• Data: 2024-08-07 • Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Mój teść zmarł w 2008 r. i nie zostało przeprowadzone postępowanie spadkowe. Rok temu zmarł mój mąż, po którym przeprowadziłam postępowanie spadkowe i złożyłam zeznanie SD-Z2 w urzędzie skarbowym. Okazało się niedawno, że po śmierci mojego męża teściowa przeprowadziła jednak postępowanie spadkowe po teściu, a ja otrzymałam zawiadomienie o zmianie w księgach wieczystych dotyczące własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Wynika z niego, że ja i mój syn otrzymaliśmy po 1/12 udziału (część, która należała się mojemu mężowi, gdyby żył). Nie wiem teraz, co zrobić. Jak zgłosić do urzędu skarbowego ten udział w mieszkaniu po teściu? Czy uda się w tym wypadku uniknąć podatku od spadku? Ile mam czasu na załatwienie tej sprawy?
Zgodnie z tym, co Pani pisze, mąż zmarł w 2022 r., a teść w 2008 r. Po teściu, do 2020 r. nie było prowadzone postępowanie spadkowe. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (K.c.) – spadek nabywa się z chwilą śmierci spadkodawcy. Spadkobiercy mogą w terminie 6 miesięcy od dowiedzenia się o tytule swojego powołania zdecydować, czy przyjmują spadek wprost, z dobrodziejstwem inwentarza, czy chcą spadek odrzucić. Brak podjęcia działań w ustawowym terminie powoduje, że spadek nabywa się z mocy ustawy.
W 2008 r. obowiązywała treść art. 1015 § 2 K.c., zgodnie z którą brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku, a w przypadku gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych (np. małoletni) – z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W chwili śmierci teścia Pani mąż jeszcze żył. Zatem to on jest spadkobiercą po zmarłym teściu, a nie Pani i syn. Pani i syn nabyli udział w prawie własności lokalu z tego względu, że są Państwo spadkobiercami (jak mniemam, jedynymi) zmarłego męża.
Jak wynika z analizy treści zupełnej księgi wieczystej po Pani zmarłym teściu, oprócz Pani męża, spadek nabyła żona i drugi syn. Z treści księgi wieczystej domniemać można, że każdy z nich nabył spadek po 1/3. Ponieważ dziedziczeniu podlegał udział 1/2 w prawie własności lokalu mieszkalnego, spadkobiercy nabyli udział w lokalu po 1/6 (1/2 udziału w prawie własności x 1/3 części spadku). Ponieważ Pani mąż zmarł, a Pani i syn nabyli po nim spadek, to nabyli Państwo również udział ułamkowy w prawie własności wymienionego lokalu, który przypadał mężowi. Jego udział wynosił 1/6, udział ten dzieli się na dwoje spadkobierców (Panią i syna) i dlatego Państwo mają obecnie udział po 1/12 w prawie własności tej nieruchomości. Wynika to jednak nie ze spadkobrania po teściu, ale po Pani mężu. Teściowa, jako spadkobierczyni i współwłaściciel, mogła złożyć stosowny wniosek do sądu wieczystoksięgowego obejmujący również Panią i syna. Z tego też względu nie ma potrzeby składania zeznania do urzędu skarbowego nabycia spadku po teściu, bo prawnie nie nabyła ani Pani, ani syn spadku po nim.
Jednakże, jak mniemam, składając druk SD-Z2 nie wskazała w nim Pani nabytego prawa własności i nie wykazała jego wartości. Tę kwestię trzeba uregulować. Zgodnie z art. 81 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej – jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację, a skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji. Jednakże w myśl interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 marca 2019 r., nr 0111-KDIB4.4015.21.2019.2.ASZ, musi Pani złożyć nie deklarację – korektę, a nową deklarację SD-Z2:
„Mając na uwadze powołane powyżej przepisy, wskazać należy, że korekta zgłoszenia o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (SD-Z2) może dotyczyć jedynie wskazania błędnych informacji w złożonym zgłoszeniu, np. dotyczących wielkości nabytego udziału w rzeczy lub prawie majątkowym, miejsca ich położenia lub ich wartości rynkowej. Natomiast nabycie innych niż wykazane w zgłoszeniu SD-Z2 rzeczy i praw majątkowych należących do spadku, o których spadkobierca dowiedział się po złożeniu ww. zgłoszenia, nie może być przedmiotem korekty dokonanego zgłoszenia. Ustawodawca nie przewidział w takim przypadku korekty złożonego wcześniej zgłoszenia o nabyciu, lecz nakazał obowiązek ponownego złożenia zgłoszenia.”
Nowa (druga) deklaracja SD-Z2 dotyczyć ma tylko składnika majątku, o którym się spadkobierca dowiedział w późniejszym czasie. Aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego, złożenie nowej deklaracji SD-Z2 w opisanym przypadku musi nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o nowych składnikach majątku wchodzącego w skład spadku. Jak wynika z treści art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn – jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie sześciomiesięcznego terminu (chodzi tu o termin liczony od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku), zwolnienie podatkowe stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu. Składając nową deklarację, musi Pani uprawdopodobnić termin oraz okoliczności, w jakich doszło do późniejszego powzięcia wiadomości o innych składnikach masy spadkowej.
Wskazuję jednak, że jako współwłaścicielka mieszkania może Pani przeglądać zbiór dokumentów wieczystoksięgowych w sądzie. Wystarczy złożyć wniosek i po uzyskaniu zgody – umówić się. Tam będą wszelkie dokumenty będące postawą wpisu. Warto zweryfikować te kwestie, jeśli nie ma Pani informacji od rodziny męża.
Niespodziewany Spadek po Zmarłym Wujku
Pani Anna, mieszkanka Krakowa, po śmierci swojego męża w 2021 roku złożyła deklarację SD-Z2 w urzędzie skarbowym. Wydawało się, że wszystkie formalności związane ze spadkiem są już załatwione. Jednak kilka miesięcy później dowiedziała się, że jej mąż został uwzględniony jako jeden z beneficjentów spadku po swoim zmarłym wujku, który zmarł w 2019 roku. Wujek posiadał udziały w kamienicy, które teraz przypadły Pani Annie. Aby uniknąć problemów z urzędem skarbowym i ewentualnych podatków, musiała ona złożyć nową deklarację SD-Z2 dotyczącą tych udziałów, zgłaszając je w ciągu sześciu miesięcy od dowiedzenia się o nowym składniku majątku. Udało jej się uniknąć podatku, ponieważ zgłoszenie zostało złożone w terminie.
Spadek po Dziadku i Udział w Firmie
Pan Tomasz, młody przedsiębiorca z Poznania, po śmierci swojego dziadka w 2015 roku nie wiedział, że dziadek zostawił mu udziały w rodzinnej firmie. W 2023 roku podczas porządkowania spraw rodzinnych, jego ciotka odkryła testament dziadka, w którym jasno było zapisane, że część firmy należy do Tomasza. Choć minęło wiele lat od śmierci dziadka, Tomasz nadal mógł skorzystać ze zwolnienia podatkowego, jeśli zgłosiłby nabyte udziały w terminie sześciu miesięcy od momentu, w którym dowiedział się o ich istnieniu. Po złożeniu nowej deklaracji SD-Z2 do urzędu skarbowego uniknął opłaty podatkowej, ponieważ udowodnił, że o spadku dowiedział się dopiero teraz.
Zapomniana Działka Rolna
Pani Barbara, mieszkanka małej wsi na Podlasiu, po śmierci ojca w 2020 roku otrzymała spadek w postaci rodzinnego domu. Złożyła wówczas deklarację SD-Z2, nie wiedząc, że ojciec posiadał jeszcze jedną, zapomnianą działkę rolną, która była przedmiotem skomplikowanego procesu spadkowego z jego strony rodziny. W 2024 roku, gdy proces ten został zakończony, Pani Barbara dowiedziała się o nabyciu tej działki. Zgłosiła nowy składnik majątku do urzędu skarbowego, składając kolejną deklarację SD-Z2 w terminie sześciu miesięcy od momentu powzięcia tej informacji, co pozwoliło jej skorzystać ze zwolnienia podatkowego i uniknąć dodatkowych kosztów.
Przy dziedziczeniu nowych składników majątku, o których dowiadujemy się już po złożeniu deklaracji SD-Z2, konieczne jest złożenie nowej deklaracji do urzędu skarbowego w ciągu sześciu miesięcy od momentu odkrycia tych składników. Takie działanie umożliwia skorzystanie ze zwolnienia podatkowego i uniknięcie niepotrzebnych opłat. Ważne jest również uprawdopodobnienie okoliczności późniejszego nabycia wiedzy o nowym składniku spadku, aby zabezpieczyć się przed ewentualnymi komplikacjami.
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach spadkowych? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online oraz profesjonalnego przygotowania pism, aby skutecznie i bezproblemowo przejść przez proces dziedziczenia. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika
