• Autor: Krzysztof Bigoszewski
Mój ojciec zmarł w czasie wykonywania pracy w wyniku pęknięcia tętniaka. Wiem, że przysługuje naszej rodzinie odprawa pośmiertna, a także zaległe wynagrodzenie. Niestety ojciec posiadał długi, dlatego jesteśmy zmuszeni odrzucić spadek. Czy są to świadczenia niezależne od spadku? Czy można je przyjąć mimo odrzucenia spadku?
Po zapoznaniu się z przedstawionym przez Pana stanem faktycznym sprawy w celu odpowiedzi na Pańskie pytania w pierwszej kolejności sięgnąć należy do przepisów Kodeksu pracy (K.p.) dotyczących instytucji odprawy pośmiertnej należnej rodzinie zmarłego pracownika.
Otóż zgodnie z przepisem art. 93 § 1 K.p.: „w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna”.
Z kolei zaś § 7 stanowi, że: „Odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny, o których mowa w § 4, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna przysługująca zgodnie z § 2 i 6. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.
W tym miejscu należy również przytoczyć utrwalony już pogląd nauki prawa (tak m.in. Kodeks pracy. Komentarz, W. Muszalski (red.), wyd. 8, Warszawa 2011), zgodnie z którym w razie śmierci pracownika pozostałej rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna. Jest to uprawnienie własne rodziny związane z pracą pracownika, a nie spadek. Ponadto roszczenie własne rodziny zmarłego pracownika przysługujące z mocy K.p., jako że nie jest spadkiem, ale związane jest ze stosunkiem pracy, podlega rozpoznaniu przez sąd pracy, co zostało ostatecznie potwierdzone przez Sąd Najwyższy (uchwała SN z 15 grudnia 1975 r., VI PZP 46/75, OSNCP 1976, Nr 6, poz. 123 z glosą J. Kurcjusza, OSPiKA 1977, Nr 11-12, poz. 182 i glosą A. Kisielewicza, NP 1976, Nr 12, s. 1750).
Wobec powyższego stwierdzić należy, że prawo do otrzymania odprawy jest prawem zupełnie niezależnym od kwestii spadkobrania, a zatem odrzucenie spadku po zmarłym pracowniku nie powoduje utraty prawa do jej otrzymania.
Zobacz również: Świadczenie po śmierci ojca
Inaczej niestety sprawa wygląda, jeżeli chodzi o wypłatę niepobranego przez zmarłego pracownika przed śmiercią wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy.
Otóż zgodnie z przepisem art. 33 pkt 7 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą m.in. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków.
W związku z tym roszczenie o wypłatę powyższych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy stanowiło w chwili śmierci pracownika składnik jego majątku osobistego, gdyż świadczenia te stają się majątkiem wspólnym małżeńskim dopiero z chwilą ich otrzymania.
Oznacza to również, że roszczenie to wchodzi w skład spadku po Pańskim ojcu, gdyż zgodnie z treścią art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego: „prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej”.
Dlatego też, o ile odrzucenie spadku nie wpłynie na Państwa prawo do otrzymania odprawy pośmiertnej od pracodawcy Pańskiego ojca, o tyle w celu uzyskania prawa do otrzymania zaległych świadczeń z tytułu stosunku pracy musieliby Państwo stać się spadkobiercami Pańskiego ojca, tj. spadek po nim przyjąć.
Jeżeli zatem mimo odrzucenia spadku pobraliby Państwo od pracodawcy Pańskiego ojca również wspomniane zaległe świadczenia, pracodawca ten miałby względem Państwa roszczenie o ich zwrot jako świadczenia nienależnego.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Krzysztof Bigoszewski
Prawnik, absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Studia ukończył w 2015 roku obroną pracy magisterskiej w Katedrze Prawa Pracy o temacie „Zakaz konkurencji w trakcie i po ustaniu stosunku pracy”. Podczas studiów praktykował w kancelariach adwokackich i radcowskich oraz w prokuraturze, udzielał również porad prawnych w Uniwersyteckiej Poradni Prawnej głównie z zakresu prawa cywilnego oraz rodzinnego. Ukończył aplikację komorniczą w Izbie Komorniczej przy Sądzie Apelacyjnym w Lublinie. W 2018 roku uzyskał pozytywny wynik z egzaminu komorniczego i został powołany na stanowisko asesora komorniczego przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie. Nieprzerwanie od 2015 roku pracuje jako asystent komornika, aplikant, a teraz jako asesor komorniczy i kierownik kancelarii. W 2018 roku ukończył także projekt edukacyjny „Pracownia Liderów Prawa” – program naukowy pod patronatem Ministerstwa Sprawiedliwości. Specjalizuje się głównie w prawie cywilnym, rodzinnym, postępowaniu cywilnym oraz egzekucyjnym. Interesuje się również prawem pracy, nieruchomości i ich obrotem, a także prawem nowych technologii i rynkiem e-commerce.
Zapytaj prawnika
