• Data: 2024-05-18 • Autor: Aleksander Słysz
Po śmierci matki lub ojca wiele osób zadaje sobie pytanie, czy konieczne jest założenie sprawy spadkowej. Większość osób chce, by nieruchomość rodziców nadal miał w posiadaniu pozostały przy życiu rodzic. Wydaje się więc, że najlepiej pozostawić wszystkie sprawy majątkowe bez ingerencji. Pojawia się wątpliwość, czy po śmierci jednego rodzica trzeba przeprowadzić postępowanie spadkowe. Dotyczy ona przede wszystkim kwestii podatkowych. Rozwijamy ten temat, odpowiadając na pytanie pani Aliny:
Niedawno zmarła moja matka. Ja i moja siostra nie chcemy dzielić majątku rodziców, póki żyje nasz ojciec. Słyszałam jednak, że niezgłoszenie spadku w ciągu 6 miesięcy od momentu śmierci spadkodawcy powoduje, że nawet najbliższa rodzina musi zapłacić podatek. Czy tak jest rzeczywiście? Czy konieczne jest przyjęcie spadku po śmierci jednego z rodziców, żeby uniknąć podatku?
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, tj. z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 i art. 925 Kodeksu cywilnego). Datą nabycia spadku jest zatem chwila śmierci spadkodawcy – ewentualny dział spadku wcale nie musi zostać przeprowadzony, stwierdzenie dziedziczenia nie wymaga dokonania działu spadku.
Zobacz też: Komu przysługuje dom rodziców po śmierci matki?
Obowiązek podatkowy w przypadku podatku od spadków i darowizn co do zasady powstaje przy nabyciu w drodze dziedziczenia z chwilą przyjęcia spadku.
Odnośnie zwolnienia: zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
"Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1)zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne,
a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym."
Zgodnie z K.c. spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić, a oświadczenie o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Zobacz również: Zachowek po śmierci jednego rodzica
W opisanym stanie faktycznym możliwych dróg postępowania jest zatem jeszcze wiele. Mogą Panie odrzucić spadek we wspomnianym terminie bądź go przyjąć. Przyjęcie spadku po śmierci jednego z rodziców wcale nie oznacza, że trzeba dokonać działu spadku za życia drugiego z nich. Można to zrobić po jego śmierci, a obecnie wystąpić jedynie o stwierdzenie nabycia (bądź notarialnie poświadczyć dziedziczenie). Aby skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku, w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku po jednym z rodziców należy złożyć do naczelnika urzędu skarbowego zgłoszenie na druku SD-Z2 (każdy spadkobierca).
Niepodejmowanie żadnych kroków nie uchroni przed powstaniem obowiązku podatkowego w przyszłości, gdyż obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn odnawia się. Zgodnie z ust. 4 art. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn: „ Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia”.
Zatem obowiązek podatkowy z tytułu dziedziczenia może powstać nawet za wiele lat.
Przykład 1
Umiera pan Ryszard, zostawiając żonę i troje dorosłych dzieci. Córki i syn nie chcą dokonywać działu spadku, rodzinie nie zależy też na formalnościach. Decydują się na wizytę u notariusza, który poświadcza dziedziczenie wszystkich osób. Później każdy członek rodziny musi w ciągu pół roku zgłosić do urzędu skarbowego nabycie spadku, by uniknąć obowiązku podatkowego.
Przykład 2
Pani Bożena miała dwoje dzieci, jednak jej syn zmarł w wypadku kilka lat wcześniej. Po śmierci pani Bożeny dziedziczy jej mąż, córka i dwoje dzieci zmarłego syna. Córka nie chce podziału majątku po śmierci jednego rodzica, przekonuje też bratanków, by na razie w domu nadal spokojnie mieszkał dziadek. Udają się jednak do sądu, zgłaszając przyjęcie spadku. Sąd potwierdza nabycie spadku i wszyscy muszą złożyć formularze do US. Mają na to 6 miesięcy
Jak widać, w polskim porządku prawnym nie jest konieczny podział majątku po śmierci jednego rodzica. Czym innym jest jednak sam fakt nabycia spadku – który musi być potwierdzony przez sąd lub notariusza. Po tej formalności należy także pamiętać o złożeniu deklaracji do urzędu skarbowego. Takie postępowanie uchroni nas przed płaceniem podatku od spadków i darowizn.
Każda sytuacja jest jednak inna i często potrzebujemy konkretnej porady dopasowanej do naszych indywidualnych potrzeb. Wówczas najlepiej zwrócić się z problemem do profesjonalisty, który wytłumaczy nam, co należy uczynić, by sprawę rozwiązać.
Zapraszamy do skorzystania z porad naszych prawników. Już teraz opisz swoją sprawę, korzystając z formularza znajdującego się pod tym tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
