• Data: 2023-12-14 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Nieobecność na sprawie spadkowej może budzić wiele pytań co do konsekwencji, szczególnie gdy obiegają informacje o możliwości utraty udziału w spadku. Czy rzeczywiście niestawienie się w sądzie może mieć tak poważne skutki? Czy są sposoby na usprawiedliwienie swojej nieobecności, szczególnie gdy przebywa się za granicą? Artykuł ten ma na celu rozwianie wątpliwości związanych z nieobecnością na rozprawie spadkowej, wyjaśniając zarówno prawne aspekty, jak i praktyczne kroki, które można podjąć w takiej sytuacji. Jako przykład posłuży nam sprawa pani Marii.
Pan Maria otrzymała wezwanie na sprawę spadkową, ale się na nią nie stawiłam i nie wyznaczyła pełnomocnika, który by ją reprezentował. Chodzi o spadek po jej mamie. Podano kolejny termin rozprawy. Jedna z osób, które stawiły się na pierwszą rozprawę, powiedziała pani Marii, że teraz musi się stawić osobiście, bo w przeciwnym razie jej część spadku przejdzie na rodzinę – tak podobno wyraził się sędzia. Dlatego pani Maria zapytała nas, czy faktycznie grozi jej utrata części spadku z powodu nieobecności w sądzie. Przybycie na rozprawę jest w jej wypadku utrudnione, bo przebywa na stałe za granicą i przyjazd do Polski jest jej teraz bardzo nie na rękę. Jak może więc usprawiedliwić nieobecność na sprawie spadkowej?
Obawy pani Marii nie znajdują potwierdzenia w prawie – nieobecność na sprawie spadkowej nie powoduje, że utraci ona swój udział w spadku. Spadek nabywa się przez oświadczenie o przyjęciu spadku lub przez upływ czasu. Obecność na sprawie nie determinuje kwestii nabycia lub nie prawa do spadku.
Sąd Najwyższy, w pełnym składzie siedmiu sędziów, dnia 20 kwietnia 2010 r. podjął uchwałę dotyczącą wpływu nieobecności uczestnika na ważność postępowania, nadając jej moc wiążącą zasady prawnej. Treść uchwały zasadniczo wykracza poza ramy pytania prawnego przedłożonego sądowi, jednakże sędziowie słusznie uznali, iż dotychczasowe wątpliwości i niejednolita praktyka w tym zakresie wymagają ostatecznej regulacji. Pytanie prawne odnosiło się do postępowania w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości, natomiast odpowiedź zawarta w uchwale dotyczy wszystkich spraw rozpoznawanych w trybie nieprocesowym. Stwierdza się w niej, iż nie wzięcie udziału w sprawie przez uczestnika postępowania nie powoduje jego nieważności. Uczestnikiem postępowania zaś jest każda zainteresowana osoba, czyli osoba, której praw dotyczy wynik postępowania.
Nieobecność na sprawie spadkowej można usprawiedliwić. Pani Maria może również wnioskować o przesunięcie terminu – odroczenie do czasu, kiedy może przyjechać od kraju, ustanowić pełnomocnika. Nie musi osobiście być na sprawie.
Chyba że pani Maria nie złożyła oświadczenia o przyjęciu spadku i nie minął okres 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy. Jeśli tak jest, to proponowałabym złożyć stosowne oświadczenie przed notariuszem.
Jeśli zaś sprawa dotyczy działu spadku –część pani Marii może przypaść w wyniku podziału innej osobie, ale za odpowiednią spłatą na jej rzecz. Zatem faktycznie nie traci ona swojego udziału, a zostanie on zamieniony na spłatę.
W obu przypadkach pani Maria powinna napisać stosowne pismo do sądu – w sprawie spadkowej czy o podział spadku – ustosunkowując się do złożonego wniosku, bo zakładam, że taki wniosek pani Maria otrzymała.
Zobacz również: Nieobecność na sprawie o stwierdzenie nabycia spadku
Przykład 1
Pani Anna, mieszkająca na stałe w Wielkiej Brytanii, otrzymała wezwanie na sprawę spadkową dotyczącą majątku po jej zmarłym wujku w Polsce. Ze względu na obowiązki zawodowe i ograniczenia podróżne nie była w stanie stawić się osobiście na rozprawie. Po konsultacji z prawnikiem zdecydowała się na ustanowienie pełnomocnika, który reprezentował jej interesy w sądzie.
Przykład 2
Pan Michał, pracujący na kontrakcie w Norwegii, dowiedział się o śmierci swojej matki i spadku, który na niego przeszedł. Rodzina złożyła do sądu wniosek o nabycie spadku. Mimo chęci osobistego załatwienia sprawy, nie mógł opuścić pracy ze względu na warunki umowy o pracę. Rodzina zwróciła się do sądu z wnioskiem o odroczenie terminu sprawy spadkowej do czasu powrotu pana Michała z kontraktu.
Przykład 3
Pani Katarzyna po śmierci ojca otrzymała wezwanie na sprawę spadkową. Ze względu na długotrwałe leczenie i rekonwalescencję po operacji nie mogła pojawić się na rozprawie. Aby zabezpieczyć swoje prawa do dziedziczenia, złożyła oświadczenie o przyjęciu spadku u notariusza, a następnie przekazała sądowi stosowne dokumenty poprzez swojego prawnika, co pozwoliło przeprowadzić postępowanie pod jej nieobecność.
Nieobecność na sprawie spadkowej nie oznacza utraty prawa do spadku. Warto jednak w niej uczestniczyć, aby dobrze chronić swoje interesy majątkowe. Jeśli termin rozprawy jest dla nas nieosiągalny, można wnioskować do sądu o odroczenie terminu albo ustanowić pełnomocnika. Kluczowe jest, aby aktywnie działać i korzystać z dostępnych środków prawnych, co pozwoli zapewnić sobie spokój ducha i bezpieczeństwo prawne w trakcie postępowania spadkowego.
Potrzebujesz porady prawnej w sprawach spadkowych lub pomocy w przygotowaniu stosownych pism? Skorzystaj z naszych usług online – szybko, wygodnie i profesjonalnie, aby zabezpieczyć swoje prawa i interesy. Zapraszamy do kontaktu poprzez formularz pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika
