• Autor: Iryna Kowalczuk
Kilka dni temu dowiedzieliśmy się z bratem, że zmarł nasz ojciec, z którym nie mieliśmy kontaktu przez 30 lat, bo rodzice byli rozwiedzeni. Ojciec ożenił się powtórnie, miał chyba 4 dzieci. Z nimi również nie mamy kontaktu. Chcielibyśmy z bratem odrzucić spadek po ojcu. Ja mieszkam poza granicami kraju i mam 2 małoletnich dzieci. Nie wiem, czy mam obowiązek założyć sprawę spadkową i dopiero odrzucić spadek, a co z moimi dziećmi? Wiem, że druga żona ojca również nie żyje, a czy tamte jego dzieci będą podejmować jakiekolwiek kroki prawne, tego nie wiem. Człowiek ten raczej nie posiadał jakiegoś spadku, chciałam się zabezpieczyć przed jego długami, jeśli takie miał, bo tego też nie wiem. Jakie wobec tego powinnam podjąć kroki i czy muszę specjalnie przylecieć do kraju? Czy można tę sprawę załatwić listownie, unikając kosztownych podróży?
W takiej samej kolejności jak dziedziczenie odbywa się również odrzucanie spadku.
Zgodnie z art. 1015 § 1 K.c. – oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Przewidziany w art. 1015 § 1 sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku z ustawy rozpoczyna się, zarówno dla spadkobiercy ustawowego powołanego w testamencie do spadku, jak i dla pozostałych spadkobierców ustawowych, z dniem dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Ponadto może to być np. dzień, w którym spadkobierca powołany w dalszej kolejności dowiedział się o odrzuceniu spadku przez osoby wyprzedzające go przy dziedziczeniu ustawowym, a także dzień, w którym dowiedział się o prawomocnym orzeczeniu o niegodności dziedziczenia takich osób.
Termin 6-miesięczny jest zachowany, gdy przed jego upływem zostanie złożone oświadczenie w sądzie lub przed notariuszem.
Zatem druga żona Pani ojca i wszystkie jego dzieci mają 6 miesięcy na odrzucenie spadku od dnia, w którym dowiedzieli się o tym, że będą dziedziczyć. Odrzucenia spadku powinna Pani dokonać przed sądem w Polsce (sądem właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego) lub przed notariuszem w Polsce (można udać się do dowolnego notariusza). U notariusza lub w sądzie (ale u notariusza procedura jest znacznie szybsza) powinna Pani pojawić się z aktem zgonu osoby zmarłej. Wówczas nie powinno być problemów z odrzuceniem spadku.
Może Pani również dokonać odrzucenia spadku przed notariuszem w kraju, w którym Pani przebywa. Następnie zaopatrzyć ten dokument w apostille i przetłumaczyć przez tłumacza przysięgłego na język polski. Następnie przesłać ten dokument do sądu w Polsce. Może Pani również sporządzić oświadczenie o odrzuceniu spadku, a podpis pod nim poświadczyć u konsula RP w kraju, w którym Pani przebywa. Proszę mieć na uwadze, że termin 6 miesięcy liczy się nie od chwili, kiedy Pani dokument o odrzuceniu spadku wyśle, tylko kiedy wpłynie on do sądu w Polsce.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku najlepiej jeżeli złożyłby Pani brat, który przebywa w Polsce. Może Pani go ustanowić również swoim pełnomocnikiem w postępowaniu spadkowym. Nie ma znaczenia dla odrzucenia spadku, czy postępowanie spadkowe zostanie przeprowadzone, czy też nie. Liczy się tylko ten termin 6 miesięcy, żeby go Pani nie przekroczyła.
Jeśli odrzuci Pani spadek, to również w imieniu swoich nieletnich dzieci powinna Pani spadek odrzucić.
Odrzucenie spadku przez osobę niepełnoletnią jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd, w konsekwencji rodzice nie mogą bez zgody sądu opiekuńczego dokonać takiej czynności ani wyrażać zgody na ich wykonanie (art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Zobacz również: Odrzucenie spadku przez wnuki
Tym samym musi Pani wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Jeśli z wnioskiem wystąpi tylko jedno z rodziców, drugie i tak musi zostać wysłuchane. Zgodnie bowiem z art. 583 Kodeksu postępowania cywilnego sąd udziela zezwolenia na wniosek jednego z rodziców po wysłuchaniu drugiego.
We wniosku należy uprawdopodobnić, że przyjęcie spadku pozostaje w sprzeczności z dobrem i interesem Pani dzieci.
Wniosek musi być opłacony – opłatą stałą w wysokości 40 zł. Potwierdzenie uiszczenia opłaty należy załączyć do wniosku.
Po uprawomocnieniu się zezwolenia sądu opiekuńczego w formie postanowienia należy złożyć przed notariuszem lub sądem oświadczenie o odrzuceniu spadku przez dziecko.
Należy pamiętać, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku winno zostać złożone w terminie 6 miesięcy. Termin ten liczy się od momentu dowiedzenia się o tytule swego powołania do dziedziczenia (w tym wypadku będzie to chwila odrzucenia spadku przez matkę dziecka, czyli Panią). Tym samym, aby zmieścić się w terminie z samym wnioskiem o udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd, winna Pani wystąpić odpowiednio wcześniej (trudno zresztą określić, ile może potrwać cała spawa).
Wniosek o zezwolenie do sądu opiekuńczego może Pani złożyć przez pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni wnioskodawcy oraz osoby pozostające z nim w stosunku przysposobienia. Pełnomocnictwa winna Pani udzielić wraz z ojcem dzieci.
Pełnomocnictwo powinno być opłacone – opłatą skarbową w wysokości 17 zł. Pełnomocnictwo do złożenia wniosku do sądu opiekuńczego o zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu dziecka może być sporządzone wyłącznie na piśmie, bez żadnych dodatkowych wymogów co do formy. Natomiast pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku musi zostać sporządzone z podpisem urzędowo (notarialnie) poświadczonym.
Jak już wcześniej napisałam, konsul może co najwyżej poświadczyć urzędowo podpis, ale nie może przyjąć oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Niemniej warto także wiedzieć, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka można złożyć w formie obowiązującej w miejscu złożenia oświadczenia, tj. w formie obowiązującej według prawa państwa, w którym aktualnie Pani i dzieci przebywacie.
Zasadnym jest odwołanie się w tej kwestii do treści art. 25 ust 1 Prawa prywatnego międzynarodowego, zgodnie z którym „forma czynności prawnej podlega prawu właściwemu dla tej czynności. Wystarczy jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo państwa, w którym czynność zostaje dokonana. Jeżeli umowę zawierają osoby znajdujące się w chwili złożenia oświadczeń woli w różnych państwach, wystarczy wówczas zachowanie formy przewidzianej dla tej czynności przez prawo jednego z tych państw.”. Innymi słowy, może Pani odrzucić spadek w imieniu dziecka w formie przewidzianej przez prawo państwa, w którym Pani aktualne przebywa. Co do szczegółów odsyłam Panią w tej sprawie do tamtejszego prawnika.
Reasumując, zgodnie z prawem polskim:
Ewentualnie może Pani zdecydować się na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w formie przewidzianej dla miejsca, w którym Pani przebywa.
Osobiście, dla uniknięcia niepotrzebnych nieporozumień w przypadku dziedziczenia długów spadkowych, radziłabym Pani przeprowadzić postępowanie o odrzucenie spadku w imieniu własnym i dzieci w Polsce.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
