• Data: 2024-02-22 • Autor: Katarzyna Siwiec
Śmierć bliskiej osoby to nie tylko ogromna strata emocjonalna, ale również początek złożonego procesu podziału spadku. W tak trudnych chwilach konieczność zajęcia się formalnościami prawnymi może wydać się przytłaczająca. Nasz artykuł ma na celu wyjaśnienie, czy i jakie zobowiązania podatkowe mogą powstać w wyniku otrzymania spłaty od pozostałych spadkobierców, zwracając szczególną uwagę na aspekty dotyczące odpłatnego działu spadku i konieczności rozliczenia się z urzędem skarbowym. Jako przykład posłuży nam zapytanie pani Zofii.
Mąż pani Zofii zmarł półtora roku temu. Wdowa, wraz z dwoma pasierbami, przeprowadziła notarialnie postępowanie spadkowe. Dokonano podziału spadku. Pani Zofia pyta, czy od sumy, którą uzyskała w formie spłaty od synów zmarłego męża, musi zapłacić podatek i rozliczyć tę spłatę w deklaracji podatkowej. Czy w ogóle spłatę ze spadku należy zgłaszać do urzędu skarbowego?
Dział spadku może być nieodpłatny, czyli bez żadnych spłat lub dopłat, albo odpłatny. W przypadku pani Zofii nastąpił odpłatny dział spadku. Precyzyjniej, jeżeli wdowa przeniosła swoje udziały w spadku po mężu na pasierbów i otrzymała z tego tytułu spłatę, to mamy do czynienia właśnie z odpłatnym działem spadku.
Podatkowi od spadków i darowizn podlega nieodpłatne zniesienie współwłasności, a zatem dokonane bez spłat i dopłat. W przypadku pani Zofii dział spadku nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, ponieważ odpłatny dział spadku, jak również związana z tym kwota spłaty, nie powoduje powstania obowiązku podatkowego wynikającego z ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Odnieść się muszę też do regulacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bo dział spadku, jeżeli następuje ze spłatami na rzecz pozostałych spadkobierców, powoduje, że umowa ta ma charakter odpłatny. Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu takiego zbycia. Jeżeli suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego spadkobiercy udziału spadkowego, to nie powstaje przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym w sytuacji, w której spłata jest ekwiwalentna do posiadanego przez podatnika udziału w spadku, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku. Stanowisko takie potwierdzają w wydawanych interpretacjach podatkowych organy podatkowe.
Gdyby pani Zofia otrzymała spłatę wyższą niż wartość udziału, wtedy powstałoby po jej stronie przysporzenie opodatkowane podatkiem dochodowym, ale jeżeli otrzymana wpłata nie jest dużo wyższa niż wartość jej udziałów w spadku po mężu, to obowiązek podatkowy nie wystąpi.
Zobacz również: Jak wyegzekwować spłatę spadku?
Natomiast zgodnie z przepisem art. 1 ust 1 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat. W przypadku umowy o dział spadku lub o zniesienie współwłasności obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 wymienionej ustawy, ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności. Tak więc obowiązek podatkowy w tym podatku wystąpi, ale nie po stronie pani Zofii, tylko po stronie nabywców. Jeżeli pani Zofia i pasierbowie dzielili spadek notarialnie, to ten podatek został już pobrany przez notariusza. Na pani Zofii jako zbywcy nie ciąży obowiązek podatkowy.
Dział spadku po mężu Janiny
Janina odziedziczyła dom po swoim zmarłym mężu. Zgodnie z testamentem jej pasierbica miała otrzymać określoną sumę pieniężną. Janina zdecydowała się na dział spadku, przekazując pasierbicy wymaganą kwotę w zamian za pełne prawo własności do domu. Zastanawiała się, czy od tej sumy, którą wypłaciła pasierbicy, musi zapłacić podatek dochodowy, szczególnie że wartość domu znacznie przewyższała spłatę.
Piotr rozlicza spłatę po ojcu
Po śmierci ojca Piotr wraz z dwoma rodzeństwem odziedziczyli rodzinny dom. Bracia zdecydowali się pozostać współwłaścicielami, lecz Piotr chciał wyjść ze współwłasności. Dokonali odpłatnego działu spadku, w wyniku którego Piotr otrzymał równowartość jego udziału od braci. Następnie musiał ustalić, czy otrzymana kwota podlega opodatkowaniu i czy powinien uwzględnić ją w rocznym rozliczeniu podatkowym.
Magda i mieszkanie po ciotce
Magda została jedyną spadkobierczynią mieszkania po zmarłej ciotce. Mimo że ciotka zostawiła również pewną sumę gotówki, Magda musiała dokonać wypłat dla pozostałych członków rodziny, którzy zgodnie z prawem mieli prawo do zachowku. Po przeprowadzeniu odpłatnego działu spadku, gdzie Magda wypłaciła odpowiednie sumy, zaczęła się zastanawiać nad konsekwencjami podatkowymi tych transakcji i ewentualnym obowiązkiem zgłoszenia spłat do urzędu skarbowego.
Odpłatny dział spadku może rodzić różnorodne zobowiązania podatkowe, jednak nie zawsze wiąże się z koniecznością płacenia podatku od spadków i darowizn czy podatku dochodowego. Istotne jest zrozumienie własnej sytuacji prawnej i finansowej oraz zasięgnięcie porady specjalistycznej, aby prawidłowo rozliczyć się z urzędem skarbowym. Artykuł ten ma na celu przybliżyć różne aspekty odpłatnego działu spadku, ale każdy przypadek jest wyjątkowy i wymaga indywidualnej analizy.
Potrzebujesz pomocy w nawigacji po prawnych aspektach dziedziczenia? Skontaktuj się z nami! Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych dokumentów i pism, aby ułatwić Ci przejście przez proces spadkowy. Zapraszamy do kontaktu poprzez formularz umieszczony pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350
3. Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Siwiec
Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Specjalizuje się w prawie zamówień publicznych oraz obsłudze prawnej firm. Zajmuje się również sporządzaniem projektów umów, uchwał, regulaminów, polityk oraz innych aktów. Jednocześnie, posiada także szerokie zainteresowania w innych dziedzinach prawa, pozwalające na udzielanie porad w zróżnicowanych stanach faktycznych i prawnych.
https://www.linkedin.com/in/katarzyna-siwiec-radca-prawny/
Zapytaj prawnika
