• Data: 2024-03-21 • Autor: Marcin Sądej
Muszę złożyć do US zgłoszenie SD-Z2 z tytułu nabycia spadku po moim zmarłym ojcu. Dziedziczymy obie z mamą. Niestety mama cierpi na zaawansowane stadium choroby Alzheimera. Dlatego po śmierci taty przeprowadziłam procedurę całkowitego jej ubezwłasnowolnienia i decyzją sądu zostałam jej opiekunem prawnym. U notariusza przeprowadziłam poświadczenie dziedziczenia po tacie również w imieniu mamy – zostałyśmy spadkobierczyniami w 1/2 części każda. Niestety akt poświadczenia dziedziczenia nie wystarczył do przeprowadzenia procedury spadkobrania w bankach, ponieważ wysokość środków pieniężnych przekraczała wysokość zarządu własnego. W związku z tym nie wiem, jaka suma pieniędzy jest na kontach taty w dwóch bankach (bank nie chce udzielić takiej informacji bez zgody sądu). Z powodu własnych problemów zdrowotnych nie złożyłam jeszcze wniosku do sądu o zgodę na zarządzanie częścią majątku mojej mamy w procesie spadkobrania. Z tych też powodów w ostatniej chwili będę składać deklarację SD-Z2, tylko nie do końca wiem, jak to zrobić. Czy muszę złożyć taką samą deklarację w imieniu mojej mamy? Czy do deklaracji powinnam dołączyć kopię zaświadczenia, że jestem opiekunem prawnym? W zgłoszeniu należy podać nazwę banku i wartość odziedziczonych środków pieniężnych, ale ja nie znam tych kwot. Jaką uwagę albo komentarz wpisać w deklaracji? Co zrobić potem, kiedy na podstawie orzeczenia sądu banki udostępnią mi dane o zgromadzonych przez tatę środkach? Nie chciałabym popełnić błędu i płacić podatku od spadku.
Jak Pani wie, nabycie spadku stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od spadków i darowizn. Jednakże w przypadku nabycia spadku po członku najbliższej rodziny istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku.
Rozważania na temat przedstawionego problemu należy rozpocząć od przedstawienia przepisów prawnych. Otóż zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn („ustawy SD”) – zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.
Zatem jeśli spadkobierca złoży zgłoszenie SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o nabyciu spadku, to takie nabycie jest w całości zwolnione od podatku.
Wspomniane powyżej zastrzeżenie z art. 4a ust. 2 ustawy podaje, że jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa, zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu. W konsekwencji, aby skorzystać ze zwolnienia od podatku spadkobierca powinien w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu w zakresie tych składników majątku, które były znane, i w tej wartości, którą podatnik potrafił oszacować, zgłosić ich nabycie naczelnikowi urzędu skarbowego.
Zobacz również: Niezłożenie SD-Z2 w terminie
Jeżeli natomiast spadkobierca dowiedział się o wysokości składników majątkowych w późniejszym terminie, to ma prawo do złożenia ponownego zeznania SD-Z2. Termin na złożenie tego ponownego zgłoszenia (korekty) to 6 miesięcy, licząc od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o ich nabyciu co do wysokości. Takie stanowisko potwierdzają zarówno liczne interpretacje podatkowe, jak i orzeczenia sądowe. W interpretacji Dyrektora Krajowej informacji Skarbowej z 12.04.2018 r., nr 0111-KDIB4.4015.49.2018.1.AD, czytamy:
„Należy zauważyć, iż w myśl ww. przepisów dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy, a obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku. Jednakże – zgodnie z treścią art. 4a ust. 1a ustawy o podatku od spadków i darowizn – jeżeli dokumentem potwierdzającym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych jest – jak we wniosku – akt poświadczenia dziedziczenia, to termin 6 miesięcy do zgłoszenia nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego liczy się od dnia zarejestrowania tego aktu.
Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że Wnioskodawczyni winna dokonać zgłoszenia nabycia spadku w terminie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia oraz określić wartość i przedmioty tego spadku według swojej wiedzy (nawet jeśli nie wie, w jakiej formie i wysokości ostatecznie go otrzyma), gdyż w przeciwnym wypadku utraci zwolnienie, o którym mowa w art. 4a cyt. ustawy.”
Podobnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 16.11.2017r., nr 0111-KDIB4.4015.173.2017.1.MCZ:
„Jak już wyżej wskazano, zgodnie z art. 4a ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lub ust. 1a w sytuacji, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu. Zainteresowani zatem winni w terminie 6 miesięcy od powzięcia wiadomości o nabyciu własności rzeczy (tzn. od daty uprawomocnienia się postanowienia sądu o nabyciu spadku odpowiednio po W.Z. i L.S.) złożyć kolejne zgłoszenie (lub zgłoszenia) SD-Z2 w związku z nabyciem spadku po matce w wysokości odpowiadającej majątkowi, jaki matka odziedziczy odpowiednio po L.S. i W.Z. (jeśli takie dziedziczenie zostanie potwierdzone).”
WSA w Olsztynie w wyroku z 6.04.2017 r. I SA/Ol 139/17 stwierdził, że przepis art. 4a ust. 2 ustawy SD: „(...) ma zastosowanie do takich przypadków, gdy obdarowany (czy spadkobierca) z przyczyn od siebie niezależnych nie wie o nabyciu darowizny (spadku) albo nie wie, jaki faktycznie majątek był przedmiotem darowizny (dziedziczenia) (...)”.
Jak zatem wyraźnie widać, omawiany art. 4a ust. 2 ustawy ma zastosowanie do sytuacji, gdy podatnik w terminie późniejszym powziął wiadomość o nowych składnikach znajdujących się w masie spadkowej bądź też uzyskał dokładną wiedzę i informację co do ich wartości.
Przenosząc powyższe na grunt przedstawionej przez Panią sprawy, trzeba zauważyć, że w terminie 6 miesięcy, licząc od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu, musi Pani złożyć zgłoszenie SD-Z2 w zakresie tych składników majątku, które są znane. Natomiast drugie zgłoszenie powinno zostać złożone w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym otrzyma Pani informację o wysokości środków pieniężnych znajdujących się na koncie.
Aby w pełni zabezpieczyć swoje interesy, sugeruję, aby w tej sprawie porozumiała się Pani ze swoim urzędem skarbowym – dobrym rozwiązaniem może być dołączenie do zgłoszenia SD-Z2 pisma wyjaśniającego sytuację związaną ze środkami pieniężnymi. Informacje na ten temat może Pani również wpisać w części J. zgłoszenia SD-Z2 „Uwagi”.
Odnośnie natomiast zgłoszenia, które powinna złożyć Pani mama, to tak – takie zgłoszenie wypełnia się na imię i nazwisko Pani mamy, natomiast Pani jako opiekun prawny podpisuje to zgłoszenie. Do zgłoszenia należy dołączyć wspomniane zaświadczenie.
Zobacz również: Wspólne konto bankowe z rodzicem
Dylematy proceduralne i emocjonalne
Joanna, po śmierci ojca, staje przed zadaniem zgłoszenia spadku w urzędzie skarbowym. Jej matka, cierpiąca na zaawansowaną chorobę Alzheimera, formalnie jest współspadkobierczynią, lecz jej stan zdrowia uniemożliwia jakiekolwiek uczestnictwo w procesie. Joanna, jako opiekun prawny matki, boryka się z emocjonalnym i biurokratycznym ciężarem zarządzania spadkiem. Nieznajomość dokładnej wartości środków na kontach ojca komplikuje sytuację, zmuszając ją do złożenia zgłoszenia SD-Z2 bez pełnych informacji, a następnie do korekty, gdy dane te staną się dostępne.
Kompleksowość zarządzania majątkiem spadkowym
Marek, który po stracie rodzica musi przejąć odpowiedzialność za zgromadzony majątek, w tym nieznane kwoty na kontach bankowych, odkrywa, że brak dostępu do informacji finansowych komplikuje nie tylko proces spadkowy, ale i możliwość korzystania ze zwolnień podatkowych. Musi on szybko nauczyć się, jak złożyć wstępne zgłoszenie SD-Z2, a potem dokonać jego korekty, co wymaga od niego zarówno zrozumienia skomplikowanej procedury, jak i zgłębienia wiedzy na temat przepisów podatkowych, by zabezpieczyć majątek przed niepotrzebnymi obciążeniami.
Spór z bankiem a procedury spadkowe
Agnieszka, stając przed koniecznością załatwienia spraw spadkowych po zmarłym ojcu, napotyka na opór ze strony banków, które odmawiają udzielenia informacji o stanie kont bez wyraźnego orzeczenia sądowego. Zmagając się z biurokracją, zdrowiem własnym i próbą zabezpieczenia przyszłości finansowej swojej oraz matki, musi znaleźć sposób, aby złożyć zgłoszenie SD-Z2 bez pełnych danych, jednocześnie przygotowując się do kolejnych kroków prawnych. Ta sytuacja pokazuje, jak proces spadkowy może być obciążony nie tylko wymogami formalnymi, ale i barierami stawianymi przez instytucje finansowe.
Proces zgłaszania nabycia spadku i potencjalnych skomplikowaniach z nim związanych, takich jak brak informacji o środkach na kontach zmarłego, stanowi wyzwanie zarówno proceduralne, jak i emocjonalne dla spadkobierców. Kluczowe jest zrozumienie przepisów podatkowych i odpowiednie działanie w ramach obowiązującego prawa, aby skorzystać ze zwolnień podatkowych i uniknąć niepotrzebnych obciążeń finansowych. Artykuł podkreśla znaczenie wczesnej współpracy ze specjalistami i instytucjami finansowymi, aby zabezpieczyć interesy spadkobierców i prawidłowo zakończyć proces spadkowy.
Potrzebujesz wsparcia w sprawach spadkowych? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online i profesjonalnego przygotowania pism, w tym zgłoszeń SD-Z2, aby bezpiecznie i skutecznie przejść przez cały proces spadkowy. Nasz zespół specjalistów jest do Twojej dyspozycji, by pomóc Ci w każdym etapie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marcin Sądej
Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Specjalizuje się w prawie zamówień publicznych oraz obsłudze prawnej firm. Zajmuje się również sporządzaniem projektów umów, uchwał, regulaminów, polityk oraz innych aktów. Jednocześnie, posiada także szerokie zainteresowania w innych dziedzinach prawa, pozwalające na udzielanie porad w zróżnicowanych stanach faktycznych i prawnych.
Zapytaj prawnika
