• Data: 2024-05-10 • Autor: Piotr Kowalski
Kiedy w rodzinie pojawia się kwestia spadku, rodzą się pytania dotyczące dziedziczenia, w tym możliwości „zrzeczenia się” przez jednego spadkobiercę swojej części spadku na rzecz pozostałych członków rodziny. Nasz artykuł skupia się na zagadnieniu rezygnacji z udziału w spadku na rzecz innego członka rodziny, również spadkobiercy – rodzica, rodzeństwa – oraz wyjaśnia, w jaki sposób przekazać udział spadkowy i jakie się z tym wiążą konsekwencje.
Zanim jednak przejdziemy do szczegółowych wyjaśnień, musimy uściślić, o jaką czynność prawną chodzi. Określenie „zrzeczenie się spadku” jest bowiem często utożsamiane z czynnością odrzucenia spadku. Jednak w ścisłym sensie prawnym zrzeczenie się dziedziczenia oznacza ni mniej ni więcej umowę zawartą między przyszłym spadkodawcą ustawowym a przyszłym spadkobiercą ustawowym, co reguluje art. 1048 Kodeks cywilny (K.c.), oto jego treść:
Art. 1048. Umowa o zrzeczeniu się dziedziczenia
§1. Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
§2. Zrzeczenie się dziedziczenia może być ograniczone do zrzeczenia się tylko prawa do zachowku w całości lub w części.
§3. Zrzeczenie się dziedziczenia na korzyść innej osoby uważa się w razie wątpliwości za zrzeczenie się pod warunkiem, że ta osoba będzie dziedziczyć.
My zaś zajmiemy się zbyciem (przekazaniem) udziału w spadku, które jest możliwe dopiero po otwarciu spadku, czyli po śmierci spadkobiercy. A precyzyjniej – staje się możliwe, gdy spadkobierca zdecydował się spadek przyjąć. Jak bowiem stanowi art. 1051 K.c.: „Spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.”. Aby móc jednak oficjalnie wykazać swoje prawo do spadku lub do jego części, należy przeprowadzić w sądzie postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku lub u notariusza sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia.
Załóżmy, że udaliśmy się do notariusza. Otóż w momencie sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia wszyscy spadkobiercy deklarują swoje prawa do spadku. Artykuł 1051 K.c. mówi o możliwości zbycia spadku w całości lub w części przez spadkobiercę, który już przyjął spadek. Dla zbycia spadku musi być zachowana forma aktu notarialnego, tak bowiem stanowi art. 1052 K.c.:
„§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę, chyba że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej spadek następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do zbycia spadku, ważność umowy przenoszącej spadek zależy od istnienia tego zobowiązania.
§ 3. Umowa zobowiązująca do zbycia spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej spadek, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do zbycia spadku.”
Zobacz również: Zbycie spadku u notariusza
Jeśli mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym, na przykład po zmarłym rodzicu, spadkobiercy odziedziczają spadek w określonych proporcjach. Na przykład wdowa po zmarłym i jego dwoje dzieci odziedziczają spadek w udziale po jednej trzeciej. Istnieją różne opcje postępowania w przypadku dziedziczenia, w tym również dział spadku. Artykuł 1037 K.c. mówi o możliwości przeprowadzenia działu spadku na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami lub na mocy orzeczenia sądu na wniosek jednego z nich. Jeśli częścią spadku jest nieruchomość, umowa o dział powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego.
Warto pamiętać, że do momentu podziału spadku wszyscy dziedziczący są właścicielami całego spadku i rzeczy wchodzących w jego skład. Dział spadku przeprowadza się po to, aby przydzielić konkretne rzeczy (ruchomości i nieruchomości) konkretnym spadkobiercom.
Dział spadku może być przeprowadzony w formie aktu notarialnego lub w postępowaniu sądowym. Warto rozważyć różnice między tymi dwoma opcjami, w tym koszty związane z opłatami sądowymi i taksą notarialną. Jeśli chcemy dokonać działu spadku ze zniesieniem współwłasności, musimy wybrać odpowiednią formę i przestrzegać obowiązujących przepisów.
Zobacz również: Przekazanie spadku w formie darowizny
Zanim zdecydujemy się zbyć swoje prawa majątkowe, należy tę decyzję dobrze przemyśleć, gdyż z chwilą przeniesienia własności na inną osobę przestaniemy mieć jakikolwiek wpływ na te składniki majątkowe. Jeśli zdecydujemy się zbyć nasze prawa spadkowe na rzecz innych spadkobierców, to musimy zachować formę aktu notarialnego. Zbycia udziału można dokonać poprzez: sprzedaż, darowiznę, zamianę itp.
Jeśli przekażemy swój udział spadkowy najbliższym osobom – mamie, bratu, to w ten sposób zwiększymy ich udział w całym spadku. Równocześnie podział majątku spadkowego będzie także wynikał z ich decyzji. Dlatego warto przed dokonaniem zbycia rozważyć wszystkie za i przeciw, a nawet skonsultować się z prawnikiem, aby podjąć najlepszą decyzję w danej sytuacji.
Na koniec, należy pamiętać o obowiązkach podatkowych związanych z przekazywaniem majątku. Warto więc skonsultować się z doradcą podatkowym, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek podatkowych w przyszłości.
Zobacz również: Odrzucenie części spadku
Zbycie udziału w spadku na rzecz ojca i rodzeństwa
Katarzyna, po śmierci swojej babci odziedziczyła rodzinny dom. Jednak Katarzyna jest świadoma, że jej ojciec bardzo pragnie zachować ten dom jako miejsce pamięci rodziny. Z miłości do ojca oraz dla dobra rodziny, Katarzyna postanawia zrezygnować ze swojego udziału w spadku na rzecz ojca i swojego rodzeństwa, aby umożliwić im dalsze korzystanie z nieruchomości. Przekazuje swój udział w postępowaniu o dział spadku.
Zbycie spadku w formie darowizny na rzecz rodzeństwa
Agnieszka była ulubienicą wujka. Po jego śmierci okazało się, że uczynił ją swoją jedyną spadkobierczynią. Odziedziczyła spory majątek, w tym nieruchomości i oszczędności. Jednak Agnieszka zawsze miała dobre relacje z rodzeństwem, a także sama jest już zamożną osobą. Postanowiła więc podzielić spadek i oddać go rodzeństwu: nieruchomość w udziałach po połowie otrzymały siostry, a bratu darowała gotówkę. Na mocy aktów notarialnych darowizny podzieliła się dziedzictwem z bliskimi i wsparła ich w potrzebie.
W tych przykładach osoby zdecydowały się oddać swój spadek (udział w spadku), aby pomóc rodzinie lub z powodu swojej stabilnej sytuacji życiowej. Przy realizacji takich działań zwykle konieczne jest sporządzenie stosownych dokumentów notarialnych lub umów w celu prawnego uregulowania zbycia spadku na rzecz innych członków rodziny.
W omawianym artykule przedstawiono różne sytuacje, w których spadkobierca może zdecydować się zrzec swojego udziału w spadku na rzecz członków rodziny. Opisano konkretne przykłady zbycia spadku na rzecz rodzeństwa, matki lub ojca, zaznaczając, że takie decyzje wymagają formalnych kroków prawnych, takich jak sporządzenie dokumentów notarialnych lub umów. Rezygnacja ze spadku może być motywowana różnymi czynnikami, w tym chęcią pomocy bliskim krewnym, unikaniem dziedziczenia długów lub po prostu pragnieniem ułatwienia podziału majątku w rodzinie. To ważne, aby w takich przypadkach zrozumieć konsekwencje prawne swoich decyzji i zawczasu zasięgnąć porady prawnika.
Jeśli Ty również zamierzasz zbyć swój udział w spadku, ale masz wątpliwości i wiele pytań – oferujemy naszą pomoc w formie porady prawne online. Skorzystaj z naszego doświadczonego zespołu prawników, gotowego do udzielenia Ci wsparcia i zaproponowania rozwiązań dostosowanych do Twoich potrzeb. Skonsultuj się z nami już teraz – opisz swój problem w formularzu pod tekstem, a skontaktujemy się z Tobą.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
