• Data: 2024-12-15 • Autor: Katarzyna Bereda
Chciałabym się dowiedzieć, jak rodzina powinna odrzucić spadek po wujku, który miał duże długi, w jakiej kolejności to zrobić? Chodzi o dziedziczenie długów i o procedurę odrzucenia spadku po śmierci wujka (brata mamy). Na ten moment jego dzieci i żona zrzekły się spadku. Jak to wygląda dalej i w jakiej kolejności? Jakie dokumenty są potrzebne i co w przypadku, gdy moja siostra ma niepełnoletnie dziecko?
Jeżeli najbliższa rodzina zmarłego odrzuciła spadek, a więc żona, dzieci i zstępni dzieci, to następnie do dziedziczenia powołana jest dalsza rodzina, w myśl art. 932 Kodeksu cywilnego (K.c.). Zgodnie z jego treścią:
„§ 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.
§ 2. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.
§ 3. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.
§ 4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.
§ 5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
§ 6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.”.
Jak więc Pani widzi, w dalszej kolejności – po żonie, dzieciach i wnukach – powołani do spadku są rodzice zmarłego, a gdy oni nie żyją lub spadek odrzucili, następnie do spadku powołane jest rodzeństwo zmarłego, a gdy ono zmarło lub spadek odrzuciło – dzieci rodzeństwa, a więc Pani z siostrą.
Zgodnie bowiem z treścią art. 1015 § 1 K.c.: „Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.”. Ustawodawca w tym artykule ustanawia termin, w ciągu którego potencjalny spadkobierca powinien zadeklarować się, czy spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Oświadczenie woli powinno być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § 1 K.c.).
Pod pojęciem „dowiedzenia się o tytule powołania” należy rozumieć stan faktyczny, z którego wynika powołanie spadkobiercy. Podstawowymi jego elementami są: powzięcie przez spadkobiercę wiadomości o śmierci spadkodawcy i pozytywna wiadomość o faktach, z których wynika jego powołanie do spadku.
Odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca traci prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku ze skutkiem ex tunc i jest traktowany tak, jakby nie dożył chwili jego otwarcia – ważne jest jednak to, aby spadek był odrzucony dopiero po powołaniu spadkobiercy do spadku, a nie wcześniej. Dla zachowania terminu złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wystarczające jest wniesienie do sądu (przed upływem terminu) podpisanego przez spadkobiercę oraz zawierającego niezbędne dane oświadczenia o przyjęciu bądź też odrzuceniu spadku (tak m.in. post. SN z 20.02.1963 r., I CR 109/63, Legalis; post. SN z 15.10.2015 r., II CZ 71/15, Legalis).
Dlatego też, jeżeli dowiedziała się Pani obecnie o tytule powołania do spadku, to termin rozpoczął dla Pani bieg oraz dla Pani siostry, albowiem są Panie powołane w równym zakresie – po Pań mamie. Proszę więc jak najszybciej złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku – do sądu rejonowego miejsca zamieszkania (opłata 100 zł) lub przed notariuszem – wystarczające dokumenty to odpis aktu urodzenia i odpis aktu zgonu – jeżeli uda się Państwu go uzyskać.
Jeżeli siostra odrzuci spadek i ma małoletnie dziecko, to przed odrzuceniem spadku w imieniu dziecka musi złożyć do sądu rejonowego miejsca zamieszkania dziecka wydział rodzinny i nieletnich, wniosek o uzyskanie zgody na odrzucenie spadku w jego imieniu. Dopiero po uzyskaniu takiej zgody przez sąd – sąd wyda postanowienie – może ona odrzucić spadek przed notariuszem lub przed sądem.
Rodzice odrzucają spadek, kolejni są brat i siostra
Pani Anna dowiedziała się, że jej zmarły wujek pozostawił po sobie spore długi. Żona i dzieci wujka odrzuciły spadek. Pani Anna jest córką siostry zmarłego, która również odrzuciła spadek. W tej sytuacji prawo do spadku przechodzi na Panią Annę i jej brata. Anna i jej brat muszą złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w ciągu 6 miesięcy od momentu, w którym dowiedzieli się o swoim powołaniu do spadku, składając odpowiednie dokumenty w sądzie lub u notariusza.
Odrzucenie spadku przez rodziców i wnuki
Pan Tomasz, brat zmarłego, dowiedział się, że jego zmarły brat pozostawił długi. Pan Tomasz odrzucił spadek, podobnie jak jego żona. W związku z tym, że mają dwoje dzieci, prawo do dziedziczenia przeszło na ich potomstwo. Dzieci, będące już dorosłymi, muszą również złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Jeśli jedno z dzieci ma małoletnie dziecko, musi dodatkowo uzyskać zgodę sądu na odrzucenie spadku w imieniu tego dziecka.
Rodzina z dziećmi niepełnoletnimi
Pani Katarzyna, siostra zmarłego wujka, odrzuciła spadek, a jej mąż również złożył takie oświadczenie. W związku z tym, prawo do dziedziczenia przeszło na ich niepełnoletnie dzieci. Pani Katarzyna musiała złożyć wniosek do sądu rodzinnego o zgodę na odrzucenie spadku w imieniu dzieci. Po uzyskaniu postanowienia sądu, mogła dokonać formalnego odrzucenia spadku w imieniu swoich dzieci przed notariuszem.
Odrzucenie spadku po zmarłym z długami wymaga zachowania odpowiedniej kolejności i terminów. Proces rozpoczynają najbliżsi krewni – małżonek i dzieci, a w przypadku ich odrzucenia spadku, obowiązek ten przechodzi na dalszych członków rodziny zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego. Szczególną uwagę należy zwrócić na sytuację, gdy wśród spadkobierców są małoletni – w ich imieniu odrzucenie spadku wymaga zgody sądu rodzinnego. Aby uniknąć problemów, warto działać szybko i zgodnie z przepisami.
Jeśli potrzebujesz pomocy w odrzuceniu spadku lub przygotowaniu niezbędnych dokumentów, skorzystaj z naszej porady prawnej online. Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a my zajmiemy się resztą!
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika
