Dziedziczenie przez dziecko z poprzedniego małżeństwa

Wraz z żoną planujemy kupić mieszkanie. Domyślam się, że po mojej śmierci będzie dziedziczyć zarówno nasze wspólne dziecko, jak również moje dziecko z poprzedniego małżeństwa. Co zrobić, aby w przyszłości wyżej wymienione mieszkanie przypadło tylko naszemu wspólnemu dziecku?

Prawo do dziedziczenia przez dziecko z pierwszego małżeństwa

Jeśli nie sporządzi Pan testamentu albo za życia nie zapisze nowego mieszkania na wspólne dziecko, to po Pana śmierci dojdzie do dziedziczenia Pana żona, Państwa wspólne dziecko i dziecko z poprzedniego małżeństwa.

Ustawowa kolejność dziedziczenia

Polski Kodeks cywilny reguluje dziedziczenie w pierwszej kolejności na podstawie przepisów ustawowych. Niemniej jednak warto podkreślić, że ustawowe dziedziczenie nie ma pierwszeństwa przed wolą spadkodawcy. To spadkodawca ma prawo kształtować dziedziczenie zgodnie z własnymi preferencjami, co jest zgodne z zasadą autonomii woli podmiotu w prawie cywilnym. Mimo to częściej to prawo reguluje kolejność dziedziczenia niż wola spadkodawcy. Mało osób bowiem decyduje się na spisanie testamentu.

Co jednak ważne, nawet przy zapisaniu ostatniej woli, trzeba wziąć pod uwagę, że pominiętym w dziedziczeniu spadkobiercom ustawowym będzie należał się zachowek.

Kodeks cywilny precyzyjnie określa grupy spadkobierców ustawowych, którzy dziedziczą po zmarłym. W pierwszej kolejności do dziedziczenia powoływane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek.

Zobacz również: Czy dzieci z pierwszego małżeństwa dziedziczą po ojcu?

Jakie udziały w spadku przypadają dzieciom a jakie małżonkowi?

Dzieci spadkodawcy mają pierwszeństwo w dziedziczeniu. Oznacza to, że w przypadku braku małżonka, dzieci wykluczają innych krewnych z dziedziczenia majątku zmarłego. Ich udziały w spadku są równe. W przypadku, gdy spadkodawca zostawia małżonka oraz dzieci, udziały tych współspadkobierców są zasadniczo równe. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku (art. 931 § 1 zd. 2 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, że jeśli do dziedziczenia przystępuje małżonek i pięcioro dzieci spadkodawcy, udział małżonka wynosi jedną czwartą (pięć dwudziestych), a udziały dzieci to trzy dwudzieste części spadku.

Małżonek spadkodawcy ma prawo do dziedziczenia na podstawie ustawy, pod warunkiem, że w chwili śmierci spadkodawcy był formalnie z nim związany małżeństwem. Jak widać, z dziedziczenia wykluczeni są byli małżonkowie.

Zobacz również: Dziedziczenie przez dziecko z pierwszego małżeństwa

Wskazanie spadkobiercy w testamencie

Sporządzenie testamentu to sposób na wyrażenie swojej woli dotyczącej dziedziczenia. W testamencie można określić, że mieszkanie, a konkretnie udział w nim, po śmierci ma przypaść wspólnemu dziecku.

Sporządzenie testamentu to czynność prawna, która musi być przeprowadzona w określonej formie, zgodnie z wymaganiami ustawowymi. Może to być testament własnoręczny lub notarialny. Warto wybrać tę drugą opcję, gdyż dokument jest przechowywany w bezpiecznym miejscu i trudny do podważenia.

Pominięcie w testamencie dziecka z pierwszego małżeństwa

Jeśli dziecko z poprzedniego małżeństwa zostanie pominięte w testamencie, ma ono prawo do żądania zachowku od wspólnego dziecka – tak jest w przypadku wspomnianego pana Tomasza i jego dzieci.

Obowiązywanie zasady swobody testowania oznacza, że spadkodawca może ustanowić spadkobiercą całego swojego majątku osobę spoza kręgu najbliższych krewnych. Powstaje zatem konieczność ustawowego zabezpieczenia interesów osób najbliższych spadkodawcy. Ochrona ta może być ukształtowana w dwojaki sposób: jako system rezerwy i jako system zachowku. Z tego wynika możliwość dochodzenia zachowku przez dziecko ominięte przez rodzica.

Dochodzenie zachowku przez pominięte dziecko

Zgodnie z ustawą wysokość zachowku przysługującego pominiętemu dziecku wynosi połowę wartości udziału, który by mu przypadał przy dziedziczeniu z mocy ustawy. Istnieje jednak odstępstwo od tej zasady w przypadku małoletnich zstępnych oraz osób trwale niezdolnych do pracy. Dla nich zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, jaki by im przypadał w przypadku dziedziczenia z mocy ustawy.

Zobacz również: Intercyza a dziedziczenie dzieci z poprzedniego małżeństwa

Czy darowizna wlicza się do zachowku?

Może Pan – razem z obecną żoną – przepisać mieszkanie na Wasze dziecko jeszcze za życia. Wówczas nie będzie masy spadkowej.
Jednakże darowizna także powoduje możliwość dochodzenia zachowku przez pominięte dziecko.

Do zachowku wlicza się bowiem darowizny. Jeśli jednak przeniesie Pan na wspólne dziecko nieruchomość w formie umowy dożywocia – czyli nie będzie to czynność nieodpłatna – zwolni Pan w ten sposób wspólne dziecko z groźby zapłaty zachowku dziecku z poprzedniego małżeństwa po Pana śmierci. Jest to najlepsza opcja, by wspólne dziecko w całości i bez zobowiązań dziedziczyło majątek, np. nieruchomość, po rodzicu.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.