• Data: 2024-02-05 • Autor: Tomasz Krupiński
W niniejszym artykule omówimy przepisy prawne dotyczące dziedziczenia. Wyjaśnimy, kto i w jakiej kolejności dziedziczy udziały w spadku. Powyższe kwestie omówimy na przykładzie pani Marleny.
Pani Marlena jest rozwódką, ma dorosłą córkę i posiada dwa mieszkania. Planuje drugie małżeństwo. Partner pani Marleny mieszka u niej, nie ma żadnego mieszkania; jest ojcem dorosłego syna. Dzieci pani Marleny i jej partnera są już samodzielne. Zarówno rodzice pani Marleny, jak i rodzice jej partnera mają własnościowe mieszkania, które kiedyś będą ich – oboje są jedynakami. W związku z tym pani Marlena zadała nam parę pytań: „Jak będzie wyglądać sytuacja naszych dzieci po naszej śmierci? Jak będzie wyglądało dziedziczenie po mnie, jeśli umrę pierwsza, a jak po śmierci męża? Czy dzieci męża dziedziczą po mnie?”.
Podstawę prawną dla przedstawionego przez panią Marlenę zagadnienia (drugie małżeństwo a dziedziczenie) stanowią przepisy o dziedziczeniu ustawowym regulowane w Kodeksie cywilnym (K.c.). Zgodnie bowiem z treścią art. 931 K.c.:
„§ 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych”.
„Art. 932. [Dziedziczenie w braku zstępnych spadkodawcy]
§ 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.
§ 2. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.
§ 3. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.
§ 4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.
§ 5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
§ 6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku”.
Zobacz również: Dziedziczenie dzieci z pierwszego małżeństwa
Krąg spadkobierców ustawowych można podzielić na pięć grup dochodzących do dziedziczenia w następującej kolejności:
Każda kolejna grupa dochodzi do dziedziczenia w braku spadkobierców z grupy wcześniejszej. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek (art. 931 § 1 zd. 1).
W razie śmierci pani Marleny do spadku powołana będzie córka oraz mąż. Udziały spadkowe będą równe, po 1/2. W razie śmierci męża do spadku powołany będzie jego syn oraz pani Marlena i także w tym wypadku udział spadkowy wynosić będzie po 1/2. W skład spadku wchodzą przedmioty majątkowe stanowiące majątek osobisty, ale także wspólny nabyty w trakcie małżeństwa. Oczywiście w tym drugim wypadku spadek stanowi udział zmarłego małżonka w majątku wspólnym.
Przedmioty majątkowe stanowiące majątek osobisty to przedmioty nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (tj. przed zawarciem małżeństwa). Po śmierci nabywa się udział w spadku, a nie konkretne przedmioty – te przypadają dopiero po dokonaniu działu spadku. Dla przykładu w razie śmierci męża pani Marleny udział wyniesie 1/2, a jego syna także 1/2.
Zobacz również: Prawo drugiej żony do majątku męża
Przypadek Anny i jej męża
Anna i jej mąż byli małżeństwem przez 20 lat. Anna miała córkę z pierwszego małżeństwa. Nagle jej mąż zmarł. Zastanawiała się, czy dzieci z pierwszego małżeństwa dziedziczą po drugim mężu. Postanowiła skonsultować tę sprawę z prawnikiem. Ostatecznie okazało się, że po niespodziewanej śmierci męża udział Anny w spadku wyniósł połowę majątku, natomiast druga połowa przeszła na córkę Anny – jedyną zstępną spadkodawcy.
Sytuacja Jacka i jego brata
Jacek zmarł nagle, pozostawiając żonę i dwóch synów z poprzedniego małżeństwa. Zgodnie z art. 931 K.c. żona Jacka i jego synowie byli uprawnieni do dziedziczenia. Oznaczało to, że majątek Jacka został podzielony na trzy równe części – każdy z synów oraz żona Jacka otrzymali równy udział.
Przykład Barbary i jej rodziców
Barbara nie zostawiła po sobie testamentu, nie miała męża ani dzieci. Jej najbliższymi krewnymi byli jej rodzice. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 932 K.c., cały spadek przypadał rodzicom Barbary, którzy dziedziczyli w równych częściach. Gdyby jeden z rodziców wcześniej zmarł, jego udział w spadku przeszedłby na rodzeństwo Barbary lub ich zstępnych.
Podsumowując, Kodeks cywilny określa zasady dziedziczenia ustawowego. Na podstawie obowiązujących przepisów można stwierdzić, kto i w jakiej kolejności dziedziczy majątek po zmarłym. Znajomość zasad dziedziczenia ma szczególne znaczenie w przypadku skomplikowanych spraw rodzinnych.
Potrzebujesz fachowej pomocy prawnej dotyczącej dziedziczenia? Zastanawiasz się, czy dzieci z pierwszego małżeństwa dziedziczą po ojcu? Skontaktuj się z nami już dziś, aby uzyskać profesjonalne porady prawne online i pomoc w przygotowaniu niezbędnych dokumentów i pism, dostosowanych do Twojej unikalnej sytuacji rodzinnej. Wypełnij formularz kontaktowy umieszczony pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Randa prawny.
Zapytaj prawnika
