• Data: 2024-05-09 • Autor: Iryna Kowalczuk
Jakie dokumenty mam złożyć w sądzie, aby przyjąć spadek po zmarłej mamie na mocy jej testamentu notarialnego? Mama zmarła 3 miesiące temu. Napisała w testamencie, że swoje mieszkanie pozostawia mnie. Brat został wcześniej przeze mnie spłacony, mieszka za granicą (Kanada), na rozprawę nie będzie mógł przyjechać. Co powinnam dostarczyć do sądu? Tata (współwłaściciel mieszkania) zmarł w 2008 roku.
W pierwszej kolejności w Pani sprawie należy przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po mamie oraz po ojcu (o ile nie zostało dotychczas przeprowadzone). Można tego dokonać w sądzie lub przed notariuszem (wtedy otrzymuje się tzw. akt poświadczenia dziedziczenia).
Postępowanie przed sądem
Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (czyli Pani mamy oraz ewentualnie ojca), wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.
Do wniosku należy dołączyć:
Generalnie wnosząc do sądu sprawę o ustalenie praw do spadku, trzeba wymienić wszystkich spadkobierców, którzy dziedziczą (np. pozostałe dzieci).
Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym sąd stwierdzi, kto dziedziczy spadek po spadkodawcy.
Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł
Co się tyczy przeprowadzenia całego postępowanie przed notariuszem:
Od marca 2009 r. drugim sposobem na potwierdzenie przez spadkobiercę prawa do spadku jest notarialne poświadczenie dziedziczenia. Taki dokument ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Warto pamiętać, że akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić każdy notariusz i nie ma tutaj znaczenia ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (jak to jest w postępowaniu sądowym).
Spadkobiercy nie muszą składać żadnych wniosków oraz pism procesowych. Muszą jednak spełnić następujące warunki:
Wybór notariusza zapewnia sprawne, szybkie, łatwiejsze, a przede wszystkim mniej sformalizowane przeprowadzenie sprawy spadkowej.
Na wstępie należy umówić się na spotkanie z notariuszem. Można to zrobić osobiście lub telefonicznie. Notariusz informuje o tym, jakie dokumenty trzeba ze sobą zabrać, aby móc poświadczyć dziedziczenie (m.in. akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia i małżeństwa potencjalnych spadkobierców, testament, gdy dziedziczenie jest na podstawie testamentu).
W kancelarii notarialnej spotykają się wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy.
Notariusz w obecności spadkobierców testamentowych oraz ustawowych, a także osób, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi, sporządza protokół dziedziczenia (będzie to akt notarialny).
Stanie się tak tylko wtedy, gdy pomiędzy spadkobiercami nie będzie sporu o spadek (o to, kto jest spadkobiercą, a nie – jak podzielić poszczególne składniki spadku – to rozstrzyga inny akt, dotyczący działu spadku.
Gdy spadkodawca pozostawił po sobie testament, to notariusz go otwiera i ogłasza. W przypadku poświadczenia dziedziczenia, które następuje przed upływem sześciu miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, spadkobiercy składają oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Notariusz na podstawie protokołu dziedziczenia sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Określi on krąg spadkobierców oraz ich udziały w dziedziczonym majątku. Ów akt nabierze jednak mocy prawnej dopiero, gdy zostanie zarejestrowany w elektronicznym rejestrze poświadczeń dziedziczenia.
Poświadczenie dziedziczenia u notariusza kosztuje 150 zł (100 zł za protokół dziedziczenia, 50 zł za sporządzenie aktu poświadczenia). Cena jest taka sama bez względu na liczbę osób, które biorą udział w tej czynności. Do tej sumy należy dodać jeszcze 23% podatku VAT.
Opłaty nie obejmują jednak kosztów, które są związane z wypisem aktów poświadczenia dziedziczenia. Każdy spadkobierca, którego dotyczy sprawa, może żądać wypisów aktu w dowolnej ilości. Taki wypis kosztuje 6 złotych netto od każdej strony dokumentu.
Po uzyskaniu sądowego potwierdzenia nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia powinna Pani zgłosić nabycie spadku do urzędu skarbowego.
Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn – zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez m.in. zstępnych, małżonka, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Zobacz również: Spadek po osobie zmarłej w Kanadzie
Jeżeli zatem złoży Pani właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, to nie będzie Pani musiała płacić żadnego podatku. Jeśli nie złoży Pani takiego oświadczenia w terminie, to trzeba będzie się liczyć z zapłatą podatku.
Pani brat po ojcu już przyjął spadek, a więc w chwili obecnej nie może go odrzucić. W tym miejscu wyjaśnię, że spadku można się zrzec jedynie za życia spadkodawcy (w takiej sytuacji spisuje się umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia). W Pani sytuacji taka opcja nie wchodzi w grę, ponieważ rodzice już nie żyją. Po mamie Pani brat nie może odrzucić spadku, ponieważ cały spadek dziedziczy Pani na podstawie testamentu. A więc de facto Pani brat odziedziczył jedynie spadek po Pani ojcu i w postępowaniu spadkowym o dział spadku po ojcu musiałby przenieść na Panią nieodpłatnie lub odpłatnie swój udziału w spadku. Jednakże dział spadku sąd może przeprowadzić dopiero w sytuacji, kiedy zostanie przeprowadzona sprawa spadkowa o stwierdzenie nabycia spadku po ojcu i mamie.
Jeśli Pani brat wyraża zgodę na przekazanie swojego udziału w spadku po ojcu na Panią, to będzie musiał podpisać zgodny wniosek o dział spadku po ojcu (ewentualnie brat może ustanowić swojego pełnomocnika w Polsce, który będzie reprezentował jego interesy przed sądem i podpisywał za niego wszelkie dokumenty). Nawet Pani może reprezentować interesy brata w sądzie. A więc w tym celu warto by było, żeby brat spisał pisemne pełnomocnictwo dla Pani (podpis na pełnomocnictwie można dodatkowo poświadczyć u konsula za granicą). Drugą możliwością otrzymania pełnomocnictwa za granicą jest skorzystanie z pomocy tamtejszego notariusza. Otrzymany dokument nie nada się jednak do bezpośredniego wykorzystania w Polsce. Aby mógł on prawnie funkcjonować na terytorium RP, konieczne będzie uzyskanie tzw. klauzuli apostille. Jest ona poświadczeniem dokumentu sporządzonego w jednym państwie, umożliwiające jego użycie w innym państwie. Ostatnim krokiem do skutecznego posługiwania się pełnomocnictwem wydanym za granicą jest jego przetłumaczenie przez tłumacza przysięgłego języka, w którym zostało ono sporządzone.
Pan Jan, właściciel małej firmy remontowej Po śmierci jego matki, Pan Jan musiał zgłosić się do sądu, aby stwierdzić nabycie spadku na podstawie notarialnego testamentu. W jego przypadku postępowanie było stosunkowo proste, gdyż był jedynym spadkobiercą. Do sądu złożył wymagane dokumenty, w tym oryginał testamentu i akt zgonu matki. Pomimo swojego napiętego grafiku, zdecydował się na osobiste dostarczenie dokumentów, aby przyspieszyć procedurę.
Pani Agnieszka, emerytka Pani Agnieszka po śmierci męża musiała podjąć decyzję dotyczącą spadku. Jej mąż zostawił testament notarialny, w którym jako jedyną spadkobierczynię wskazał swoją żonę. Pani Agnieszka, mając na uwadze swoją niepewność co do kwestii prawnych, zdecydowała się na skorzystanie z pomocy notariusza, by uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia. Wspomogło to sprawną realizację procedury, z minimalnym zaangażowaniem z jej strony.
Rodzeństwo Kowalskich, Anna i Marek Anna i Marek odziedziczyli wspólnie dom po swoich rodzicach. Chociaż Marek mieszka na stałe w Kanadzie, to obydwoje zdecydowali się na przeprowadzenie postępowania spadkowego przez notariusza w Polsce. Dzięki temu, że Marek udzielił Anny pełnomocnictwa, mogli sprawnie i bez jego fizycznej obecności załatwić wszystkie formalności. Proces był szybki i mniej skomplikowany, co znacząco ulżyło obydwojemu w tym trudnym czasie.
1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
