• Data: 2024-03-15 • Autor: Iryna Kowalczuk
Niedawno zmarł krewny z mojej rodziny. Pozostawił same długi. Spadek odrzucili rodzice, następna w kolejności do dziedziczenia jestem ja. Czy wraz z mężem musimy odrzucić spadek? Czy nasze jeszcze nienarodzone dziecko w przyszłości również będzie musiało odrzucić spadek? W jaki sposób możemy odrzucić spadek?
Jak wskazuje art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.), oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Zgodnie z art. 1020 K.c. spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku, a w jego miejsce do dziedziczenia są powołani jego zstępni (dzieci).
Po odrzuceniu spadku przez spadkobiercę ustawowego, dziedziczącego w pierwszej kolejności, sąd prowadzący postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku wzywa do udziału w sprawie osoby nabywające spadek w dalszej kolejności. W takiej sytuacji orzecznictwo i doktryna przyjmują, iż dla spadkobierców dziedziczących w dalszej kolejności termin 6 miesięcy do odrzucenia spadku liczy się od dnia otrzymania wezwania do udziału w postępowaniu.
Wymogi formalne dla oświadczenia o przyjęciu czy też odrzuceniu spadku wskazuje art. 1018 § 3 K.c., który stanowi: „oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym”. Do oświadczenia należy dołączyć odpis aktu zgonu osoby zmarłej i odpis swojego aktu urodzenia lub małżeństwa.
Spadek odrzuca tylko spadkobierca, czyli albo Pani, albo Pani mąż. Jeżeli spadkobiercą jest np. Pani, to Pani mąż nie dziedziczy np. po Pani rodzicu, dziadku itp., więc spadku nie musi odrzucać.
Przyjmijmy zatem, że zmarł ktoś z Pani rodziny. W przypadku, gdy odrzuci Pani spadek, na mocy art. 1020 K.c. zostanie wyłączona Pani od dziedziczenia, tak jakby nie dożyła Pani otwarcia spadku, a zatem na zasadzie art. 931 § 2 K.c. udział spadkowy, jaki by Pani przypadł, przypada Pana dziecku (nie mężowi). Brzmienie tego zapisu nie pozostawia w połączeniu z treścią art. 927 § 2 K.c. wątpliwości, że powinna Pani złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku również w imieniu swojego poczętego ale jeszcze nienarodzonego dziecka (tzw. nasciturusa).
Nasciturus (łacińska nazwa dziecka poczętego, ale jeszcze nienarodzonego) może być także spadkobiercą w myśl prawa cywilnego. Zgodnie z art. 927 § 2 K.c. dziecko poczęte w chwili otwarcia spadku może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. Zdolność do bycia spadkobiercą dziecka poczętego ma zatem charakter warunkowy. Spełnienie warunku (aby dziecko urodziło się żywe) powoduje, że nasciturus dziedziczy tak, jak pozostali spadkobiercy. Spełnienie wymaganego ustawą warunku rodzi skutki z mocą wsteczną. Prawo cywilne wprowadza domniemanie prawne w art. 9 K.c., zgodnie z którym domniemywa się, że dziecko przychodzi na świat żywe. Nie jest zatem konieczne dowodzenie, że spadkobierca, będący w chwili otwarcia spadku dzieckiem poczętym, urodził się żywy. Należy dopiero domniemanie to obalić, a ciężar obalenia domniemania ciąży na tej osobie, która w postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, twierdzi, że dziecko urodziło się martwe. Dziecko poczęte zatem także uczestniczy w postępowaniu spadkowym, reprezentowane przez przedstawicieli ustawowych, czyli rodziców. Nasticurus dziedziczyć może zarówno na mocy testamentu, jak i z mocy ustawy.
Powyższe oznacza, że jeżeli w chwili śmierci spadkodawcy dziecko jest już poczęte (a taka sytuacja, jak rozumiem, ma miejsce w Pani przypadku) i urodzi się żywe, będzie spadkobiercą jako wnuk spadkodawcy, pod warunkiem, że Pani odrzuci spadek. Aby odrzucić spadek w imieniu Państwa nienarodzonego dziecka, powinniście Państwo, jako rodzice dziecka poczętego, złożyć w sądzie rejonowym wydziale rodzinnym i nieletnich właściwym dla miejsca zamieszkania wniosek o ustanowienie kuratora dla dziecka poczętego, lecz jeszcze nienarodzonego, wskazując na kuratora jednego z Państwa, oraz wniosek o dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka w postaci odrzucenia spadku po dziadku/babci dziecka. Ważne, aby zrobić to w terminie 6 miesięcy od dnia, kiedy sama odrzuci Pani spadek.
Sąd, rozpatrując sprawę odrzucenia spadku w imieniu Pani nienarodzonego dziecka, ocenia między innymi legalność czynności i jej celowość, to znaczy, czy na odrzuceniu spadku nie ucierpi majątek dziecka. Ważne jest zatem dostarczenie dowodów, że spadek jest bardzo zadłużony i dla dziecka nie będzie korzystne jego przyjęcie.
Tak więc we wniosku należy uprawdopodobnić, że przyjęcie spadku pozostaje w sprzeczności z dobrem i interesem dziecka. Wniosek musi być opłacony – opłatą stałą w wysokości 40 zł. Potwierdzenie uiszczenia opłaty należy załączyć do wniosku.
Zobacz również: Czy kuzyni dziedziczą spadek?
Odrzucenie spadku przez singla
Tomasz, 30-letni programista, dowiaduje się o śmierci swojego dalekiego wuja, który pozostawił po sobie znaczne długi związane z nierentowną działalnością gospodarczą. Tomasz, będąc jedynym spadkobiercą ustawowym, stoi przed decyzją o odrzuceniu spadku, aby uniknąć przejęcia długów. Nie mając rodziny ani dzieci, jego decyzja dotyczy wyłącznie jego własnej sytuacji finansowej. Tomasz decyduje się na odrzucenie spadku w sądzie rejonowym, składając odpowiednie oświadczenie na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym w ciągu sześciu miesięcy od daty dowiedzenia się o śmierci wuja, aby chronić swoje przyszłe finanse.
Małżeństwo odrzucające spadek
Ania i Marek, młode małżeństwo bez dzieci, otrzymują informację, że Marek został spadkobiercą po zmarłym stryju. Po analizie sytuacji finansowej stryja odkrywają, że jego majątek to przede wszystkim długi. Wspólnie decydują o odrzuceniu spadku, aby nie obciążać swojej rodzinnej przyszłości finansowej. Marek składa oświadczenie o odrzuceniu spadku przed notariuszem, korzystając z pełnomocnictwa pisemnego z podpisem urzędowo poświadczonym. Ich działanie zapobiega przekazaniu długów na Anię, ponieważ w przypadku odrzucenia spadku przez jednego z małżonków, drugi nie dziedziczy automatycznie długów po krewnym partnera.
Działanie w imieniu nienarodzonego dziecka
Julia i Krzysztof spodziewają się swojego pierwszego dziecka. Niespodziewanie Julia otrzymuje informację, że została spadkobierczynią po swojej ciotce, która zmarła, pozostawiając po sobie głównie długi. Zdając sobie sprawę z konsekwencji dla przyszłości finansowej ich rodziny, w tym nienarodzonego dziecka, decydują się odrzucić spadek. Julia, jako przyszła matka, składa wniosek o ustanowienie kuratora dla dziecka poczętego, aby w jego imieniu móc odrzucić spadek. Po uzyskaniu zgody sądu, kurator w imieniu nasciturusa składa odpowiednie oświadczenie, chroniąc w ten sposób finansową przyszłość dziecka przed długami ciotki Julii.
Odrzucenie spadku może być niezbędną decyzją dla ochrony własnych finansów i przyszłości finansowej rodziny w obliczu dziedziczenia długów. Kluczowe jest świadome podjęcie decyzji i złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w odpowiednim terminie, co może wymagać działania w imieniu nienarodzonych dzieci. Procedura ta, choć może wydawać się skomplikowana, jest niezbędna do uniknięcia przejęcia długów po zmarłym krewnym.
Potrzebujesz pomocy w odrzuceniu spadku? Nasz zespół doświadczonych prawników oferuje profesjonalne porady online oraz wsparcie w przygotowaniu wszystkich niezbędnych dokumentów. Skorzystaj z naszej oferty, aby bezpiecznie i skutecznie przejść przez cały proces. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
