkobiercę. Jeżeli np. Pani mama nie będzie chciała zawrzeć takiej umowy, wówczas nie będzie Pani mogła zrzec się dziedziczenia po jej śmierci. Pozostanie Pani odrzucenie spadku po śmierci mamy (taty również) lub przyjęcie go z dobrodziejstwem inwentarza.
Przypadek Małgorzaty i jej rodziców
Małgorzata dowiedziała się, że jej rodzice mają znaczne długi związane z kredytami hipotecznymi. Aby uniknąć dziedziczenia tych długów po ich śmierci, Małgorzata skonsultowała się z notariuszem, aby formalnie zrzec się spadku za życia rodziców. Umowa została sporządzona w formie aktu notarialnego, co zapewniało, że po śmierci rodziców Małgorzata oraz jej dzieci nie będą włączeni do kręgu spadkobierców.
Historia Jacka i postanowienie sądowe
Jacek, mając na uwadze przyszłe zadłużenie swoich starszych rodziców, postanowił złożyć w sądzie rodzinnym wniosek o zgodę na odrzucenie spadku w imieniu swoich nieletnich dzieci. Sąd rodzinny, biorąc pod uwagę, że rodzice Jacka pozostawiliby po sobie tylko długi, szybko wyraził zgodę. Dzięki temu dzieci Jacka nie musiały obawiać się przejmowania długów dziadków w przyszłości.
Przykład Anny, która spóźniła się z decyzją
Anna, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji, nie złożyła w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po swojej zmarłej matce, która miała duże długi. W wyniku tego, z mocy prawa, Anna przyjęła spadek bez ograniczenia odpowiedzialności, co oznaczało, że musiała odpowiadać za długi matki całym swoim majątkiem. Ta sytuacja podkreśla znaczenie terminowego składania odpowiednich oświadczeń w sprawach spadkowych.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
