• Data: 2024-12-21 • Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Jestem w trakcie postępowania sądowego już 1,5 roku. Złożyłam wniosek o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie testamentu po mojej matce. Siostrzenice złożyły wniosek o unieważnienie testamentu, gdyż uważały, że babcia nie była w pełni świadoma tego, co robi, w czasie sporządzania testamentu. Sąd stwierdził, że testament jest ważny i spełnia wymogi pod względem formalnym. Czekamy na ocenę biegłych co do stanu zdrowia w dniu sporządzenia testamentu na podstawie dokumentacji medycznej. Uczestniczki chcą dziedziczenia na podstawie ustawy. Kto ponosi koszty opłat sądowych?
Uprzejmie wskazuję, że podstawą prawną do udzielenia odpowiedzi na zapytanie jest ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r., poz. 1550), w skrócie K.p.c.
Postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku jest postępowaniem nieprocesowym. Kwestię kosztów rozstrzyga art. 520 K.p.c., który stanowi, że „każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie”. Jest to zasada w postępowaniu. Zazwyczaj sąd stosuje tę właśnie regulację. Oznacza ona, że ten, kto podejmuje jakąś czynność, jest obciążony kosztami tej czynności. Przykładowo, jeżeli Pani wniosła wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, to musiała Pani za ten wniosek uiścić opłatę 100,00 zł, a także opłatę za tzw. rejestr spadkowy w wysokości 5,00 zł. Natomiast jeżeli uczestnik postępowania (siostrzeniec) chce, aby sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego psychiatry, to sąd zobowiąże go do uiszczenia zaliczki na ten cel. Kwota zaliczki jest ustalana przez sąd. Zazwyczaj jest to ok. 1000,00–1500,00 zł. Ostateczne o wysokości kosztów na ten cel rozstrzyga postanowienie sądu wydane po złożeniu przez biegłego sądowego rachunku. Biegły sądowy składa rachunek po wydaniu opinii. W rachunku tym przedstawia, ile godzin zajęło mu sporządzenie opinii i jaki jest koszt godziny jego pracy z uwzględnieniem stopnia naukowego, specjalizacji itp.
Dalsze przepisy art. 520 K.p.c. odnoszą się do wyjątków od zasady ogólnej, tj. sąd może, ale nie musi ich zastosować. Na podstawie § 2 „Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników”. A zgodnie z § 3 „Jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie”.
W judykaturze przyjmuje się, że w tzw. sprawach działowych (np. sprawa o dział spadku) co do zasady nie zachodzi sprzeczność interesów, niezależnie od tego, jaki dana strona zgłasza wniosek co do sposobu podziału i jakie stanowisko zajmuje w sprawie. W takich postępowaniach strony są w równym stopniu zainteresowane wynikiem postępowania, a ich interesy w zasadzie są wspólne, gdyż polegają na wyjściu ze stanu wspólności. Sprzeczność interesów, o której mowa w art. 520 § 2 i 3 K.p.c., nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy postępowania wskazują różne sposoby podziału tego majątku i zgłaszają w tym zakresie odmienne wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia wspólności w taki sposób, jaki jest ich zdaniem najkorzystniejszy, i nie ma to znaczenia dla oceny, że ich interesy są wspólne i niesprzeczne. Niezgoda uczestnika na określony sposób podziału majątku wspólnego i wniesienie przez niego apelacji nie stwarzają same przez się sprzeczności jego interesu z interesem wnioskodawcy i nie uzasadniają obciążenia go kosztami postępowania. Przy czym, jeśli uczestnik domaga się oddalenia wniosku o podział, zarzucając, iż nie istnieje majątek wspólny, a w apelacji przy sprzeciwie wnioskodawcy żądał ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, choć wcześniej takiego wniosku nie złożył, to okoliczności te przemawiają za zastosowaniem.
W Pani sprawie obciążenie kosztami będzie zgodnie z regułą ogólną. Tak że każda ze stron ponosi koszty, które związane są z udziałem danej strony w sprawie.
Stwierdzenie nabycia spadku
Pani Anna, jako jedyna dziedziczka po zmarłym wujku, wnosi wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. W związku z tym musi uiścić opłatę sądową w wysokości 100 zł oraz opłatę za rejestr spadkowy w wysokości 5 zł. Pani Anna jest zobowiązana do pokrycia tych kosztów, ponieważ podejmuje działanie w postępowaniu.
Wniosek o dowód z opinii biegłego
W sprawie spadkowej, w której uczestniczy także siostrzeniec zmarłego, siostrzeniec wnosi o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego, aby wykazać stan psychiczny zmarłego. Sąd postanawia, że siostrzeniec musi uiścić zaliczkę na wynagrodzenie biegłego w wysokości 1000 zł.
Sprzeczność interesów
W postępowaniu o dział spadku bierze udział dwóch spadkobierców – pani Maria i pan Jan. Pani Maria domaga się podziału majątku w określony sposób, natomiast pan Jan nie zgadza się z propozycją pani Marii. W tej sytuacji sąd uznaje, że mimo wszystko interesy obu uczestników są wspólne, dlatego każdy z nich ponosi koszty postępowania związane z ich udziałem.
Artykuł omawia zasady ponoszenia kosztów postępowania spadkowego. Wskazuje, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku każdy uczestnik ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie, co oznacza, że osoba składająca wniosek obciążona jest opłatami sądowymi oraz innymi kosztami, takimi jak zaliczki na opinie biegłych. W artykule podkreślono również, że w przypadku sprzeczności interesów uczestników sąd może zdecydować o rozdzieleniu kosztów lub nałożeniu ich na jednego z uczestników.
Potrzebujesz wsparcia w sprawach związanych z postępowaniem spadkowym? Skorzystaj z naszych porad prawnych online! Nasz zespół doświadczonych prawników pomoże Ci zrozumieć zasady ponoszenia kosztów oraz skutecznie zarządzać sprawami spadkowymi. Skontaktuj się z nami już dziś, aby uzyskać profesjonalną pomoc!
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
