Odwołanie darowizny przez spadkobiercę darczyńcy

Kiedy jest możliwe odwołanie darowizny

Darowizna jest uregulowana w art. 888-902 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.; „K.c.”).

Stosownie do brzmienia art. 888 § 1 K.c.: „przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku”.

Odwołanie darowizny możliwe jest w sytuacjach ściśle określonych przez Kodeks cywilny. Najczęstszą przyczyną odwołania umowy darowizny jest rażąca niewdzięczność obdarowanego w stosunku do darczyńcy (art. 898 K.c.).

Zgodnie z art. 898 i następnymi K.c. darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Z instytucji odwołania skorzystać może darczyńca (skorzystanie z tego uprawnienia będzie niemożliwe, gdy darczyńca przebaczy obdarowanemu; zgodnie bowiem z art. 899 § 1 K.c.: „darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył”). Również spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności, ale tylko wtedy, gdy:

• darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy
• obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.

Niewdzięczność obdarowanego względem darczyńcy przyczyną odwołania darowizny

Tylko z tych powodów Pana mama będzie mogła odwołać darowiznę, którą otrzymał Pan od ojca.

Orzecznictwo:

„Niewdzięczne będzie każde zachowanie obdarowanego, niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę, przy czym aby zostało uznane za »rażąco niewdzięczne«, musi cechować je znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej. Dlatego pod pojęcie »rażącej niewdzięczności« podpadają przede wszystkim przestępstwa skierowane przeciwko życiu, zdrowiu, czci i godności osobistej, a wreszcie przeciwko majątku darczyńcy” – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.07.2000 r., sygn. akt I CKN 919/98.

„Nieudzielanie przez obdarowanych pomocy darczyńcy w pracach czy w opiece nad dzieckiem nie stanowi rażącej niewdzięczności. Obdarowany nie ma obowiązku świadczenia pracy na rzecz darczyńcy” – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23.03.2000 r., sygn. akt II CKN 810/98.

„Ocena i decyzja, czy dane zachowanie lub zaniechanie wyczerpuje znamiona niewdzięczności rażącej, należy do sądu. Ocena ta musi nastąpić z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy oraz ogólnie przyjmowanych i akceptowanych norm moralnych” – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.10.2005 r., sygn. akt I CK 112/05.

Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 października 2005 r. (sygn. akt I CK 112/2005): „wprawdzie do esentialia negotii [z łac. przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej] umowy darowizny nie należy obowiązek sprawowania opieki nad darczyńcą przez obdarowanego, to jednak umowa ta rodzi po stronie obdarowanego moralny obowiązek wdzięczności, który nabiera szczególnej wymowy, gdy do zawarcia umowy dochodzi między osobami najbliższymi, których powinność świadczenia pomocy i opieki wynika już z łączących strony umowy stosunków rodzinnych”.

W innym orzeczeniu – wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 10.11.2000 r. (sygn. akt IV CKN 159/2000) – możemy przeczytać, że informowanie o „rażącej niewdzięczności”, którym to terminem posługuje się ustawa (art. 898 § 1 K.c.), eliminuje jako podstawę odwołania darowizny wszelkie zwykłe konflikty w życiu codziennym, choćby w ocenie darczyńcy miały one charakter nieprzyjaznych aktów przeciwko niemu skierowanych.

Tak więc Pana mama musiałaby udowodnić przed sądem, że dopuścił się Pan rażącej niewdzięczności względem ojca, tudzież umyślnie pozbawił go życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć ojca. Dopiero wówczas miałaby ona szansę na odwołanie darowizny.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.