• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Sąd przyznał zachowek mojej rodzinie z odsetkami od dnia złożenia pozwu, to jest od lutego 2015 r. Sprawa się przeciągała, gdyż najpierw sąd zmieniał lokalizację, rodzina odwoływała sesję sądową, a żądanie zachowku było dwukrotnie wyższe od przyznanego. Potrzebna była opinia rzeczoznawcy. Publikacja wyroku odbyła się 30 stycznia 2017 r. Wyrok nie jest jeszcze prawomocny, a sąd każe naliczać już odsetki i samemu je policzyć. Czy muszę płacić odsetki, czy mogę się od nich wybronić?
W zasadzie wyrok zależy od tego, jakie było żądanie strony wnoszącej sprawę. Sąd może albo je uwzględnić, albo nie. Zgodnie z art. 365 Kodeksu postępowania cywilnego:
„§ 1. Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.
§ 2. Kodeks postępowania karnego określa, w jakim zakresie orzeczenia sądu cywilnego nie wiążą sądu w postępowaniu karnym”.
Odsetki zależą zasadniczo od dnia wymagalności roszczenia. I z pewnością dlatego sąd je zasądził od dnia wniesienia pozwu. Odsetki podzielić można na dwie zasadnicze grupy. Pierwsza grupa to odsetki rozumiane jako wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy Druga grupa odsetek to odsetki, które pełnią rolę szczególnego rodzaju odszkodowania za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Są to tzw. odsetki za opóźnienie. Zgodnie bowiem z treścią art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego „jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Od odszkodowania odsetki za opóźnienie różnią się jednak przede wszystkim tym, iż obowiązek zapłaty odsetek powstaje również wtedy, gdy wierzyciel nie poniósł żadnej szkody w związku z opóźnieniem i gdy opóźnienie jest następstwem okoliczności niezależnych od dłużnika, gdy tymczasem dochodzenie odszkodowania wymaga co do zasady wykazania istnienia szkody oraz zawinienia dłużnika (odpowiedzialnego za szkodę)”.
Przyjmuje się jednakże w sprawie o zachowek różne podejścia. I można próbować odwołać się od wyroku w zakresie odsetek.
Prawnicy (m.in. J. Gwiazdomorski) wskazują, iż to komu roszczenie o wypłacenie zachowku się należy, kto jest zobowiązany, i wreszcie w jakiej kwocie, nie jest po śmierci spadkodawcy natychmiast wiadome. Przed wyjaśnieniem tych okoliczności uprawniony do zachowku nie może domagać się realizacji roszczenia. Spadkobierca powołany do spadku obowiązany jest do wypłacenia zachowku wtedy, kiedy wszelkie okoliczności, mające wpływ na określenie powyższych okoliczności staną się wiadome. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 września 2010 roku. Zdaniem Sądu Najwyższego „termin przedawnienia należy więc liczyć nie od dnia ogłoszenia testamentu (jak nakazuje expressis verbis ustawa), lecz od momentu powzięcia przez uprawnionego informacji o jego treści.
Drugie stanowisko prezentowane w tym temacie mówi, że zachowek jest roszczeniem bezterminowym i podlega regułom art. 455 K.c. Dopóki więc dłużnik nie zostanie wezwany do spełnienia świadczenia, dopóty obowiązek zapłaty kwoty pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku nie powstaje. Odsetki ustawowe za opóźnienie należą się więc dopiero od daty wezwania zobowiązanego do zapłaty zachowku. Skoro jednak ustalenie wartości spadku w celu określenia zachowku oraz obliczenie zachowku następuje według cen z chwili orzekania o roszczeniu o zachowku, to odsetki od tak ustalonego świadczenia pieniężnego powinny być naliczane dopiero od daty wyrokowania w sprawie, skoro dopiero z tym momentem roszczenie o zapłatę – tak ustalonej kwoty – stało się wymagalne”.
Żadne z tych rozwiązań nie jest przodującym. Ale warto spróbować. Tym bardziej, że nie negował Pan roszczenia, a tylko wysokość. A okazała się niższa niż żądanie. Więc trudno wymagać od Pana, żeby Pan zapłacić roszczenie o zachowek wcześniej, skoro było bezpodstawne.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika
