Kto dziedziczy mieszkanie po zmarłym bracie i jego żonie którzy nie mieli dzieci?

Dziedziczenie ustawowe po bracie

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 941 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r., poz. 1360), zwaną dalej w skrócie K.c. lub Kodeksem cywilnym, rozporządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. W przypadku niesporządzenia testamentu spadek przechodzi na spadkobierców zgodnie z tzw. dziedziczeniem ustawowym, czyli określoną w przepisach od art. 931 do art. 940 K.c. regułą dziedziczenia. Należy również zaznaczyć w kontekście informacji o liście pożegnalnym napisanym na komputerze, że jeżeli list ten nie został przez brata wydrukowany i własnoręcznie podpisany, to nie może on stanowić testamentu.

Jeżeli chodzi o dziedziczenie ustawowe, to zgodnie z art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego „W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku”. W przypadku opisanym przez Pana na dzień śmierci brata żona nie żyła, a dzieci nie było. Zatem należy przejść do kolejnej reguły dziedziczenia ustawowego.

Zgodnie z art. 932 § 1 K.c. „W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice”. Również i ta reguła w Pana przypadku nie ma zastosowania. Idąc dalej, jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

Przeprowadzenie postępowania spadkowego po zmarłym bracie

Jeżeli nie było przeprowadzonego postępowania spadkowego po zmarłej żonie brata, to zasadne byłoby założenie jednej sprawy w sądzie (chyba że pomiędzy spadkobiercami obojga małżonków jest zgoda, aby sporządzić przed notariuszem akt poświadczenia dziedziczenia). W pierwszej kolejności należy uzyskać dokumenty stwierdzające nabycie spadku po zmarłych, a dopiero później dzielić spadek. Zatem po śmierci małżonki brata z uwagi na to, że brat żył w momencie jej śmierci, dziedziczy po niej brat oraz jej rodzice.

Zgodnie z art. 932 § 1 i 2 K.c. „W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku”. Natomiast zgodnie z regułą z art. 933 § 1 K.c. „Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku”.

Skoro brat z małżonką mieli wspólną nieruchomość, to z chwilą jej śmierci dziedziczeniu podlega połowa majątku, tj. – odnosząc to do domu – połowa nieruchomości. W zakresie tej połowy nieruchomości udziały osób uprawnionych są wskazane powyżej. Natomiast jeżeli chodzi o brata, to dziedziczy Pan oraz Pana siostra. Po bracie dziedziczycie Państwo po 1/2 części. Przy czym również macie Państwo udziały (udział brata) w majątku, który dzielił się po śmierci żony brata. Wchodzicie Państwo na miejsce swojego brata.

Postępowanie o dział spadku

Jeżeli będziecie Państwo dysponować już postanowieniem sądu w przedmiocie nabycia spadku po zmarłych albo aktami poświadczenia dziedziczenia po zmarłych, to wówczas możecie Państwo przystąpić do przeprowadzenia działu spadku oraz podziału majątku wspólnego małżonków (zmarłych). W tym postępowaniu następuje przyznanie poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład spadku konkretnym osobom.

Postępowanie o dział spadku zostało uregulowane od art. 680 do art. 689 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2021 r., poz. 1805), zwanej dalej w skrócie K.p.c. Zgodnie z art. 687 K.p.c. „W braku podstaw do wydania postanowienia działowego na podstawie zgodnego wniosku uczestników, dział spadku będzie rozpoznany według przepisów poniższych”, tj. przepisów wskazanych w K.p.c. Do działu spadku w takiej sytuacji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i § 3 K.p.c.

W pierwszej kolejności sąd będzie nakłaniać do zgodnego przeprowadzenia podziału, wskazując sposoby mogące do tego doprowadzić (art. 622 § 1 K.p.c.). Gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli spełnione zostaną wymagania, o których mowa w dwóch artykułach poprzedzających, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych (art. 622 § 2 K.p.c.).

W przypadku, gdy do zgodnego podziału nie dojdzie, to wówczas zastosowanie ma przepis art. 623 K.p.c., zgodnie z którym „Gdy zachodzą warunki do dokonania podziału w naturze, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym”. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne, tzn. każdemu ze współwłaścicieli przyznaje część nieruchomości.

Kolejnym sposobem dokonania działu spadku jest przyznanie jednemu ze współwłaścicieli całości nieruchomości wraz ze spłatą udziałów pozostałych współwłaściciel. W takiej sytuacji w przypadku gdy właściciel, który otrzymuje nieruchomość na wyłączną własność, utrzymywał samodzielnie tę nieruchomość, dokonywał na nią nakłady, to może odliczyć wartość poniesionych środków z kwoty należnej do spłaty (musi to być uwzględnione w postanowieniu sądu, aby można było dokonać odliczenia). W takiej sytuacji zgodnie z art. 624 K.p.c. „Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia przyznającego dotychczasowym współwłaścicielom części lub jednemu z nich całość rzeczy własność przechodzi na uczestników wskazanych w postanowieniu. Jeżeli w wyniku podziału całość rzeczy albo jej część przypadnie współwłaścicielowi, który nie włada tą rzeczą lub jej częścią, sąd w postanowieniu o zniesieniu współwłasności orzeknie również co do jej wydania lub opróżnienia przez pozostałych współwłaścicieli pomieszczeń znajdujących się na nieruchomości, określając stosownie do okoliczności termin wydania rzeczy lub opróżnienia pomieszczeń. Określenie terminu wydania nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego lub jej części bądź opróżnienia znajdujących się na niej pomieszczeń następuje z uwzględnieniem interesu społeczno-gospodarczego”.

Ostatnim sposobem dokonania działu spadku jest sprzedaż rzeczy wspólnej. W takiej sytuacji w postanowieniu zarządzającym sprzedaż rzeczy należących do współwłaścicieli sąd bądź rozstrzygnie o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli, bądź też tylko zarządzi sprzedaż, odkładając rozstrzygnięcie o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli oraz o podziale sumy uzyskanej ze sprzedaży do czasu jej przeprowadzenia.

Koszty postępowania działowego

Koszty postępowania działowego będą przedstawiały się następująco:

1) 1000,00 zł od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej, a w przypadku gdy wniosek zawiera zgodny projekt podziału majątku, to wówczas pobiera się opłatę stałą w kwocie 300,00 zł (art. 38 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Dz.U. z 2022 r., poz. 1125);

2) 500,00 zł od wniosku o dział spadku, a jeżeli zawiera zgodny projekt tego działu, to wówczas pobiera się opłatę w wysokości 300,00 zł (art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Dz.U. z 2022 r., poz. 1125); natomiast w sytuacji, gdy wniosek o dział spadku połączony jest ze zniesieniem współwłasności, to opłata wynosi 1000,00 zł, a w przypadku zgodnego projektu takiego działu 600,00 zł (art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Dz.U. z 2022 r., poz. 1125).

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.