• Autor: Wioletta Dyl
Moja mama ma orzeczoną niepełnosprawność w stopniu znacznym. Opiekował się nią mój brat. Od 5 lat (do 31.10.2020 r.) pobierał z tego tytułu specjalny zasiłek opiekuńczy. W listopadzie 2019 r. złożył wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w związku z opieką nad matką. Decyzja burmistrza była odmowna, ale brat odwołał się do SKO i 5 stycznia br. otrzymał decyzję przyznającą świadczenie od 1 listopada ubiegłego roku. Niestety brat zmarł nagle 4 dni po tej decyzji, a gmina nie zdążyła wypłacić mu zaległego świadczenia. Czy zatem matka może ubiegać się o wypłacenie świadczenia za listopad i grudzień ubiegłego roku, skoro brat był na jej utrzymaniu przez te miesiące (nie miał innych dochodów)? Czy to świadczenie nie powinno wejść w skład masy spadkowej po bracie?
Świadczeniami opiekuńczymi wymienionymi w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. 2003 r. Nr 228, poz. 2255 z późn. zm. t.j. 2016) pozostają m.in. świadczenie pielęgnacyjne i zasiłek pielęgnacyjny. Jak to już Pani zapewne wiadomo, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, przysługuje m.in. matce albo dziecku, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym. Mówi o tym art. 17 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach rodzinnych. Niepełnosprawność musi być potwierdzona orzeczeniem o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności. Przy tym należy pokreślić, że wymienione świadczenia są ściśle związane z osobą je pobierającą. Co za tym idzie, świadczenia te nie są dziedziczne, o czym mówi art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego (K.c.):
„Art. 922. § 1. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.
§ 2. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.”
Okoliczność ścisłego związku świadczeń pieniężnych wypłacanych przez ośrodek pomocy społecznej z osobą zmarłego ma swoje potwierdzenie w doktrynie i orzecznictwie sądowym. Na przykład postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 16 grudnia 2010 r. (sygn. akt: II SA/Łd 1054/10) oraz postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 marca 2006 r. (sygn. akt: I SA/Wa 119/06), gdzie oba składy orzekające potwierdziły, że „(…) przyznanie świadczenia z pomocy społecznej (zasiłek stały) – odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego skarżącego”, „(…) należy stwierdzić, że przedmiot niniejszego postępowania – zasiłek stały i opłacanie [...] – dotyczy wyłącznie praw ściśle związanych z osobą zmarłego skarżącego”. Z tym samym stanowiskiem Sądów Administracyjnych spotkać się można w odniesieniu do świadczeń rodzinnych. W wyroku z dnia 17 lutego 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyjaśnił: „(…) nie ulega wątpliwości, że uprawnioną osobą do zasiłku pielęgnacyjnego była M.C. Zasiłek ten jest świadczeniem ściśle związanym z osobą uprawnioną, a zatem śmierć tej osoby nie rodzi żadnych przekształceń podmiotowych, lecz prawo do owego zasiłku wygasa z mocy prawa z chwilą śmierci uprawnionego”.
Powyższe oznacza nie mniej i nie więcej, że z chwilą śmierci świadczeniobiorcy (tutaj: Pani brata), uprawnienie do wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego przez ośrodek pomocy społecznej wygasa z mocy prawa. Spadkobiercy więc nie będą mogli skutecznie dochodzić wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego realizowanego przez ośrodek, a to z uwagi na brak wstąpienia w prawa i obowiązki zmarłego w części dotyczącej roszczenia o kontynuację wypłaty, ewentualnie wypłatę zaległego zasiłku pielęgnacyjnego. W opisanej sytuacji, gdy Pani zmarłemu bratu doręczono decyzję przyznającą świadczenie, lecz przed śmiercią nie zdążono świadczenia wypłacić, uprawnienie do ich realizacji wygasa z mocy prawa.
Zatem przykro mi, ale omawiane świadczenie pielęgnacyjne nie wchodzi do masy spadkowej po Pani zmarłym bracie, ani też nie istnieje tytuł do ubiegania się o wypłatę tego świadczenia, z uwagi na brzmienie art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Wioletta Dyl
Zapytaj prawnika
