Podważenie testamentu ze względu na alkoholizm

Kiedy testament jest nieważny?

Podstawę prawną sytuacji zaprezentowanej w pytaniu stanowią przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.) dotyczące dziedziczenia.

Zgodnie z treścią art. 945 K.c.:

„Art. 945. § 1. Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;

3) pod wpływem groźby.

§ 2. Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku”.

Zobacz również: Jak pozbawić brata prawa do spadku?

Przyczyny nieważności testamentu

Jedną z przyczyn nieważności testamentu jest jego sporządzenie w stanie wyłączającym swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli może wynikać w szczególności z choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Należy podkreślić, iż wystarczające jest, by wada istniała tylko w momencie składania przez spadkodawcę oświadczenia ostatniej woli. W rezultacie do nieważności testamentu dojdzie, jeżeli w chwili jego sporządzenia wystąpiły choćby przemijające zaburzenia czynności psychicznych (np. wskutek nadużycia alkoholu, przedawkowania lekarstw, wysokiej gorączki, braku snu), z drugiej natomiast strony testament może zostać ważnie sporządzony, gdy choroba psychiczna testatora uległa okresowemu cofnięciu (tzw. lucidum intervallum).

Bez wątpienia testament może zostać podważony także w razie złożenia oświadczenia woli w stanie upojenia alkoholowego.

W postanowieniu Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 14 grudnia 2011 r. (I CSK 115/2011, opubl. LexPolonica nr 3057518, Biuletyn Sądu Najwyższego 2012/2, OSNC 2012/C, poz. 61) wskazano, iż „nieważny jest testament sporządzony przez spadkodawcę, który z powodu wieku i chorób osłabiających jego aktywność i siłę woli nie jest w stanie przeciwstawić się naciskom i sugestiom osób trzecich, pod których opieką pozostaje (art. 945 § 1 pkt 1 k.c.)”.

Czy stwierdzenie u spadkodawcy choroby psychicznej powoduje nieważność testamentu?

Stwierdzenie u spadkodawcy choroby psychicznej nie powoduje samo przez się nieważności testamentu (art. 945 § 1 pkt 1 K.c.). W takim wypadku niezbędne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego celem ustalenia zdolności testowania spadkodawcy w chwili sporządzenia przez niego testamentu. Stąd też sam fakt, iż zmarły dotknięty był chorobą alkoholową, nie przesądza, iż działał w stanie wyłączającym swobodne i świadome podjęcie decyzji. Okoliczności te muszą być udowodnione w trakcie postępowania w drodze opinii biegłego sądowego.

Proszę także pamiętać, iż na wady oświadczenia woli można powoływać się nie później niż trzy lata od dowiedzenia się o wadzie i dziesięć lat od otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy. Po tym terminie wzruszenie testamentu z powyższych przyczyn jest niemożliwe.

Reasumując, choroba alkoholowa jak najbardziej może być podstawą unieważnienia testamentu, lecz trzeba to udowodnić przed sądem. Przede wszystkim, że zmarły faktycznie był alkoholikiem, że leczył się z tego powodu oraz że był w stanie upojenia alkoholowego w chwili sporządzania testamentu. Należałoby również dowieść, że osoba, która opiekowała się spadkodawcą, mogła go siłą lub podstępem zmusić do spisania testamentu.

Zobacz również: Koszty podważenia testamentu

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Postanowieniu Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 14 grudnia 2011 r. I CSK 115/2011

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.