Nieświadome dziedziczenie długów, co zrobić po śmierci bliskiej osoby?
• Data: 2025-03-03 • Autor: Aleksandra Pofit
Zmarł mój ojciec. Jego druga żona zapewniała mnie, że nie mieli żadnych długów, więc ani ja, ani ona, ani moje rodzeństwo nie złożyliśmy żadnego oświadczenia w terminie 6 miesięcy od śmierci ojca u notariusza. Ojciec nie miał majątku i nie zostawił testamentu. Zmarł nagle, żył tylko z emerytury. Po śmierci bank zablokował konto taty, na którym została jego ostatnia emerytura. Nie miał wspólnego konta z żoną. Ostatnio okazało się, że jednak ojciec wziął jakąś pożyczkę i bank skontaktował się w tej sprawie z jego żoną. Co możemy zrobić w tej sytuacji?
Niezłożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie
W Pani przypadku jedyną drogą postępowania jest uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie.
Zgodnie z art. 1015 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania”. Po upływie 6-miesięcznego terminu spadkobierca nie może już złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku. Domniemywa się, że w takiej sytuacji przyjął on spadek z ograniczeniem odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza).
Możliwość uchylenia się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie powstaje w sytuacji, gdy spadkobierca nie złożył oświadczenia w terminie pod wpływem błędu. Błąd to niezgodność rzeczywistego stanu rzeczy z przekonaniem, jakie istnieje w świadomości spadkodawcy. Musi być on istotny. Takim błędem może być np. właśnie niewiedza o wartości długów, jakie wchodzą w skład spadku.
Uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o spadku
Zgodnie z treścią art. 1019 § 1 K.c. „Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:
1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem,
2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca”.
Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu (art. 1019 § 2 K.c.), natomiast uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.
Chcąc uchylić się od skutków niezłożenia w terminie oświadczenia, powinna Pani złożyć stosowne oświadczenie o odrzuceniu spadku przed sądem. Oświadczenie musi być w dodatku zatwierdzone przez sąd. Aby wszcząć takie postępowanie sądowe, należy złożyć do sądu wniosek o zatwierdzenie uchylenia się od skutków niezłożenia oświadczenia w terminie. W treści wniosku należy zawrzeć stosowne oświadczenie o odrzuceniu spadku. Samo złożenie oświadczenia przed sądem nie powoduje uchylenia się od skutków niedotrzymania terminu. Dopiero zatwierdzenie oświadczenia powoduje, że spadkobierca skutecznie uchyla się od skutków niezłożenia w terminie oświadczenia i jednocześnie odrzuca spadek. Sąd zatwierdza uchylenie się od skutków prawnych, wydając postanowienie.
Takie prawomocne postanowienie jest skuteczne wobec osób trzecich i może stanowić środek obrony przed wierzycielami spadkowymi. Termin, w którym spadkodawca może uchylić się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, to 1 rok od dnia, kiedy wykryto błąd.
Przykłady
Przekonanie o braku długów: Pan Jan, po śmierci swojego ojca, nie złożył oświadczenia o odrzuceniu spadku, gdyż był przekonany, że ojciec nie miał żadnych długów. Ojciec żył skromnie, miał jedynie emeryturę i nie posiadał żadnego majątku. Dopiero po kilku miesiącach od śmierci okazało się, że ojciec zaciągnął pożyczkę w banku, a wierzyciele zgłosili się do Pana Jana z żądaniem spłaty. Pan Jan, aby uchylić się od odpowiedzialności, złożył wniosek do sądu o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Brak wiedzy o nieujawnionych zobowiązaniach: Pani Maria odziedziczyła spadek po swoim kuzynie, o którym wiedziała, że żył oszczędnie i nie miał majątku. Pani Maria, będąc przekonana, że spadek jest wolny od długów, nie złożyła oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po upływie sześciu miesięcy wierzyciel kuzyna zgłosił się z żądaniem spłaty długu zaciągniętego na leczenie. W tej sytuacji Pani Maria złożyła do sądu wniosek o uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, powołując się na błąd.
Nieświadomość przyjęcia spadku z długami: Po śmierci brata, pan Krzysztof wraz z rodziną uznał, że z powodu braku majątku sprawa spadkowa nie wymaga dalszych działań. Minęło sześć miesięcy, gdy nagle odezwała się firma windykacyjna, informując o zadłużeniu zmarłego na dużą kwotę. Pan Krzysztof był zmuszony wystąpić do sądu o uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia w terminie, argumentując, że nie wiedział o zadłużeniu brata i działał pod wpływem błędnych informacji.
Podsumowanie
Nieodrzucenie spadku w terminie może skutkować przejęciem długów po zmarłym, nawet jeśli początkowo nie były one znane spadkobiercom. Aby uniknąć odpowiedzialności za niespodziewane zobowiązania, spadkobiercy mogą uchylić się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, jeśli działali w błędnym przekonaniu o braku długów. Takie uchylenie wymaga jednak postępowania sądowego, w którym należy udowodnić błąd i uzyskać zatwierdzenie sądu.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz porady prawnej lub pomocy w sporządzeniu pisma? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a nasi specjaliści odpowiedzą na Twoje pytania. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Dziedziczenie po przyjacielu na podstawie testamentu a obowiązek poszukiwania krewnych
» Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie, czy wpływa na prawa spadkowe?
» Jak prawidłowo złożyć zeznanie podatkowe po uzyskaniu spadku i rozstrzygnięciu sądu dotyczącym współwłasności?
» Oględziny mieszkania ze spadku, kto może w nich uczestniczyć?
» Nieświadome dziedziczenie długów, co zrobić po śmierci bliskiej osoby?
