Zamiana udziałów w spadku

Masa spadkowa

Zarówno sam spadek, jak i udział w nim stanowią pewną wyodrębnioną masę majątkową, która może stanowić przedmiot czynności prawnej. Art. 1051 Kodeksu cywilnego dopuszcza możliwość przeniesienia spadku lub udziału w spadku (czyli również zamianę udziałów), a także ich ułamkowej części. Zbycie takie następujące między spadkobiercą oraz nabywcą wchodzącym we wszystkie prawa i obowiązki (lub ich ułamkową część), jakie z tytułu dziedziczenia przysługują zbywcy.

Umowa taka, czyli np. zamiany udziałów, zostaje zawarta pomiędzy spadkobiercą, który przyjął spadek, a nabywcą. Nabywcą może być osoba spoza kręgu spadkobierców, ale może to być także jeden ze współspadkobierców. Ustawa nie dopuszcza możliwości zbycia spadku lub udziału w spadku przed złożeniem oświadczenia o przyjęciu spadku albo przed upływem 6 miesięcy od momentu, gdy spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania (art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego).

Ustawa nie wymaga, aby spadkobierca przed zawarciem omawianej umowy uzyskał postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Z punktu widzenia interesów nabywcy wysoce pożądane jest jednak, aby spadkobierca–zbywca legitymował się takim postanowieniem. Dopiero postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku określa w sposób ostateczny wielkość udziału danego spadkobiercy. Potwierdza także przysługiwanie praw do spadku po określonym spadkodawcy, co daje pełne prawo np. do zamiany udziałów. W wyniku zdarzeń, które mogą mieć miejsce już po przyjęciu spadku przez spadkobiercę–zbywcę (np. odrzucenie spadku przez współspadkobiercę, uznanie go za niegodnego), jego udział spadkowy może okazać się inny, niż był w chwili zawierania umowy. W razie zawierania umowy przed uzyskaniem stwierdzenia nabycia spadku strony umowy powinny określić wyraźnie, co jest jej przedmiotem.

Zobacz również: Zbycie udziału w spadku jakie dokumenty

Zbycie udziału w spadku

Przedmiotem zbycia może być spadek (lub udział w spadku) przypadający spadkobiercy zarówno na podstawie ustawy, jak i testamentu. Jeżeli przedmiotem zbycia jest udział przypadający spadkobiercy na podstawie testamentu, a okaże się, że spadkobierca ten uzyskuje także udział w spadku na podstawie ustawy, przedmiotem rozporządzenia jest jedynie udział przypadający na podstawie testamentu. Tylko wyraźne postanowienie umowy może wywołać inny skutek.

Art. 1051 ma zastosowanie jedynie do zbycia spadku lub ułamkowo określonego udziału w nim. Tylko w takich przypadkach występuje sukcesja generalna. Zbycie konkretnego przedmiotu należącego do spadku podlega ogólnym regułom odnoszącym się do zbycia prawa przez uprawnionego. Zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku uzależnione jest od zgody pozostałych spadkobierców.

Umowa o zbycie udziału spadkowego winna być zawarta przed notariuszem w formie aktu notarialnego.

Zobacz również: Zasiedzenie udziału w nieruchomości przez spadkobiercę

Przykłady

Po śmierci ojca, dwójka rodzeństwa postanowiła zamienić się swoimi udziałami w spadku – jedno z nich przejęło mieszkanie, drugie pozostałe aktywa. Umowę zawarli po uzyskaniu stwierdzenia nabycia spadku, by mieć pewność co do dokładnego podziału majątku.

Po śmierci matki, jeden ze spadkobierców, który otrzymał połowę mieszkania, chciał zamienić się tym udziałem z bratem, który otrzymał resztę majątku. Umowa została zawarta przed notariuszem, aby zapewnić zgodność z przepisami prawa.

Mężczyzna odziedziczył połowę udziału w firmie po zmarłym ojcu, ale jego brat chciał przejąć całość. Zdecydowali się na zamianę udziałów, gdzie mężczyzna przekazał swoją część za inne aktywa, ale umowę spisali dopiero po uzyskaniu stwierdzenia nabycia spadku.

Podsumowanie

Zamiana udziałów w spadku pomiędzy spadkobiercami jest możliwa przed uzyskaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jednak zaleca się, by umowa była zawarta po tym stwierdzeniu, ponieważ daje to pewność co do wielkości udziałów. Spadkobiercy mogą dokonać takiej zamiany zarówno między sobą, jak i z osobami spoza kręgu spadkobierców. Ważne jest, by umowa o zbyciu udziału w spadku była sporządzona w formie aktu notarialnego, a w przypadku zbywania przedmiotów należących do spadku, wymagana jest zgoda pozostałych spadkobierców.

Oferta porad prawnych

Oferujemy kompleksowe porady prawne online w zakresie prawa spadkowego, w tym doradztwo przy zamianie udziałów w spadku, zbywaniu majątku spadkowego, czy formalnościach związanych z przyjęciem spadku. Nasze usługi obejmują pomoc w sporządzaniu umów notarialnych, analizę sytuacji prawnej oraz udzielanie fachowych wskazówek w celu uniknięcia problemów prawnych. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać indywidualne wsparcie dopasowane do Twoich potrzeb.