Czy obdarowana wnuczka jest zobowiązana do wypłaty zachowku?

Żądanie zachowku od obdarowanego wnuczka

Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego: „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Z opisu wynika, że mieszkanie, które było przedmiotem darowizny, wyczerpuje lub prawie wyczerpuje cały spadek. W takiej sytuacji można żądać zachowku od obdarowanego w całości, zaś jeżeli spadkobierca nie otrzymał po spadkodawcy kwoty, która nie jest równa kwocie zachowku – to przysługuje mu roszczenie o jego uzupełnienie.

Zobacz również: Wyłączenie darowizny z zachowku

Obliczanie zachowku

Zgodnie z art. 993 Kodeksu cywilnego: „przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę”.

Jednak stosownie do art. 994 § 1 K.c.: „przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku”.

Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Darowizna mieszkania dla wnuczki uczyniona przez babcię będzie zaliczana do spadku, jeżeli nie jest to drobna darowizna, zwyczajowo w danych stosunkach przyjęta (oczywiście darowizna nieruchomości taką nie jest) i jeżeli zostanie dokonana mniej niż przed 10 laty, licząc od dnia śmierci babci (dnia otwarcia spadku). A więc jeśli od daty dokonania darowizny do chwili śmierci babci minie więcej niż 10 lat, to taka darowizna nie będzie doliczana do spadku. W takiej sytuacji wnuczka nie będzie zobowiązana do zapłaty zachowku od tej darowizny.

Czy darczyńca może zwolnić obdarowanego z zapłaty zachowku?

Oświadczenie darczyńcy, że zwalnia darowiznę z obowiązku zaliczenia jej na poczet schedy spadkowej nie ma znaczenia dla kwestii zachowku. W szczególności zwolnienie z obowiązku zaliczenia na schedę spadkową nie powoduje, że darowizny tej nie dolicza się do spadku przy obliczaniu zachowku należnego uprawnionym.

Zaliczanie darowizn na schedę spadkową i zaliczanie darowizn do spadku przy ustalaniu zachowku to dwie różne kwestie.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 stycznia 2002 r., sygn. akt. III CKN 503/2000 (LexPolonica nr 388013), zaliczenie korzyści uzyskanej przez spadkobiercę od spadkodawcy na schedę spadkową, stanowi jedynie pewną operację rachunkową wpływającą na sposób dokonania działu spadku, nie zmienia zaś stanowiska prawnego spadkobiercy w stosunku do osób trzecich. Jest ono przeprowadzane tylko między spadkobiercami i nie działa na zewnątrz.

Należy wyraźnie podkreślić, iż Kodeks cywilny nie przewiduje możliwości zwolnienia darowizny z zaliczania do spadku przy obliczaniu zachowku.

Zobacz również: Darowizna dla wnuka a zachowek

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.