• Autor: Iryna Kowalczuk
Zmarła matka zostawiła spisany odręcznie testament, w którym uczyniła mnie swoim jedynym spadkobiercą. Majątek po mamie stanowi mieszkanie, które kupiła jeszcze przed ślubem z moim ojczymem. Ojczym żyje, nigdy nie był zameldowany w tym mieszkaniu i w nim nie mieszka. Co teraz mam zrobić: udać się z testamentem do notariusza, czy do sądu?
Jeżeli spadkodawca zostawił testament własnoręczny, to żeby został on uznany za ważny, musi być napisany przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym oraz być przez niego podpisany. Dobrze też, aby zawierał datę jego sporządzenia. Jeśli testament spisany przez Pana mamę nie zostanie podważony, będzie Pan dziedziczyć cały spadek po jej śmierci.
W pierwszej kolejności w Pana sprawie należy przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po mamie, o ile nie zostało dotychczas przeprowadzone. Można tego dokonać w sądzie lub przed notariuszem (wtedy otrzymuje się tzw. akt poświadczenia dziedziczenia).
Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (czyli Pani mamy), wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.
Do wniosku należy dołączyć:
Generalnie wnosząc do sądu sprawę o ustalenie praw do spadku, trzeba wymienić wszystkich spadkobierców, którzy dziedziczą (np. pozostałe dzieci, małżonka zmarłej, jeśli tacy żyją).
Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym sąd stwierdzi, kto dziedziczy spadek po spadkodawcy.
Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł.
Co się tyczy przeprowadzenia całego postępowanie przed notariuszem:
Od marca 2009 r. drugim sposobem na potwierdzenie przez spadkobiercę prawa do spadku jest notarialne poświadczenie dziedziczenia. Taki dokument ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Warto pamiętać, że akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić każdy notariusz i nie ma tutaj znaczenia ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (jak to jest w postępowaniu sądowym).
Spadkobiercy nie muszą składać żadnych wniosków oraz pism procesowych. Muszą jednak spełnić następujące warunki:
Wybór notariusza zapewnia sprawne, szybkie, łatwiejsze, a przede wszystkim mniej sformalizowane przeprowadzenie sprawy spadkowej.
Na początek należy umówić się na spotkanie z notariuszem. Można to zrobić osobiście lub telefonicznie. Notariusz informuje o tym, jakie dokumenty trzeba ze sobą zabrać, aby móc poświadczyć dziedziczenie (m.in. akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia i małżeństwa potencjalnych spadkobierców, testament, gdy dziedziczenie jest na podstawie testamentu).
W kancelarii notarialnej spotykają się wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy.
Notariusz w obecności spadkobierców testamentowych oraz ustawowych, a także osób, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi, sporządza protokół dziedziczenia (będzie to akt notarialny). Stanie się tak tylko wtedy, gdy pomiędzy spadkobiercami nie będzie sporu o spadek (o to, kto jest spadkobiercą, a nie – jak podzielić poszczególne składniki spadku – to rozstrzyga inny akt, dotyczący działu spadku).
Zobacz również: Otwarcie spadku a zachowek
Gdy spadkodawca pozostawił po sobie testament, to notariusz go otwiera i ogłasza. W przypadku poświadczenia dziedziczenia, które następuje przed upływem sześciu miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, spadkobiercy składają oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Notariusz na podstawie protokołu dziedziczenia sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Określi on krąg spadkobierców oraz ich udziały w dziedziczonym majątku. Akt nabierze jednak mocy prawnej dopiero, gdy zostanie zarejestrowany w elektronicznym rejestrze poświadczeń dziedziczenia.
Poświadczenie dziedziczenia u notariusza kosztuje 150 zł (100 zł za protokół dziedziczenia, 50 zł za sporządzenie aktu poświadczenia). Cena jest taka sama bez względu na liczbę osób, które biorą udział w tej czynności. Do tej sumy należy dodać jeszcze 23% podatku VAT.
Opłaty nie obejmują jednak kosztów, które są związane z wypisem aktów poświadczenia dziedziczenia. Każdy spadkobierca, którego dotyczy sprawa, może żądać wypisów aktu w dowolnej ilości. Taki wypis kosztuje 6 złotych netto od każdej strony dokumentu.
Po uzyskaniu sądowego potwierdzenia nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia powinien Pan zgłosić nabycie spadku do urzędu skarbowego.
Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez m.in. zstępnych, małżonka jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Jeżeli zatem złoży Pan właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, to nie będzie Pan musiał płacić żadnego podatku. Jeśli nie złoży Pan takiego oświadczenia w terminie, to trzeba będzie się liczyć z zapłatą podatku.
Zobacz również: Unieważnienie testamentu własnoręcznego
Po śmierci ojca, Adam odnalazł własnoręcznie napisany testament, w którym ojciec powołuje go jako jedynego spadkobiercę. Mimo że Adam nie miał rodzeństwa, zdecydował się na wizytę u notariusza, aby sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia. Dzięki temu proces był szybki i prosty, a Adam mógł bez przeszkód przejąć majątek ojca, unikając ewentualnych sporów sądowych.
Maria dowiedziała się, że jej zmarła ciocia zostawiła testament, w którym zapisuje jej mieszkanie. Jednak inni członkowie rodziny zaczęli podważać ważność testamentu. W tej sytuacji Maria zdecydowała się złożyć wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku. Proces był dłuższy i wymagał zaangażowania prawnika, ale ostatecznie sąd potwierdził, że testament jest ważny, i Maria mogła przejąć mieszkanie.
Po śmierci swojej matki Jan znalazł testament, w którym był jedynym spadkobiercą. Jan postanowił zająć się sprawą spadkową u notariusza, jednak okazało się, że jego brat, który nie został uwzględniony w testamencie, nie zgadza się z podziałem spadku. Z tego powodu Jan musiał skierować sprawę do sądu, gdzie po kilku miesiącach otrzymał postanowienie stwierdzające nabycie spadku zgodnie z wolą matki.
Stwierdzenie nabycia spadku z testamentu może odbyć się zarówno drogą sądową, jak i u notariusza, zależnie od sytuacji rodzinnej i woli spadkobierców. Wybór odpowiedniej ścieżki pozwala na sprawne przejęcie majątku zgodnie z ostatnią wolą zmarłego, przy jednoczesnym zachowaniu formalności i uniknięciu potencjalnych sporów. Niezależnie od wybranej metody, kluczowe jest terminowe załatwienie wszystkich formalności, aby uniknąć dodatkowych kosztów czy problemów prawnych.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w sporządzaniu pism procesowych, dzięki czemu szybko i wygodnie załatwisz wszelkie formalności związane z dziedziczeniem i innymi sprawami prawnymi. Skontaktuj się z nami, aby otrzymać wsparcie od doświadczonych prawników bez wychodzenia z domu.
1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
