Zachowek dla przyrodniej siostry

Jak część spadku dla przyrodniej siostry?

Istotnie już sam fakt odpowiednio bliskiego pokrewieństwa z daną osobą powoduje, że może być ona spadkobiercą (spadkodawcą) bez względu na to, czy miedzy tymi osobami występują kontakty osobiste.

Zgodnie z art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Już zatem sam fakt pokrewieństwa córki Pani męża powoduje, że jest on osobą należącą do grona osób, które będą dziedziczyły po Pani mężu na podstawie ustawy. Udział spadkowy córki męża wynosił by w takim przypadku 1/3 wartości spadku.

Zwrócić jednak należy uwagę, że do dziedziczenia ustawowego dochodzi tylko w sytuacji, gdy spadkodawca nie ustanowił innego porządku dziedziczenia – czy to poprzez sporządzenie testamentu, w którym pominął powołanie do spadku konkretnej osoby (tj. córki) bądź wydziedziczył daną osobę (tj. pozbawił ją uprawnienia do zachowku).

Pominięcie w testamencie a wydziedziczenie

Pamiętać należy, że wydziedziczenie (pozbawienie zachowku) jest rozrządzeniem dalej idącym niż pominięcie danej osoby w testamencie. O ile bowiem osoba pominięta w testamencie (tj. wola Pani męża jest taka, aby dziedziczyła po nim tylko Pani i córka bądź sama córka) zachowuje jeszcze możliwość uzyskania określonego wzbogacenia po zmarłym w formie zachowku, o tyle wydziedziczenie pozbawia uprawnienia do tego zachowku i powoduje, że osoba wydziedziczona nie otrzymuje nic po spadkodawcy.

Kwestia sporządzenia testamentu, w którym pominięta zostanie córka męża, nie jest specjalnie skomplikowaną kwestią. Do ważności takiego testamentu wystarczające jest sporządzenie go własnoręcznie przez męża pismem odręcznym, opatrzenie datą i podpisanie. Treść takiego testamentu też nie musi być rozbudowana, a de facto może ograniczyć się do stwierdzenia: „do całości spadku po mnie powołuję X i Y”, co pozbawia praw do spadku przyrodnią siostrę Państwa córki.

Zgodnie bowiem z art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego „spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą”.

Na podstawie art. 950 tego kodeksu „testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego”.

Pozostałe formy testowania jako bardziej skomplikowane wydają się mieć mniejsze znaczenie praktyczne, szczególnie w sytuacji gdy mąż może skorzystać z form wyżej wymienionych.

Jak już wspomniałem powyżej, proponowana treść testamentu nie spowoduje pozbawienia córki uprawnienia do żądania zachowku po Pani mężu. Zachowek można określić jako roszczenie majątkowe wynikające z odpowiednio bliskiego pokrewieństwa ze spadkodawcą o powstające w sytuacji nieotrzymania odpowiednio dużego udziału spadkowego.

Zobacz również: Przyrodnia siostra a spadek

Prawo do zachowku

Na podstawie art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

W sytuacji gdy córka jest w testamencie nieuwzględniona i nie została wydziedziczona, to jej roszczenie wynosiło będzie nie 1/3 spadku (jak w sytuacji dziedziczenia ustawowego), a 1/6 wartości spadku – w stosunku do przyrodniej siostry lub też do Pani.

W ściśle określonych przepisami sytuacjach spadkodawca może pozbawić taką osobę uprawnienia do zachowku i doprowadzić do sytuacji, gdy nie będzie ona miała żadnych roszczeń majątkowych po spadkodawcy.

Zgodnie z art. 1008 Kodeksu cywilnego „spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych”.

W oparciu o art. 1009 tego kodeksu „przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu”.

Z formalnego punktu widzenia w testamencie własnoręcznym, o którym wspomniałem powyżej, oprócz wskazanego zdania o powołaniu danych osób do wyłącznego spadkobrania, aby doszło do wydziedziczenia, powinno znaleźć się i drugie mówiące np. „Jednocześnie wydziedziczam osobę B z powodu uporczywego niedopełniania względem mnie obowiązków rodzinnych poprzez: brak zainteresowania moją osobą, brak kontaktów, … itp.”

Podobnie zdania powinny znaleźć się w testamencie notarialnym, jeżeli to w nim dochodzi do wydziedziczenia przyrodniej siostry Państwa córki.

Brak zainteresowania życiem ojca

Samo zachowanie córki męża polegające na braku zainteresowania życiem ojca, brakiem kontaktów, można uznać za dające podstawy do wydziedziczenia. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 7 listopada 2002 r., sygn. akt II CKN 1397/2000: „w pojęciu «zaniedbywanie wobec spadkodawcy obowiązków rodzinnych» mieści się również takie zachowanie, które prowadzi do faktycznego zerwania kontaktów rodzinnych i ustania więzi uczuciowej, normalnej w stosunkach rodzinnych”.

Tak więc w zależności od tego, czy mąż chce doprowadzić do wydziedziczenia córki, czy jedynie do pominięcia jej w testamencie, należy skorzystać z drugiego albo pierwszego zaproponowanego rozwiązania. Konsekwencja jest taka, że w przyszłości w sytuacji wydziedziczenia córki przyszli spadkobiercy męża nie będą musieli jej „spłacać”, a przy zwykłym pominięciu w testamencie będzie ona mogła domagać się zachowku.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.