• Autor: Iryna Kowalczuk
Przeszło 7 lat temu moja matka przekazała aktem darowizny swoje mieszkanie wnuczce (mojej córce). Na mocy służebności cały czas mieszka w tym lokalu. Czy sporządzenie wniosku o wyłączenie nieruchomości z masy spadkowej zagwarantuje wnuczce prawo do darowanej nieruchomości po śmierci babci? Czy inni spadkobiercy (ja, moja siostra i nasze dzieci – jej dwoje i jeszcze mój syn) mogą domagać się spadku (zachowku?)? Oprócz tej nieruchomości moja matka nie posiada żadnych wartościowych rzeczy, które mogłyby być włączone do spadku.
Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego: „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.
Z opisu wynika, że mieszkanie, które było przedmiotem darowizny, wyczerpuje lub prawie wyczerpuje cały spadek. W takiej sytuacji można żądać zachowku od obdarowanego w całości, zaś jeżeli spadkobierca nie otrzymał po spadkodawcy kwoty, która nie jest równa kwocie zachowku – to przysługuje mu roszczenie o jego uzupełnienie.
Zobacz również: Wyłączenie darowizny z zachowku
Zgodnie z art. 993 Kodeksu cywilnego: „przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę”.
Jednak stosownie do art. 994 § 1 K.c.: „przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku”.
Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.
Darowizna mieszkania dla wnuczki uczyniona przez babcię będzie zaliczana do spadku, jeżeli nie jest to drobna darowizna, zwyczajowo w danych stosunkach przyjęta (oczywiście darowizna nieruchomości taką nie jest) i jeżeli zostanie dokonana mniej niż przed 10 laty, licząc od dnia śmierci babci (dnia otwarcia spadku). A więc jeśli od daty dokonania darowizny do chwili śmierci babci minie więcej niż 10 lat, to taka darowizna nie będzie doliczana do spadku. W takiej sytuacji wnuczka nie będzie zobowiązana do zapłaty zachowku od tej darowizny.
Oświadczenie darczyńcy, że zwalnia darowiznę z obowiązku zaliczenia jej na poczet schedy spadkowej nie ma znaczenia dla kwestii zachowku. W szczególności zwolnienie z obowiązku zaliczenia na schedę spadkową nie powoduje, że darowizny tej nie dolicza się do spadku przy obliczaniu zachowku należnego uprawnionym.
Zaliczanie darowizn na schedę spadkową i zaliczanie darowizn do spadku przy ustalaniu zachowku to dwie różne kwestie.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 stycznia 2002 r., sygn. akt. III CKN 503/2000 (LexPolonica nr 388013), zaliczenie korzyści uzyskanej przez spadkobiercę od spadkodawcy na schedę spadkową, stanowi jedynie pewną operację rachunkową wpływającą na sposób dokonania działu spadku, nie zmienia zaś stanowiska prawnego spadkobiercy w stosunku do osób trzecich. Jest ono przeprowadzane tylko między spadkobiercami i nie działa na zewnątrz.
Należy wyraźnie podkreślić, iż Kodeks cywilny nie przewiduje możliwości zwolnienia darowizny z zaliczania do spadku przy obliczaniu zachowku.
Zobacz również: Darowizna dla wnuka a zachowek
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
