• Data: 2024-12-04 • Autor: Katarzyna Bereda
Mąż zmarł we wrześniu 2023 r. Z mężem miałam rozdzielność majątkową od 1997 r. Wszystkie rzeczy (mieszkanie, samochód) należą do mnie. Mąż nie miał nic. Nie wiedziałam, że powinnam przeprowadzić jakieś postępowanie spadkowe w takiej sytuacji. Okazało się, że mąż miał długi. Dostałam pismo z urzędu skarbowego, które dotyczyło nabycia praw majątkowych w drodze dziedziczenia. Myślałam, że to mnie nie dotyczy, bo mąż nic nie miał. Dziś w urzędzie skarbowym poinformowano mnie, że przegapiłam termin i dziedziczę po nim jakieś długi. Ani ja, ani syn nie wiedzieliśmy, że mąż miał długi i powinniśmy je odrzucić. Czy jest jakieś wyjście z tej sytuacji?
Obecnie, jeżeli nie odrzuciła Pani spadku w terminie, a więc do marca 2024 r. – tj. w terminie 6 miesięcy od śmierci męża lub powzięcia informacji o powołaniu do spadku – powinna Pani złożyć do sądu rejonowego właściwego dla Pani miejsca zamieszkania wniosek o uchylenie się od skutków prawnych braku oświadczenia o odrzuceniu spadku. Zaznaczam, iż termin na odrzucenie spadku został lekko przekroczony, jednak powoduje to domniemanie, iż przyjęła Pani spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Zgodnie z treścią art. 1019 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.):
„§ 1. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:
1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;
2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.
§ 2. Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu.
§ 3. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd”.
W myśl wyraźnego brzmienia art. 1019 K.c. także błąd może być podstawą do uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Nieistotne jest, czy uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu lub groźby następuje przed, czy po stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowaniu APD albo wydaniu EPS, a także to, czy następuje przed, czy po dokonaniu działu spadku (zob. uchw. SN z 6.6.2007 r., sygn. akt III CZP 53/07, OSNC 2008, Nr 7–8, poz. 78; uchw. SN z 22.11.2013 r., sygn. akt III CZP 77/13, OSNC 2014, Nr 9, poz. 86; w doktrynie P. Reichel, Uchylenie się od skutków prawnych, s. 77; A. Stempniak, Postępowanie o zatwierdzenie, cz. I, s. 571; E. Skowrońska-Bocian, J. Wierciński, w: Gudowski, Komentarz, 2017, t. VI, art. 1019, Nb 14 i 16; M. Pazdan, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, 2015, t. II, art. 1019, Nb 22; J. Ciszewski, J. Knabe, w: Ciszewski, Komentarz, 2014, art. 1019, Nb 14). Jak wskazano w post. SN z 6.7.2012 r. (sygn. akt V CSK 313/11), rozstrzygnięcie sądu spadku w przedmiocie zatwierdzenia oświadczenia spadkobiercy o uchyleniu się od skutków prawnych niezachowania terminu do odrzucenia spadku (art. 1019 § 2 i 3 K.c.) ma w tym zakresie samodzielny charakter.
Z uwagi na powyższe powinna Pani obecnie złożyć wniosek o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia woli o odrzuceniu spadku z jednoczesnym oświadczeniem o odrzuceniu spadku. Wniosek taki wraz z oświadczeniem należy złożyć w sądzie rejonowym miejsca zamieszkania. We wniosku proszę wskazać np., iż nie miała Pani świadomości konieczności odrzucenia spadku i istnienia długów po stronie męża, co uniemożliwiło Pani złożenie takiego oświadczenia w terminie. Jeżeli sąd zatwierdzi ten wniosek, to Pani nie przejmie długów spadkodawcy – po złożeniu wniosku sąd wyznaczy rozprawę i jeszcze dopyta Panią w tym zakresie. Uwzględnienie wniosku zależy od akceptacji sądu, dlatego musi Pani wykazać, iż błędnie nie miała Pani świadomości istnienia zadłużenia.
Pani Anna odziedziczyła spadek po swojej siostrze, która nie miała własnych dzieci ani małżonka. Pani Anna była przekonana, że majątek siostry jest niewielki, dlatego nie złożyła oświadczenia o odrzuceniu spadku. Dopiero po kilku miesiącach dowiedziała się, że jej siostra miała zadłużenie w banku, co postawiło Panią Annę w trudnej sytuacji. W efekcie Pani Anna wystąpiła do sądu z wnioskiem o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia, argumentując, że nie miała wiedzy o długach. Sąd przychylił się do jej wniosku.
Pan Marek odziedziczył spadek po ojcu, ale nie miał świadomości, że ojciec miał znaczące długi. Pan Marek założył, że skoro ojciec nie posiadał majątku, nie ma konieczności formalnego odrzucenia spadku. Dopiero po pół roku od śmierci ojca Pan Marek otrzymał pismo z windykacji dotyczące długów ojca. Skonsultował się z prawnikiem, który doradził mu złożenie wniosku o uchylenie się od skutków prawnych przyjęcia spadku, powołując się na nieświadomość długów w momencie upływu terminu. Dzięki temu uniknął odpowiedzialności za długi.
Pani Karolina, po śmierci swojego dziadka, była przekonana, że dziadek nie pozostawił żadnych długów. Przez zaufanie do sytuacji finansowej dziadka nie sprawdziła dokumentów i nie odrzuciła spadku. Po kilku miesiącach okazało się, że dziadek miał nieuregulowane zobowiązania podatkowe. Pani Karolina, nie chcąc przyjąć długów, zwróciła się do sądu, przedstawiając swoją nieświadomość sytuacji oraz brak pełnej wiedzy o majątku dziadka. Sąd przychylił się do jej wniosku, co pozwoliło jej na uniknięcie dziedziczenia długów.
Jeśli odziedziczyłeś spadek po bliskim, który miał długi, warto wiedzieć, jak można uniknąć przejęcia jego zobowiązań. W artykule wyjaśniamy, kiedy należy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku oraz jakie kroki podjąć, jeśli termin na jego złożenie minął. Opisujemy procedurę uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia, co pozwala spadkobiercom chronić się przed nieświadomie odziedziczonymi długami.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu pism – opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a my zajmiemy się resztą. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2007 r., sygn. akt III CZP 53/07
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r., sygn. akt III CZP 77/13
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2012 r. sygn. akt V CSK 313/11
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika
