• Data: 2024-03-11 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Sprawa dotyczy uzupełnienia zachowku. Otóż, siostra z mężem otrzymała w formie darowizny dom i działkę od rodziców przed 15 laty. Dwa lata temu zmarł ojciec, a przed rokiem mama, nie zostawiając testamentu. Natomiast pozostał dom i część działki. Notarialnie podzieliliśmy to na 3 osoby (siostra, ja oraz dzieci brata – brat nie żyje). Czy mogę starać się o uzupełnienie zachowku?
O zachowek może się Pani ubiegać, o ile otrzymany przez Panią spadek nie wyczerpuje zachowku. To właśnie tzw. uzupełnienie zachowku.
„Art. 991. § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 lutego 2004 r., sygn. akt II CK 444/2002: „Jeżeli uprawniony do zachowku, dziedziczący z ustawy wespół z innymi osobami, nie otrzymał należnego mu zachowku, ma przeciwko współspadkobiercom roszczenia o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.
Jednak w toku działu spadku najlepiej żądać zaliczenia darowizny na poczet spadku dla siostry, tak aby już nic nie otrzymała w wyniku działu spadku.
Zgodnie z art. 1040 „jeżeli wartość darowizny podlegającej zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki. W wypadku takim nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy zobowiązanego do jej zaliczenia ”.
„Art. 1041. Dalszy zstępny spadkodawcy obowiązany jest do zaliczenia na schedę spadkową darowizny uczynionej przez spadkodawcę jego wstępnemu.
Art. 1042. § 1. Zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny podlegającej zaliczeniu.
§ 2. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku.
§ 3. Przy zaliczaniu na schedę spadkową nie uwzględnia się pożytków przedmiotu darowizny”.
Art. 1040 dotyczy rozliczeń, gdy wartość podlegającej zaliczeniu darowizny jest większa niż wartość schedy spadkowej należnej obdarowanemu spadkobiercy. Zgodnie z treścią tego przepisu obdarowany spadkobierca nie jest uwzględniany przy ustalaniu sched należnych poszczególnym współspadkobiercom, a przy ustalaniu tych sched nie dolicza się także wartości dokonanej darowizny do wartości całego spadku.
Przypadek Małgorzaty i Działki Rodziców: Małgorzata i jej brat odziedziczyli po rodzicach dom. Jednakże dziesięć lat przed śmiercią rodziców, Małgorzata otrzymała od nich w darowiźnie dużą działkę budowlaną. Po śmierci rodziców, brat Małgorzaty domagał się uzupełnienia zachowku, twierdząc, że wartość otrzymanej przez siostrę działki znacząco zmniejsza jego udział w spadku. Sprawa zakończyła się ugodą, w której Małgorzata zgodziła się na wypłatę bratu odpowiedniej kwoty, równoważącej wartość działki. Historia Jana i Przedsiębiorstwa Rodzinnego: Jan wraz z dwiema siostrami odziedziczył po rodzicach rodzinne przedsiębiorstwo. Kilka lat przed ich śmiercią, rodzice przekazali Janowi 50% udziałów w firmie, chcąc zapewnić ciągłość zarządzania. Po śmierci rodziców, siostry Jana ubiegały się o uzupełnienie zachowku, argumentując, że wartość udziałów, które otrzymał Jan, znacznie przekracza wartość ich dziedziczonych części spadku. Sąd przyznał rację siostrom, nakazując Janowi wypłatę odpowiedniej różnicy. Przykład Ewy i Mieszkania w Centrum Miasta: Ewa i jej brat odziedziczyli po rodzicach dom na przedmieściach i mieszkanie w centrum miasta. Pięć lat przed śmiercią, rodzice przepisali mieszkanie w centrum miasta na Ewę, argumentując to jej potrzebą stabilizacji życiowej. Po ich śmierci, brat Ewy zażądał uzupełnienia zachowku, uznając, że wartość mieszkania w centrum miasta znacznie przewyższa wartość jego udziału w spadku. W toku sprawy sądowej, obliczono odpowiednią kwotę uzupełnienia zachowku, którą Ewa była zobowiązana wypłacić bratu. Artykuł ten rzuca światło na złożone i często niejednoznaczne kwestie dotyczące uzupełnienia zachowku w prawie spadkowym. Przez analizę przepisów prawnych oraz konkretnych przypadków z życia, czytelnik może zyskać lepsze zrozumienie mechanizmów działania zachowku oraz możliwości ubiegania się o jego uzupełnienie. Istotne jest, aby w takich sytuacjach rozważać zarówno aspekty prawne, jak i osobiste relacje między spadkobiercami, by znaleźć sprawiedliwe i satysfakcjonujące rozwiązanie. Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej dotyczącej spraw spadkowych? Skorzystaj z naszych usług online i otrzymaj fachową pomoc oraz przygotowanie niezbędnych dokumentów i pism. Nasz zespół doświadczonych prawników jest do Twojej dyspozycji! Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Przykłady
Podsumowanie
Oferta porad prawnych
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 lutego 2004 r., sygn. akt II CK 444/2002
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika
