• Data: 2023-11-16 • Autor: Iryna Kowalczuk
Po śmierci bliskich osób prędzej czy później należy zająć się sprawami spadkowymi. Zwykle rodzice umierają szybciej niż dzieci, dochodzi wtedy do podziału majątku między rodzeństwem. Różnie układają się relacje w rodzinach, więc proces działu spadków po rodzicach może być krótki i spokojny lub wręcz przeciwnie – bardzo burzliwy. W poniższym artykule tłumaczymy, jak podzielić spadek po rodzicach na przykładzie pani Renaty:
Mama i tato zmarli przed 10 laty, mamy postanowienie sądu, że każda z nas (córek) nabyła po 1/3 majątku. Chcemy przeprowadzić dział spadku po rodzicach. W skład majątku wchodzą 2 działki i działka z nieruchomością, tj. dom, w którym mieszkam z jedną siostrą. Trzecia siostra z rodziną mieszka w innej miejscowości, dostała przed laty od rodziców pieniądze na budowę domu i ona zrzeka się swoich udziałów. Nieruchomość chcemy podzielić po 1/2, a pozostałe dwie działki oddaję siostrze, bo ma dzieci. Na co się zdecydować: na drogę sądową czy u notariusza? Czy postanowienie sądu i umowa u notariusza mają tę samą wartość prawną? Jak przeprowadzić ten dział korzystnie finansowo?
Zgodnie z art. 1035 Kodeksu cywilnego „jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych”. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.
Zgodnie z art. 1037 Kodeksu cywilnego dział spadku po rodzicach może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Do przeprowadzenia działu spadku należy przedłożyć przede wszystkim postanowienie sądu bądź akt poświadczenia dziedziczenia stwierdzający nabycie spadku. Z dokumentów tych wynikać będzie krąg spadkobierców. Spadkobiercy do dokonania działu spadku powinni dostarczyć tytuły prawne spadkodawcy do poszczególnych składników majątku spadkowego, np. aktualny odpis księgi wieczystej, akt własności ziemi, akt uzyskania własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu. Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość gruntowa, to oprócz aktualnego odpisu księgi wieczystej należy dołączyć aktualny wypis z rejestru gruntów, a gdy chodzi o spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu bądź lokal stanowiący odrębną nieruchomość – zaświadczenie ze spółdzielni bądź od zarządcy nieruchomości o niezaleganiu w bieżących opłatach.
Dział spadku można przeprowadzić u notariusza (pod warunkiem, że będzie zgoda między spadkobiercami co do działu spadku) lub w sądzie.
Zobacz również: Podział majątku spadkowego
Jeśli chodzi o koszty notarialne działu spadku, to podstawą do określenia maksymalnej stawki taksy notarialnej jest ogólna wartość majątku podlegającego działowi.
Notarialny dział spadku po rodzicach jest szybszy i nie tak sformalizowany jak sądowy.
Co się tyczy trybu sądowego działu spadku:
We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:
Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu.
W wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy, należy więc dołączyć odpis z księgi wieczystej.
W postępowaniu spadkowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.
W postępowaniu o dział spadku jego stan ustala się według chwili otwarcia spadku, a więc chwili śmierci spadkodawcy, a wartość spadku według cen z chwili dokonania działu spadku. Oznacza to, że przy podziale sąd będzie uwzględniał wartość nieruchomości na dzień dokonywania działu.
Jeżeli uczestnicy zgodnie określą wartość przedmiotów wchodzących w skład spadku sąd nie będzie ustalał wartości przedmiotów spadkowych. W przypadku sporu pomiędzy uczestnikami co do wartości poszczególnych przedmiotów spadkowych sąd powoła biegłego.
Sposób dokonania działu spadku:
Z punktu widzenia sposobu dokonania działu spadku, zarówno w trybie umownym, jak i spadkowym, można wyróżnić:
Wniosek o dział spadku powinien być należycie opłacony. Podział majątku po rodzicach nie jest jednak bardzo kosztowny. Opłata od wniosku jest stała i wynosi 500 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 zł. Jeżeli wniosek o dział spadku zawiera żądanie zniesienia współwłasności, opłata wynosi 1000 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 zł.
Jak zatem widać, postępowanie przed notariuszem jest prostsze, szybsze, ale za to droższe. Z kolei plusem postępowania przed sądem jest to, że jest tańsze. Na dokonanie działu spadku, czy to przed notariuszem, czy przed sądem nie jest Pani ograniczona żadnym terminem – może Pani to załatwić w każdym czasie. Oczywiście wybór, gdzie i jak podzielić spadek po spadkodawcy należy do spadkobierców. Umowa o dział spadku w formie aktu notarialnego ma taką samą moc prawną co i postanowienie sądowe o dział spadku.
Zobacz również: Czy po śmierci rodziców muszę spłacić rodzeństwo?
Przykład 1
Po zmarłych rodzicach pozostało czworo dzieci. Jedno z nich mieszka w rodzinnym mieszkaniu ze swoją rodziną. Rodzeństwo jest zgodne co do tego, że własność nieruchomości może zostać przyznana temu bratu, jednak ze spłatą dla nich. Niestety wszyscy kłócą się o wartość spadku, więc notariusz nie może im pomóc w tej sytuacji. Muszą udać się do sądu, który powoła biegłego do oszacowania wartości mieszkania. Dopiero później nastąpi dział spadku po rodzicach.
Przykład 2
Alina i Maciej to rodzeństwo, które chce podzielić majątek po rodzicach. Są zgodni co do tego podziału – siostra dostanie samochód i działkę budowlaną, a brat dom. Z racji braku konfliktu udadzą się do notariusza, który dokona wszystkich formalności.
Sprawy spadkowe należą do popularnych kwestii prawnych, przed którymi staje w pewnym momencie większość rodzin. Dobrze wówczas orientować się w przepisach prawnych. Dział spadku po rodzicach można przeprowadzić u notariusza – o ile jest zgodność między rodzeństwem lub w sądzie – w pozostałych przypadkach (a także, gdy zależy nam na niskiej cenie postępowania).
Jeśli dotyczy Cię sytuacja dziedziczenia i nie wiesz, jak wszystko rozwiązać jak najkorzystniej, zapraszamy do skorzystania z usług naszego serwisu. Prawnicy z wieloletnim doświadczeniem przeanalizują Twoją konkretną sytuację, podając najlepsze możliwe rozwiązania.
Zadaj pytanie na formularzu spod tego artykułu.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej - Dz.U. 2004 nr 148 poz. 1564
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
