• Data: 2024-12-21 • Autor: Adam Nowak
Mam problem z podatkiem od spadków. Chciałabym wpisać swoje prawo na udziale w księdze wieczystej, ale nie wiem co z podatkiem, jego wysokością i ewentualnymi odsetkami. Może w grę wchodzi przedawnienie tego podatku. Sprawa dotyczy udziału w nieruchomości, który przechodził na kolejnych potomków spadkodawcy. Jako właściciel nieruchomości w księdze wieczystej jest wpisany pradziadek, który zmarł 1965, spadek po nim sądownie nabył syn w 1970, syn zmarł, spadek po nim nabyła w 2001 córka – moja mama. Ona zmarła w 2010, a w 2011 spadek po niej nabyłam ja i mąż (czyli mój ojciec). Tato zmarł w 2018, w styczniu 2019 aktem poświadczenia dziedziczenia nabyłam po nim spadek. Za każdym razem do urzędu skarbowego były składane deklaracje, ale nie był wpisany ten udział w nieruchomości, dlatego podejrzewam, że będę musiała zapłacić podatek od nabytego tego udziału. Jak wygląda mój obowiązek podatkowy, co z przedawnieniem i co powinnam zrobić?
W zakresie powstania obowiązku podatkowego oraz ewentualnego przedawnienia podatku należy w pierwszej kolejności sięgnąć do treści art. 6 ust. 4 ustawy SD, który podaje, że:
Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia.
Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem sądów (np. wyrok NSA z dnia 09.08.2023 r., III FSK 1551/22) dla przedawnienia ww. obowiązku ma zastosowanie art. 68 § 1 Ordynacji podatkowej, który podaje, że zobowiązanie podatkowe nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Jeżeli zatem uprawomocnienie postanowienia stwierdzającego nabycie spadku miało miejsce w 2019 roku, to zgodnie z art. 68 Ordynacji podatkowej obowiązek podatkowy przedawnił się z dniem 31.12.2022 roku. Analogicznie spadek po matce z 2011 – tutaj również po 3 latach doszło do przedawnienia.
Jednakże proszę zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 6 ust. 4 zdanie drugie ustawy SD – w przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia. Ten przepis wskazuje na instytucję tzw. odnowienia obowiązku podatkowego, co w praktyce oznacza, że podatek z tytułu nabycia spadku de facto może się nigdy nie przedawnić. Oto co czytamy w piśmie z dnia 3.07.2020 r. wydanym przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, 0111-KDIB2-3.4015.62.2020.2.BB:
Treść art. 6 ust. 4 zdanie drugie ww. ustawy nie pozwala zatem na przesądzenie, że definitywnie nastąpiło przedawnienie prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego.
Zatem należy stwierdzić, że nabycie przez Wnioskodawcę spadku i nie złożenie do właściwego urzędu skarbowego zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych po uzyskaniu aktu poświadczenia dziedziczenia, nie oznacza definitywnie, że dla Wnioskodawcy nie powstanie już nigdy obowiązek podatkowy w związku z nabyciem spadku. Obowiązek taki w ww. zakresie zgodnie z powołanymi przepisami powstanie z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym.
Istotne staje się zatem wyjaśnienie pojęcia „powołanie się na fakt nabycia”. Przez „powołanie się”, o którym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, należy rozumieć wskazanie, odwołanie się do czegoś w celu wykazania zasadności własnego stanowiska, tezy. Chodzi tu o świadome działanie podatnika, który powołuje się na określoną czynność cywilnoprawną z zamiarem wykazania czegoś przed organem podatkowym.
Owo powołanie się na fakt nabycia będzie miało miejsce przykładowo w toku ewentualnej kontroli podatkowej czy też czynności sprawdzających.
Prawo do odnowienia zobowiązania podatkowego akceptuje również sądownictwo administracyjne, np. wyrok WSA w Łodzi z 18.10.2018 r., I SA/Łd 475/18:
Przepis art. 6 ust. 4 u.p.s.d. w sposób jednoznaczny reguluje sytuację, w której podatnik nie złożył stosownego zeznania i nawet wówczas, kiedy kompetencja organu podatkowego do ustalenia wysokości zobowiązania wygasła wskutek upływu terminów, o których stanowi art. 68 § 1 lub § 2 o.p. (odpowiednio 3 i 5 lat), obowiązek podatkowy zostaje odnowiony. Wówczas to organ, dysponując określonym pismem (orzeczeniem) – w przypadku, o którym mowa w art. 6 ust. 4 zdanie pierwsze ustawy – lub powołaniem się – w przypadku, o którym mowa w art. 6 ust. 4 zdanie drugie, odzyskuje kompetencje do ustalenia zobowiązania w terminie 3 lat (art. 68 § 1 o.p.).
W konsekwencji, skoro udział w nieruchomości nie został zgłoszony w ramach deklaracji składanych do US po uprawomocnieniu się postanowienia sąd, to „pierwszy” termin przedawnienia upłynął po terminie 3 lat. Jednakże wcale nie jest wykluczone, że dojdzie do odnowienia obowiązku podatkowego zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy SD, tj. w momencie powołania się przed organem podatkowym na fakt nabycia (np. w toku postępowania podatkowego czy kontroli podatkowej). Co jednak ważne w przypadku podatku od spadku – zobowiązanie podatkowe jest wymierzane w drodze decyzji podatkowej, gdzie termin płatności to 14 dni, licząc od dnia otrzymania decyzji. Dopóki zatem nie zostanie wydana decyzja, nie ma mowy o odsetkach podatkowych od zaległości. W zależności od wartości nieruchomości stawka podatku wynosić może 3, 5 lub 7 procent.
Tutaj jednak chciałbym poruszyć też inny temat. Jak rozumiem, z uwagi na dziedziczenie po członkach najbliższej rodziny do US były składane zgłoszenia SD-Z2 po uprawomocnieniu się postanowienia sądu, dzięki czemu nabycie spadku było zwolnione od podatku. Z opisu wynika, że w zgłoszeniu nie wykazano przedmiotowej nieruchomości. Z jakiego powodu nie wykazano nieruchomości w SD-Z2? Czy dopiero teraz dowiedziała się Pani o jej nabyciu/istnieniu? Pytam, ponieważ zgodnie z art. 4a ust. 2 ustawy SD – jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie pierwotnych terminów na złożenie SD-Z2, zwolnienie mimo tego stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
Zatem jeżeli dopiero teraz dowiedziała się Pani o tym, że w skład spadku wchodziła nieruchomość, to istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku na mocy art. 4a ust. 2 SD (o ile fakt ten zostanie uprawdopodobniony).
Nabycie spadku po dziadku i problem z przedawnieniem
Pani Anna odziedziczyła po swoim dziadku nieruchomość w 2010 roku, jednak nie zgłosiła jej do urzędu skarbowego. W 2024 roku postanowiła sprzedać część tej działki, co zmusiło ją do dopełnienia formalności związanych z podatkiem od spadku. Niestety, okazało się, że podatek od spadku mógł zostać przedawniony, jednak w momencie zgłoszenia nabycia nieruchomości podatek zostaje „odnowiony” i pani Anna musi go uregulować, wraz z odsetkami, jeśli zostanie wydana decyzja podatkowa.
Odnowienie obowiązku podatkowego po spóźnionym zgłoszeniu
Pan Janek odziedziczył mieszkanie po swojej babci w 2018 roku, jednak zapomniał zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego. Kilka lat później, w 2023 roku, postanowił je wynająć, co wymagało załatwienia formalności. Gdy zgłosił nabycie nieruchomości, mimo że minęły już 3 lata od dziedziczenia, organ podatkowy odnowił jego obowiązek podatkowy i nałożył na niego podatek.
Problem z ujawnieniem nieruchomości w księdze wieczystej
Pani Katarzyna nabyła nieruchomość po swojej matce w 2011 roku, ale dopiero w 2024 dowiedziała się, że w księdze wieczystej nadal widnieje jej pradziadek jako właściciel. Podjęła kroki, by dokonać wpisu swojego prawa do udziału w księdze, ale musiała stawić czoła przedawnieniu i odnowieniu obowiązku podatkowego, ponieważ nieruchomość nie została zgłoszona do opodatkowania wcześniej.
Podatek od spadków może ulec przedawnieniu, jednak w niektórych sytuacjach, jak przy powołaniu się na fakt nabycia spadku, obowiązek podatkowy może zostać odnowiony. Dlatego ważne jest, aby zgłaszać nabycie spadku w odpowiednim terminie i być świadomym, że zaległe zobowiązania podatkowe mogą powrócić, szczególnie w przypadku wpisu do księgi wieczystej lub innych formalnych czynności.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz przygotowanie pism dotyczących podatku od spadków, w tym kwestii przedawnienia i odnowienia obowiązku podatkowego. Nasz zespół pomoże Ci skutecznie rozwiązać problemy związane z dziedziczeniem i formalnościami prawnymi. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 09.08.2023 r., III FSK 1551/22
3. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926
4. Pismo z dnia 3.07.2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, 0111-KDIB2-3.4015.62.2020.2.BB, Przedawnienie podatku od spadku, http://sip.mf.gov.pl
5. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 18 października 2018 r., I SA/Łd 475/18
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
