• Data: 2024-03-11 • Autor: Iryna Kowalczuk
Dwoje spadkobierców – brat i siostra, postanowieniem sądowym z 1987 r. odziedziczyło po 50% udziału w nieruchomości po zmarłych rodzicach. Żadne z nich nie dokonało na tej podstawie wpisu do księgi wieczystej. Przez ponad 30 lat brat płacił podatek od nieruchomości, siostra nie partycypowała w żadnych kosztach. Siostra przez cały ten czas nie zgadza się ani na sprzedaż, ani na spłatę. Co można zrobić i jakie kroki podjąć, aby ten problem ostatecznie rozwiązać?
Księgi wieczyste są prowadzone w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości, a zakładane są dla nieruchomości, które ich nie posiadają lub których księgi wieczyste zaginęły. Wpis do księgi wieczystej dokonuje się na wniosek, chyba że przepis szczególny pozwala na dokonanie wpisu z urzędu. Wniosek o wpis do księgi wieczystej powinien zostać złożony na piśmie.
Do dokumentów urzędowych mogących stanowić podstawę wpisu do księgi wieczystej należy zaliczyć w szczególności:
Jak zatem wynika z powyższego, wpisu do księgi wieczystej można dokonać po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o dziale spadku. Tak więc obecnie należy przeprowadzić postępowanie o dział spadku, aby po jego zakończeniu móc dokonać stosownych wpisów w księdze wieczystej.
Zgodnie z art. 1035 Kodeksu cywilnego: „jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych”. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.
Do przeprowadzenia działu spadku należy przedłożyć przede wszystkim postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku po rodzicach.
Spadkobiercy do dokonania działu spadku powinni dostarczyć również tytuły prawne spadkodawców do poszczególnych składników majątku spadkowego, np. aktualny odpis księgi wieczystej, akt własności ziemi, akt uzyskania własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu. Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość gruntowa, to oprócz aktualnego odpisu księgi wieczystej należy dołączyć aktualny wypis z rejestru gruntów, a gdy chodzi o spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu bądź lokal stanowiący odrębną nieruchomość – zaświadczenie ze spółdzielni bądź od zarządcy nieruchomości o niezaleganiu w bieżących opłatach.
We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawców, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:
Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu.
W postępowaniu działowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.
W postępowaniu o dział spadku jego stan ustala się według chwili otwarcia spadku, a więc chwili śmierci spadkodawcy, a wartość spadku według cen z chwili dokonania działu spadku. Oznacza to, że przy podziale sąd będzie uwzględniał wartość nieruchomości na dzień dokonywania działu.
Jeżeli uczestnicy zgodnie określą wartość przedmiotów wchodzących w skład spadku, sąd nie będzie już ustalał tych wartości.
Zobacz również: Spadek po dziadkach po latach
W przypadku sporu pomiędzy uczestnikami co do wartości poszczególnych przedmiotów spadkowych sąd powoła biegłego.
Sposób dokonania działu spadku:
Z punktu widzenia sposobu dokonania działu spadku można wyróżnić:
Wniosek o dział spadku powinien być należycie opłacony. Opłata od wniosku jest stała i wynosi 500 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 zł. Jeżeli wniosek o dział spadku zawiera żądanie zniesienia współwłasności, opłata wynosi 1000 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 zł.
W trakcie działu spadku można również rozliczyć ponoszone nakłady na nieruchomość pomiędzy spadkobiercami (tak jak w opisanej sytuacji – gdy tylko jeden spadkobierca płacił za wszystko, a drugi nie).
Tak więc spadkobierca, który złoży wniosek o dział spadku, może zaproponować swój sposób podziału, np. w zamian za udziały drugiego spadkobiercy dokona jego spłaty (oczywiście z uwzględnieniem już poniesionych kosztów, opłat za nieruchomość). Jeżeli nieruchomość jest wyłącznie gruntowa (nie ma na niej budynków) i jest możliwość jej równego podziału, to można też zawnioskować o podział fizyczny tej nieruchomości pomiędzy spadkobiercami. W ostateczność, gdy nie będzie zgody pomiędzy spadkobiercami co do sposobu podziału nieruchomości, sąd zarządzi jej sprzedaż i podzieli pieniądze na spadkobierców stosownie do ich udziałów w spadku.
Radzę sprawę załatwić polubownie i dokonać zgodnego działu spadku (można w sądzie lub u notariusza), ponieważ takie sprawy w razie sporów mogą ciągnąć się latami.
Zobacz również: Aktualizacja księgi wieczystej po nabyciu spadku
Przypadek Pani Anny: Po śmierci jej ojca, Pani Anna i jej brat odziedziczyli dom rodziców. Mimo że Pani Anna zajmowała się domem i ponosiła wszystkie koszty utrzymania, brat nie wyraził zgody na sprzedaż ani podział majątku. Po kilku latach Pani Anna zdecydowała się na wszczęcie postępowania sądowego o dział spadku, aby formalnie uregulować swoje prawa do nieruchomości i odzyskać część poniesionych kosztów.
Historia Pana Jana: Po śmierci dziadków, Pan Jan wraz z czwórką kuzynów został współwłaścicielem rodzinnego gospodarstwa. W ciągu lat konflikty i nieporozumienia między kuzynami nasiliły się, co uniemożliwiało efektywne zarządzanie nieruchomością. Ostatecznie, po konsultacji z prawnikiem, zdecydowali się na przeprowadzenie postępowania o dział spadku, co pozwoliło na podział majątku i zakończenie sporu.
Sytuacja Pana Krzysztofa: Pan Krzysztof i jego siostra odziedziczyli mieszkanie po rodzicach. Pan Krzysztof zamieszkiwał w nim i opłacał wszystkie rachunki, podczas gdy siostra mieszkała za granicą i nie interesowała się mieszkaniem. Po kilku latach Pan Krzysztof postanowił sprzedać mieszkanie, jednak siostra nie wyrażała na to zgody. W tej sytuacji Pan Krzysztof zwrócił się do sądu o dział spadku, co umożliwiło mu sprzedaż swojego udziału w nieruchomości.
Artykuł podkreśla znaczenie właściwego zarządzania i rejestracji nieruchomości w księdze wieczystej w przypadku dziedziczenia. Przedstawia konieczność przeprowadzenia postępowania o dział spadku, aby uniknąć konfliktów i komplikacji prawnych w przyszłości. Zaznacza również, jak ważne jest rozwiązanie sporów spadkowych w sposób uregulowany prawnie, co pozwala na sprawiedliwe i zgodne z prawem podzielenie majątku.
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach spadkowych? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online oraz profesjonalnego sporządzania pism – szybko, skutecznie i bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
