• Autor: Iryna Kowalczuk
Mama kilka lat temu spisała u notariusza testament, w którym powołała do całości spadku męża i wnuka, dzieląc majątek po połowie. W tym roku mama zmieniła swoją decyzję i spisała przed notariuszem drugi testament, w którym powołała do całości spadku tylko mnie – jedyną córkę. Nie poinformowała notariusza o istnieniu pierwszego testamentu i nie odwołała jego treści, a nie sposób pogodzić treści pierwszego i drugiego testamentu. Czy wobec tego dojdzie do dorozumianego odwołania postanowień pierwszego testamentu? Jak sąd spadkowy odczyta treść woli testatora? Czy w takiej sytuacji jedynym spadkobiercą będzie córka powołana do dziedziczenia drugim testamentem, czy sąd uzna, że każda z trzech powołanych osób dziedziczy w częściach równych?
Na wstępie zaznaczę, że w chwili śmierci spadkodawcy dochodzi do otwarcia testamentu. W przypadku, gdy jest kilka testamentów, osoby je posiadające muszą złożyć je w sądzie, gdy dowiedzą się o śmierci ich autora. Jeżeli zaniedbają ten obowiązek, odpowiadają za szkodę, jaką tym wyrządzą.
Wszystkie dostarczone testamenty zostają otwarte i ogłoszone. Sąd bada, czy otwarte i ogłoszone testamenty są ważne i czy nie zostały odwołane. Po otwarciu sąd ustala, kto jest spadkobiercą i stwierdza nabycie przez tą osobę lub osoby spadku.
W Pani sprawie będą miały zastosowanie następujące przepisy artykuły Kodeksu cywilnego:
Odpowiednio do art. 943 K.c. – spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia.
Odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień (art. 946 K.c.).
Odpowiednio do art. 947 K.c. jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament, nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
I na koniec cytuję art. 948 K.c.:
„§ 1. Testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
§ 2. Jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść.”
Odwołanie testamentu w sposób dorozumiany następuje wtedy, gdy spadkodawca sporządza nowy testament, nie zaznaczając w nim, że odwołuje poprzedni, a postanowienia nowego testamentu nie dadzą pogodzić się z treścią poprzednio sporządzonego. Jeżeli z treścią nowego testamentu nie dadzą się pogodzić tylko niektóre spośród dyspozycji zawartych w poprzednim, testament wcześniejszy ulega odwołaniu jedynie w tej części (art. 947). Ustalenie niezgodności pomiędzy poszczególnymi dyspozycjami spadkodawcy to problem wykładni testamentu. Trzeba przy tym brać pod uwagę rzeczywistą wolę testatora; nie należy domniemywać woli odwołania. Dopiero niemożliwość jednoczesnego wykonania różnych dyspozycji różnych testamentów uzasadnia wniosek o odwołaniu testamentu wcześniejszego (por. orzeczenia SN z 7 marca 1952 r., C 235/52, PiP 1953, nr 10, poz. 557, oraz z 9 stycznia 1962 r., I CR 460/61, LexisNexis, nr 316028, OSNCP 1963, nr 4, poz. 84, z aprobującą glosą J. Gwiazdomorskiego, OSPiKA 1964, nr 4, poz. 85; orzeczenia te zachowały aktualność).
Reasumując, odwołanie testamentu można dokonać na kilka sposobów. Spadkodawca może sporządzić nowy testament, zniszczyć dokument zawierający jego poprzednie oświadczenie lub pozbawić go cech, od których zależy jego ważność oraz dokonać w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
Szczególnie pierwszy sposób odwołania testamentu – sporządzenie nowego, prowadzi do pozostawienia kilku testamentów jednego spadkodawcy. Dlatego bardzo istotnym elementem jest oznaczenie daty sporządzenia. Jeżeli nowy testament nie ma wzmianki o odwołaniu testamentu poprzedniego, odwołaniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Jak wynika z opisu sprawy, spadkodawca w drugim, późniejszym testamencie wyraźnie oświadczyła, że powołuje do całości spadku córkę, a więc takie oświadczenia woli spadkodawcy odwołuje poprzedni testament i do całości spadku po śmierci mamy zostanie powołana jej córka.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
