• Data: 2023-11-11 • Autor: Iryna Kowalczuk
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to instytucja prawna, które chroni majątek spadkobiercy przed długami spadkowymi. Kiedy spadek obejmuje zadłużoną nieruchomość, kluczowe staje się szybkie złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, wraz z wnioskiem o wykonanie spisu inwentarza. Nasz artykuł krok po kroku wyjaśnia te procedury, omawia kwestię reprezentacji spadkobiercy w sądzie oraz wskazuje, jakie dokumenty są niezbędne do dopełnienia formalności. Jako przykład posłuży nam historia starszego pana, którego krewna zgłosiła się do nas, pełna obaw o przyjęcie spadku po jego zmarłej siostrze. W artykule podkreślamy znaczenie zrozumienia tych procedur, aby uniknąć potencjalnych komplikacji prawnych i finansowych.
Pani Renata napisała do nas w sprawie swojego wujka, który był już w podeszłym wieku, a właśnie dowiedział się, że zmarła jego siostra, a on jest jej jedynym spadkobiercą ustawowym. Spadek po niej to tylko mieszkanie, które było zadłużone. Wujek zdecydował się przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarz ale ani on, ani pani Renata nie wiedzieli, jak dalej postąpić. Notariusz, który przyjął od wujka oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, powiedział, że należy wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego o stwierdzenie nabycia spadku i spis inwentarza. Pani Renata chciała się co do tego upewnić i lepiej zorientować w sytuacji prawnej, bo to ona musiała się tym wszystkim zająć. Chciała wiedzieć, jak można w miarę szybko tę sprawę załatwić i czy ona może być pełnomocnikiem wujka.
Notariusz prawidłowo poinformował panią Renatę o tym, jakie dalsze kroki należy w sprawie podjąć. Zatem w pierwszej kolejności należy złożyć wniosek do sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłej siostry wujka pani Renaty o stwierdzenie po niej nabycia spadku.
We wniosku powinno zostać wskazane, że wujek pani Renaty wnosi o stwierdzenie nabycia spadku wraz ze sporządzeniem spisu inwentarza.
Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku. W tym przypadku będzie to zapewne postanowienie mówiące, że cały spadek przypadł wujkowi.
W odniesieniu do spisu inwentarza trzeba wskazać, że zgodnie z art. 673 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) sąd postanawia spis inwentarza na wniosek tego, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą.
Z urzędu sporządza się spis inwentarza, gdy złożone zostało oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a inwentarz nie był przedtem sporządzony (art. 644 K.p.c.).
Spis inwentarza to lista cennych rzeczy i nieruchomości, które zostawił po sobie zmarły spadkodawca. Na podstawie tego spisu można ustalić, do jakiej kwoty spadkobiercy, jeżeli przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiadają za długi zmarłego spadkodawcy.
Aby spis inwentarza był w 100% efektywny, powinno się go przeprowadzić zaraz po śmierci spadkodawcy, kiedy jeszcze wszystkie przedmioty, pieniądze na kontach i inne aktywa są nierozdysponowane.
Komornik ustali, które rzeczy powinny być wciągnięte do spisu inwentarza, sprawdzi także, jakie zobowiązania miał zmarły spadkodawca (sprawdza jego rachunki bankowe, zaległości w płatnościach itp.).
O terminie spisu inwentarza wujek zostanie zawiadomiony pisemnie. Nieprzybycie wujka na spis nie wstrzymuje tej czynności. Do spisu inwentarza wciąga się majątek spadkodawcy z zaznaczeniem wartości każdego przedmiotu, jak również długi spadku. W spisie inwentarza wykazuje się też wartość czystego spadku, z uwzględnieniem wartości rzeczy i praw spornych.
Jeżeli po sporządzeniu spisu inwentarza zachodzi wątpliwość, czy zostały w nim zamieszczone wszystkie przedmioty należące do spadku lub czy zamieszczone w spisie inwentarza długi istnieją, sąd spadku z urzędu lub na wniosek może nakazać spadkobiercy złożenie:
Spis inwentarza wyjawi również stan prawny nieruchomości, o której wspomniał pani Renata, jak również wszystkie obciążające ją wierzytelności.
„1. Spisania majątku ruchomego w toku zabezpieczenia spadku lub sporządzania spisu inwentarza dokonuje się w obecności dwóch świadków, powołanych przez komornika.
2. Z dokonanej czynności sporządza się protokół, który podpisują wszyscy obecni. Odmowę lub niemożność podpisania stwierdza się w protokole z podaniem przyczyny odmowy lub niemożności podpisania. Protokół sporządza się w dwóch egzemplarzach.
3. Jeżeli spisaniu podlegają przedmioty o wartości artystycznej, naukowej lub historycznej, komornik zawiadamia o tym właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków.
4. W protokole zamieszcza się również istotne dla sprawy oświadczenia osób, których obecność przy dokonywanej czynności jest dopuszczalna, oraz oświadczenia osób trzecich zgłaszających swoje prawa do przedmiotów objętych spisem”.
Chociaż nieobecność wujka nie będzie wstrzymywała czynności komornika, jednakże radziłabym być przy spisie inwentarza (wujek może umocować swojego pełnomocnika), można bowiem wówczas na bieżąco kontrolować przebieg spisu. Na czynności komornika można wnieść skargę do sądu rejonowego. Osoba, która chce złożyć taką skargę, ma na to 7 dni, liczonych bądź od dokonania czynności, którą chce zaskarżyć, bądź od powzięcia wiadomości o dokonaniu takiej czynności, jeżeli nie była obecna przy jej przeprowadzaniu.
Stosownie do Art. 40. [Opłata stała od wniosku o wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu spadku lub o sporządzenie spisu inwentarza]
Opłata stała od wniosku o:
1) wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu spadku,
2) sporządzenie spisu inwentarza
- wynosi 400 złotych.
Co się tyczy kwestii pełnomocnictwa, to reguluje ją art. 87 § 1 K.p.c., zgodnie z którym pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Jak widzimy, krąg osób, które mogą reprezentować wujka przed sądem, jest bardzo wąski.
Przykład 1
Pani Anna odziedziczyła po zmarłej cioci dom na wsi, który okazał się być obciążony hipoteką. Za Prawnik przekonał ją jednak, że warto przejąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, nie wpadając pułapkę długów. Dzięki starannemu sporządzeniu spisu inwentarza oraz złożeniu odpowiednich dokumentów do sądu, udało się jej przejąć nieruchomość, ograniczając odpowiedzialność za długi do wartości odziedziczonego majątku. Mimo obaw wyszła na plus z tym spadkiem, został jej całkiem niezła sumka, za co była wdzięczna cioci.
Przykład 2
Pan Krzysztof, po śmierci wujka, z którym łączyły go ciepłe relacje, został jego jedynym spadkobiercą, a spadek stanowiło mieszkanie w centrum miasta. Z pomocą prawnika sporządził wniosek do sądu rejonowego o stwierdzenie nabycia spadku, a także dokonał spisu inwentarza, by upewnić się, że ma pełny obraz co do sytuacji finansowej zmarłego wujka i nic go nie zaskoczy.
Przykład 3
Po niespodziewanej śmierci brata, pani Katarzyna zorientowała się, że nie tylko została jego jedynym spadkobiercą, ale również musi zmierzyć się z długami zmarłego. Zdecydowała się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, bo liczyła na to, że cenne przedmioty, jakie posiadał brat, stanowić będą większą wartość niż jego zobowiązania. Dzięki skrupulatnemu przygotowaniu spisu inwentarza pani Katarzyna znalazła potwierdzenie, że aktywa spadku są dużo większe niż pasywa.
Stwierdzenie nabycia spadku oraz sporządzenie spisu inwentarza to kluczowe działania dla każdego spadkobiercy przyjmującego spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Procedury te zapewniają ochronę przed długami spadkowymi i pozwalają na przejęcie majątku zmarłego w sposób bezpieczny. W artykule staraliśmy się wyjaśnić te zagadnienia jak najdokładniej, dostarczając informacji, jak należy postępować w takich sytuacjach.
Potrzebujesz wsparcia w sprawach spadkowych? Obawiasz się, że spadek to także zobowiązania zmarłego i nie wiesz co zrobić? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online! Zapewniamy profesjonalną pomoc w przygotowaniu wniosków o stwierdzenie nabycia spadku i spisów inwentarza, abyś mógł bezpiecznie i zgodnie z prawem przejąć spadek. Formularz kontaktowy znajdziesz pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 czerwca 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o kosztach komorniczych - Dz.U. 2023 poz. 1357
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
