• Data: 2024-03-14 • Autor: Tomasz Ciasnocha
Moja pełnoletnia córka przebywa w DPS, jest ubezwłasnowolniona całkowicie. Za miesiąc zostanie przeprowadzona sprawa sądowa w celu ustanowienia opiekuna prawnego. Siostry zakonne, które sprawują opiekę nad córką, sugerowały, że to one powinny objąć ten status ze względu na dobro dziecka. Czy w razie mojej śmierci siostry w imieniu córki przejmą część spadku?
Zgodnie z art. 175 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie stosuje się odpowiednio przepisy o opiece nad małoletnim.
Piecza nad osobą ubezwłasnowolnioną, pozostającą pod opieką, obejmuje troskę o fizyczny oraz umysłowy rozwój i należyte przygotowanie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do uzdolnień. W szczególności dotyczy to dbałości o stan zdrowia, postępów w nauce, wykształcenia, zdobycia odpowiedniego zawodu.
Najistotniejszym jednak uprawnieniem i obowiązkiem opiekuna jest sprawowanie zarządu majątkiem ubezwłasnowolnionego. Zarząd majątkiem ubezwłasnowolnionego podlega kontroli ze strony sądu opiekuńczego.
„Art. 155. § 1. Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego.”
Zgodnie z art. 156 K.r.io. opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego.
Opiekun nie może reprezentować osób pozostających pod jego opieką przy czynnościach prawnych między tymi osobami oraz przy czynnościach prawnych między jedną z tych osób a opiekunem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką.
Jak wymaga przepis art. 160 § 1 K.r.io. niezwłocznie po objęciu opieki opiekun obowiązany jest sporządzić inwentarz majątku osoby pozostającej pod opieką i przedstawić go sądowi opiekuńczemu. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w razie późniejszego nabycia majątku przez osobę pozostającą pod opieką.
Zobacz również: W jaki sposób można przepisać mieszkanie z osoby ubezwłasnowolnionej na opiekuna prawnego?
W momencie Pani śmierci siostry przejmą zarząd majątkiem, który Pani córka nabędzie w drodze spadku. Nie oznacza to jednak, że będą mogły nim dowolnie dysponować. Jeśli chodzi o kosztowności, akcje, obligacje, jakieś pamiątki rodzinne, to zgodnie z art. 161 § 1 K.r.io. opiekun prawny powinien je zdeponować w depozycie sądowym. Odziedziczona gotówka może zostać przeznaczona na potrzeby ubezwłasnowolnionego. Dysponowanie środkami finansowymi podlega kontroli sądowej.
„Art. 161. § 1. Sąd opiekuńczy może zobowiązać opiekuna do złożenia do depozytu sądowego kosztowności, papierów wartościowych i innych dokumentów należących do pozostającego pod opieką. Przedmioty te nie mogą być odebrane bez zezwolenia sądu opiekuńczego.
§ 2. Gotówka pozostającego pod opieką, jeżeli nie jest potrzebna do zaspokajania jego uzasadnionych potrzeb, powinna być złożona przez opiekuna w instytucji bankowej. Opiekun może podejmować ulokowaną gotówkę tylko za zezwoleniem sądu opiekuńczego.”
Jeżeli wolałaby Pani, aby zarząd majątkiem dziedziczonym przez Pani córkę sprawowała inna osoba, może Pani ją wskazać w testamencie. Możliwość taką daje art. 102 K.r.io., który ma zastosowanie do osób ubezwłasnowolnionych – zgodnie z przywołanym na początku art. 175 K.r.io.
„Art. 102. W umowie darowizny albo w testamencie można zastrzec, że przedmioty przypadające dziecku z tytułu darowizny lub testamentu nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców. W wypadku takim, gdy darczyńca lub spadkodawca nie wyznaczył zarządcy, sprawuje zarząd kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.”
Dyspozycja art. 102 pozwala, aby spadkodawcy wyznaczyć jako zarządcę dowolną osobę, bliskiego krewnego albo osobę obcą.
Zobacz również: Osoba ubezwłasnowolniona a spadek
Ochrona interesów finansowych
Jan, całkowicie ubezwłasnowolniony po wypadku motocyklowym, posiadał znaczne oszczędności oraz nieruchomości. Jego opiekunem prawnym został brat, Adam. Adam, aby zarządzać majątkiem Jana, musiał uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego na sprzedaż jednej z nieruchomości. Środki uzyskane ze sprzedaży zostały zainwestowane w fundusze zabezpieczające przyszłość Jana, zgodnie z zaleceniem sądu. Ta sytuacja podkreśla ważność sądowej kontroli nad decyzjami finansowymi opiekunów, mających na celu ochronę interesów osoby ubezwłasnowolnionej.
Wyznaczenie zarządcy w testamencie
Ewa, mająca dorosłego syna ubezwłasnowolnionego całkowicie, zdecydowała się w testamencie wyznaczyć swojego brata, Krzysztofa, na zarządcę majątku syna po jej śmierci. W ten sposób chciała zapewnić, że doświadczenie i zaufanie, jakim obdarzała Krzysztofa, przyczynią się do mądrego zarządzania spadkiem. Krzysztof, mając świadomość odpowiedzialności, zgodnie z prawem złożył w depozycie sądowym wartościowe przedmioty i dokumenty, a środki finansowe ulokował na koncie bankowym, z którego korzystał wyłącznie z zezwolenia sądu opiekuńczego.
Dysponowanie środkami na potrzeby ubezwłasnowolnionego
Alicja, opiekunka prawnym swojej ubezwłasnowolnionej siostry, Martyny, złożyła wniosek do sądu opiekuńczego o zgodę na wykorzystanie części środków finansowych Martyny na rehabilitację i leczenie, które nie były w pełni pokrywane przez NFZ. Sąd, po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i potrzebami Martyny, wyraził zgodę na przeznaczenie określonej sumy. Dzięki temu Martyna otrzymała niezbędną opiekę, a Alicja jako opiekun prawny zadbała o należyte wykorzystanie środków dla dobra siostry.
Rozporządzanie majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej wymaga ścisłego przestrzegania przepisów prawa oraz nadzoru sądu opiekuńczego, aby zapewnić ochronę interesów finansowych i osobistych ubezwłasnowolnionego. Artykuł pokazuje, jak ważna jest rola opiekunów prawnych i możliwości, jakie daje prawo do wyznaczania zarządcy majątku, podkreślając potrzebę etycznego i odpowiedzialnego podejścia do zarządzania spadkiem czy majątkiem na co dzień.
Potrzebujesz pomocy w zarządzaniu majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej? Skorzystaj z naszych profesjonalnych porad prawnych online oraz usług w zakresie sporządzania pism. Zapewniamy wsparcie i doradztwo dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb, by chronić prawa i interesy Twoich bliskich. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Ciasnocha
Prawnik, absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Studia ukończył w 2015 roku obroną pracy magisterskiej w Katedrze Prawa Pracy o temacie „Zakaz konkurencji w trakcie i po ustaniu stosunku pracy”. Podczas studiów praktykował w kancelariach adwokackich i radcowskich oraz w prokuraturze, udzielał również porad prawnych w Uniwersyteckiej Poradni Prawnej głównie z zakresu prawa cywilnego oraz rodzinnego. Ukończył aplikację komorniczą w Izbie Komorniczej przy Sądzie Apelacyjnym w Lublinie. W 2018 roku uzyskał pozytywny wynik z egzaminu komorniczego i został powołany na stanowisko asesora komorniczego przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie. Nieprzerwanie od 2015 roku pracuje jako asystent komornika, aplikant, a teraz jako asesor komorniczy i kierownik kancelarii. W 2018 roku ukończył także projekt edukacyjny „Pracownia Liderów Prawa” – program naukowy pod patronatem Ministerstwa Sprawiedliwości. Specjalizuje się głównie w prawie cywilnym, rodzinnym, postępowaniu cywilnym oraz egzekucyjnym. Interesuje się również prawem pracy, nieruchomości i ich obrotem, a także prawem nowych technologii i rynkiem e-commerce.
Zapytaj prawnika
