Co ze spadkiem, jeśli do DPS dopłacała gmina?

Ponoszenie kosztów za pobyt osoby w domu pomocy społecznej

Odpowiedzialność finansowa z tytułu kosztów pobytu w domu pomocy społecznej osób mieszczących się w kręgu określonym w art. 61 ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), tj. małżonka i krewnych w linii prostej, jest niezależna od zasad dziedziczenia.

„Należność obciążająca małżonka i krewnych z tytułu kosztów pobytu w domu pomocy społecznej osoby im bliskiej nie może stanowić długu spadkowego, bo pokrywa koszt pobytu przewyższający 70% dochodu własnego mieszkańca domu, tzn. część opłat pokrywaną przez podopiecznego jego własnym dochodem.

Podmioty zobowiązane do ponoszenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej wymienia przepis art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej w punktach od 1 do 3, ustanawiając jednocześnie kolejność ponoszenia przez te podmioty owej odpłatności. W punkcie pierwszym ustawodawca wymienia mieszkańca domu, a w przypadku osób małoletnich jego przedstawiciela ustawowego, w drugim małżonka i zstępnych przed wstępnymi, a w punkcie trzecim gminę, z której osoba został skierowana do domu pomocy społecznej.

Zobacz również: Dziedziczenie po osobie samotnej

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Granice obciążenia poszczególnych grup podmiotów odpłatnością za pobyt w domu pomocy społecznej

Jednocześnie w ustępie 2 – gim art. 61 ustawodawca określa granice obciążenia poszczególnych grup podmiotów odpłatnością za pobyt w domu pomocy społecznej. Przepis art. 61 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej stanowi bowiem, że mieszkaniec domu (przedstawiciel ustawowy małoletniego mieszkańca) ponosi odpłatność w wysokości nie większej niż 70% swojego dochodu (dochodu małoletniego dziecka). Przepis ma funkcję ochronną. Nie pozwala na bezwzględne żądanie całości opłaty od mieszkańca, którego dochody własne odbiegają od średniego kosztu utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej. Jeżeli kwota odpowiadająca 70% dochodu własnego mieszkańca nie pokrywa pełnej opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej, następuje ustalenie podmiotów zobowiązanych do jej uiszczenia z kręgu wskazanego w art. 61 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej.

Małżonek oraz zstępni i wstępni ponoszą odpłatność stosownie do treści umowy zawartej z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej (powiatowego centrum pomocy rodzinie). W sytuacji, gdy nie dojdzie do zawarcia umowy, odpłatność w/w osób jest ustalana decyzją, przy czym ustawodawca w art. 61 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej zastrzega, że decyzyjne obciążenie małżonka i krewnych w linii prostej, kosztami pobytu osoby bliskiej w domu pomocy, może nastąpić jedynie wtedy, gdy dysponują oni dochodem przewyższającym 300% kryterium dochodowego (osoby samotnie gospodarującej lub na osobę w rodzinie) albowiem na koszty pobytu małżonka lub krewnego w linii prostej w domu pomocy społecznej może być przeznaczona nadwyżka ponad 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie lub osoby samotnie gospodarującej (do 2.05.2011r. 250%, o czym w dalszej części uzasadnienia). Natomiast gmina (z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej) ponosi odpłatność w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez podmioty wymienione punktach 1 i 2 tj. samego mieszkańca oraz jego małżonka czy krewnych w linii prostej. Ustawodawca dopuszcza możliwość wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej przez inne osoby niż małżonek lub krewni w linii prostej (art. 61 ust. 2 »a« ustawy) stosownie do zawartej umowy z organem (art. 61 ust. 2 »c« ustawy)” [z wyroku WSA w Białymstoku, II SA/Bk 700/11].

Zobacz również: Wypłata zaległego świadczenia pielęgnacyjnego

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Spadek po bezdzietnej samotnej ciotce

Oczywiście, że mają Państwo prawo ubiegać się o spadek po cioci. Według art. 931 Kodeksu cywilnego (K.c.):

„§ 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Art. 932 § 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek, rodzice i rodzeństwo.

§ 2. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu bądź z rodzicami, bądź z rodzeństwem, bądź z rodzicami i rodzeństwem spadkodawcy, wynosi połowę spadku.”

Jako spadkobiercy po mamie, możecie Państwo żądać nabycia spadku po cioci. A więc należy przeprowadzić postępowanie spadkowe po mamie i po cioci. Można to zrobić w jednym postępowaniu.

Zobacz również: Kiedy spadek przechodzi na skarb państwa?

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Aby nie narazić się na zbytnią odpowiedzialność za długi, lepiej przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W ciągu 6 miesięcy od śmierci cioci.

Zgodnie z art. 1012 K.c.: „Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić”.

Zgodnie z art. 924 i 925 spadkobierca nabywa spadek z mocy prawa w chwili śmierci spadkodawcy. Nabycie to jednak nie ma charakteru definitywnego ze względu na możliwość odrzucenia spadku. Dlatego do chwili złożenia oświadczenia co do spadku lub upływu terminu z art. 1015 § 1 sytuacja prawna spadkobiercy odznacza się pewnymi cechami szczególnymi:

1. ponosi on odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku (art. 1030 zd. 1); z tego punktu widzenia majątek spadkowy i majątek osobisty spadkobiercy pozostają odrębnymi masami majątkowymi; w procesie o wykonanie obowiązku należącego do długów spadkowych pozwany spadkobierca może żądać zawieszenia postępowania, jeżeli nie złożył jeszcze oświadczenia co do spadku i nie upłynął termin z art. 1015 § 1; sąd ma obowiązek postępowanie takie zawiesić (art. 176 k.p.c.);
2. nie może on zbyć spadku ani udziału w spadku (art. 1051); nie może także dokonać zbycia przedmiotu należącego do spadku lub udziału w takim przedmiocie, jeżeli wykracza to poza konieczność wynikającą ze zwykłego zarządu spadkiem (tak J. Pietrzykowski w: Kodeks cywilny..., s. 1925); wyłączenie takiej możliwości wynika z faktu, że nabycie spadku nie jest jeszcze definitywne;
3. wydanie przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku uzależnione jest od złożenia stosownego oświadczenia przez spadkobiercę lub upływu terminu z art. 1015 § 1.

W sytuacji gdy wartość stanu czynnego spadku jest niższa niż wartość długów spadkowych, spadkobierca powinien, mimo braku stosownego przepisu, kierować się kolejnością przewidzianą w art. 1025 K.p.c. Stanowisko takie uzasadniają względy ekonomii procesowej (tak J. Pietrzykowski w: Kodeks cywilny..., s. 1954).

Spadkobierca, który spłacił niektóre długi spadkowe i wyczerpał kwotę ograniczającą jego odpowiedzialność, wiedząc o istnieniu innych długów, podlega sankcji przewidzianej w art. 1032 § 2. Ponosi on w takiej sytuacji odpowiedzialność za pominięte świadomie długi ponad wartość stanu czynnego spadku. Jego odpowiedzialność jednak nie staje się nieograniczona. Zgodnie z brzmieniem przepisu odpowiada on tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe.

Niestety nie ma instytucji, w której może Pani sprawdzić zadłużenie cioci.

Opis stanu faktycznego z marca 2015 r.