Szukamy prawnika. Oferta dla radców prawnych i adwokatów

Pominięcie w testamencie a zachowek

• Data: 2024-05-07 • Autor: Iryna Kowalczuk

Moja żona zmarła kilka miesięcy temu. Jako mąż zostałem pominięty w testamencie. Swój majątek zapisała córce siostry. Ma się odbyć druga sprawa spadkowa. Na co mogę liczyć, skoro jestem całkowicie niezdolny do pracy (mam orzeczenie)?

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Pominięcie w testamencie a zachowek

Czy małżonek pominięty w testamencie może dochodzić zachowku po śmierci żony?

Na wstępie wyjaśnijmy kwestię samego zachowku. Prawo do zachowku przysługuje co do zasady tylko spadkobiercom ściśle określonym przepisami. Według Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) są nimi:

Art. 991. § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Zobacz również: Jak przepisać dom na żonę?

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

 

Ustalenie udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku

Jak wskazują powyższe przepisy, Pan jako maż zmarłej jest uprawniony do zachowku.

Zgodnie z art. 992 K.c. przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. W przedstawionej przez Pana sprawie nie został Pan przez żonę wydziedziczony.

Ponadto:

Art. 993. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

Art. 994. § 1. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku”.

Zachowek po żonie

Reasumując powyższe, jest Pan jak najbardziej uprawniony do żądania zachowku po Pana żonie. Swoje żądania powinien Pan skierować do córki siostry Pana żony, która została powołana w testamencie do całości spadku po Pana żonie. W skład spadku po Pana żonie wszedł cały jej majątek osobisty oraz połowa Państwa majątku wspólnego małżeńskiego. Druga połowa jest cały czas Pana własnością.

Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami, z mocy ustawy, wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe, nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków”.

Według § 2 art. 31 „do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków”.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Majątek osobisty każdego z małżonków

Podstawą do wyodrębnienia składników majątkowych nabytych przed dniem zawarcia małżeństwa jest art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który mówi, że do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

  1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, czyli przed dniem zawarcia związku małżeńskiego;
  2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
  3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
  4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
  5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
  6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
  7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
  8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
  9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
  10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej”.
    Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Wzór na wyliczenie zachowku

Wzór na wyliczenie zachowku jest następujący:

Wartość spadku ustalona dla potrzeb obliczenia zachowku x (razy) udział danego spadkodawcy wynikający z dziedziczenia ustawowego x (razy) ułamek należnego zachowku - (minus) darowizny (lub wartość spadku który otrzymał uprawniony do zachowku w spadku) dla uprawnionego do zachowku = wartość zachowku.  

Na obecnym etapie postępowania toczy się sprawa o stwierdzenie nabycia spadku po Pana żonie. Po zakończeniu tego postępowania, będzie Pan mógł wystąpić do córki siostry Pana żony z żądaniem zapłaty zachowku. Jeżeli córka nie zapłaci dobrowolnie, wówczas będzie Pan musiał wnieść do sądu pozew o zachowek.

Przykłady

 

Przypadek pana Krzysztofa

Pan Krzysztof, mąż zmarłej pani Ewy, nie został uwzględniony w jej testamencie. Cały majątek, w tym dom rodzinny oraz oszczędności, został przekazany bratankowi zmarłej. Pan Krzysztof, który jest niezdolny do pracy z powodu choroby, decyduje się dochodzić swojego prawa do zachowku, twierdząc, że jako małżonek powinien otrzymać co najmniej połowę wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał, gdyby dziedziczył zgodnie z ustawą.

Sytuacja pani Agnieszki

Pani Agnieszka odkryła, że została pominięta w testamencie swojego zmarłego męża, który cały swój majątek zapisał organizacji charytatywnej. Mimo że miała stabilną sytuację finansową, postanowiła ubiegać się o zachowek, argumentując, że jej mąż, mając na uwadze ich wspólne życie, powinien był także zadbać o jej przyszłość finansową. Pani Agnieszka zdecydowała się na działania prawne, aby dochodzić należnego jej zachowku w postaci dwóch trzecich wartości przysługującego jej udziału spadkowego.

Dylemat pana Jana

Pan Jan, pominięty w testamencie przez zmarłą żonę, która swój majątek zapisała siostrzenicom, stanął przed koniecznością dochodzenia swoich praw do zachowku. Z uwagi na to, że cały majątek został przekazany osobom trzecim, pan Jan, będąc w starszym wieku i bez środków do życia, skierował do sądu pozew o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku. Działanie to motywowane było koniecznością zabezpieczenia jego podstawowych potrzeb życiowych.

 

Podsumowanie

 

Małżonek pominięty w testamencie ma prawo do zachowku, jeśli spełnia warunki określone w Kodeksie cywilnym. Proces dochodzenia tego prawa może wymagać postępowania sądowego, a w przypadku osób niezdolnych do pracy, przysługują im szczególne uprawnienia do wyższej części spadku. Warto więc rozważyć kwestie prawne związane z zachowkiem, aby zabezpieczyć swoje prawa finansowe po śmierci bliskiej osoby.

Oferta porad prawnych

 

Potrzebujesz wsparcia w sprawach spadkowych? Skorzystaj z naszych porad prawnych online oraz profesjonalnej pomocy w przygotowaniu dokumentów. Oferujemy kompleksowe wsparcie w dochodzeniu zachowku, skutecznie i dyskretnie.Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59

3. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Iryna Kowalczuk

O autorze: Iryna Kowalczuk

Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.


Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

rozwodowy.pl

Szukamy prawnika »