• Data: 2024-08-27 • Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Po śmierci męża ja i dzieci dostaliśmy postanowienie sądowe o nabyciu spadku po 1/3 części, które dostarczyłam wraz z aktem zgonu do banku, aby zamknąć konto firmowe męża. Po podpisaniu przeze mnie i dzieci dokumentów otrzymałam taką informację z banku: „Zgodnie z opinią radcy prawnego powinna Pani uzyskać od sądu opiekuńczego zezwolenie na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłych czynności, jest to wymagane w takich sprawach jak realizacja spadku, niezależnie od kwoty, gdyż opiekun zawsze powinien takie zezwolenie posiadać, jeśli chodzi o sprawy, które dotyczą podopiecznego lub jego majątku. Radca prawny w tej sprawie powołuje się na przepisy prawa. Zgodnie z uchwałą całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego (moc zasady prawa) z 24 czerwca 1961 r. (sygn. 1CO 16/61, OSNCP 1963, nr 9, poz. 187), czynność prawna dotycząca majątku małoletniego, dokonana przez przedstawiciela ustawowego, bez uprzedniego zezwolenia władzy opiekuńczej (sądu opiekuńczego) wymaganego przez przepisy art. 58 § 1 i 85 Kodeksu rodzinnego (obecnie art. 101 § 3 i 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), jest nieważna [art. 41. p.o.p.c. (obecnie art. 58 Kodeksu cywilnego)] i nie może być konwalidowana”. Dodam, że synowie (16 i 17 lat) mają założone swoje konta w tym samym banku. Chodzi o wypłatę ponad 3 tys. złotych (do podziału na 3 osoby). Wyczytałam, że „Za czynności dokonywane w ramach zwykłego zarządu uważa się wypłaty nieprzekraczające w okresach miesięcznych kwoty równej przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku określonych dla minionego roku kalendarzowego. W 2022 roku kwota ta wyniosła 6652,73 zł”. Czy bank ma prawo wymagać zezwolenia od sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłych czynności?
W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawę prawną do udzielenia odpowiedzi na zapytanie stanowi ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r., poz. 1359), zwana w dalszej części w skrócie K.r.io.
Zgodnie z art. 101 § 3 K.r.io. „rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko”. Należy zwrócić uwagę, że w kodeksie brak jest definicji, czym jest taka czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu, nie ma nawet przykładowego katalogu takich czynności. Jednakże zdefiniowanie określonej czynności w ramach jednej lub drugiej kategorii jest kluczowe z uwagi na konieczność uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego na każdą czynność przekraczającą zwykły zarząd. Według stanowiska doktryny miernikiem czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu są:
Niestety z uwagi na różnorodność sytuacji życiowych nie ma możliwości taksatywnego wyliczenia czynności przekraczających zwykły zarząd ze względu na dużą liczbę wchodzących w rachubę kryteriów oceny oraz konieczność uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku. Ogólnie za czynności niemieszczące się w ramach zwykłego zarządu uważane są te wszystkie, które mogą, choćby tylko hipotetycznie, zagrażać naruszeniem majątkowych interesów dziecka. Gdyby okazało się, że dokonanie określonej czynności sprowadzałoby dla dziecka znaczny uszczerbek majątkowy, byłoby to równoznaczne z koniecznością zakwalifikowania jej jako przekraczającej zakres zwykłego zarządu.
Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka zalicza się zasadniczo czynności, które mogły pozbawić i pozbawiły przysporzeń na majątek dziecka. Na wszelkie takie czynności, w tym procesowe, przedstawiciel ustawowy winien dysponować zezwoleniem sądu opiekuńczego. Sąd Najwyższy wskazuje wręcz, że przy kwalifikacji czynności prawnych dokonywanych przez przedstawicieli ustawowych małoletnich w aspekcie „zwykłego zarządu” taka sama czynność może w indywidualnych okolicznościach faktycznych danej sprawy – z uwagi na wartość majątku, cel, znaczenie, rodzaj i skutki czynności – mieścić się w zakresie zwykłego zarządu lub go przekraczać.
Nie ma również takiego sztywnego zakresu co do kwot pieniężnych, których można dokonywać bez zezwolenia sądu opiekuńczego i których nie można zakwalifikować jako czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu. Faktycznie w praktyce przyjmuje się, że jest to jedno średniomiesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej.
Natomiast, biorąc pod uwagę stanowisko banku, bez zezwolenia sądu opiekuńczego nie pozwolą Pani dokonać czynności. Zatem proponuję dwie opcje:
szeroko pojęte dobro dziecka i wzgląd na ochronę jego życiowych interesów – dobro nie jest zagrożone, gdyż czynność jest na korzyść dziecka; brak zamknięcia rachunku będzie powodował niezasadne utrzymywanie rachunku bankowego, co generuje dodatkowe opłaty.
Sprzedaż nieruchomości odziedziczonej przez dziecko Po śmierci rodzica, dziecko stało się współwłaścicielem nieruchomości wraz z innymi członkami rodziny. Ze względu na potrzebę spłaty kredytu hipotecznego, pozostali właściciele postanowili sprzedać nieruchomość. Jednak zanim doszło do transakcji, musieli uzyskać zgodę sądu opiekuńczego, ponieważ sprzedaż nieruchomości przez małoletniego przekracza zakres zwykłego zarządu majątkiem. Sąd musiał upewnić się, że transakcja jest korzystna dla dziecka i że jego interesy są odpowiednio zabezpieczone.
Inwestycje finansowe na rzecz dziecka Rodzice małoletniego, po śmierci drugiego z rodziców, odziedziczyli wraz z dzieckiem środki finansowe. Postanowili zainwestować część tych środków w fundusz inwestycyjny, aby pomnożyć majątek dziecka na przyszłość. Jednak bank, w którym prowadzili rachunek, poinformował ich, że potrzebują zgody sądu opiekuńczego na dokonanie takiej inwestycji, ponieważ dotyczy ona znacznej kwoty i może mieć istotny wpływ na przyszłe finanse dziecka.
Likwidacja rachunku bankowego po zmarłym rodzicu Matka, będąca opiekunem prawnym, chciała zamknąć rachunek bankowy swojego zmarłego męża, na który wpływały środki, które teraz dziedziczyła wraz z dziećmi. Po dostarczeniu dokumentów do banku, otrzymała informację, że musi uzyskać zgodę sądu opiekuńczego na zamknięcie konta i wypłatę środków. Bank argumentował, że takie działanie przekracza zwykły zarząd majątkiem małoletnich, mimo że suma na koncie nie była duża. Matka musiała wystąpić do sądu o zezwolenie, co opóźniło proces zamknięcia konta i generowało dodatkowe koszty związane z opłatami za prowadzenie rachunku.
Zarządzanie spadkiem niepełnoletnich dzieci wymaga szczególnej ostrożności i znajomości przepisów prawa. W wielu przypadkach, aby chronić interesy małoletnich, konieczne jest uzyskanie zgody sądu opiekuńczego na czynności przekraczające zwykły zarząd majątkiem. Artykuł wyjaśnia, w jakich sytuacjach takie zezwolenie jest wymagane oraz jakie kroki należy podjąć, aby prawidłowo zarządzać dziedziczonym majątkiem dziecka.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w sporządzaniu pism, aby skutecznie zarządzać spadkiem niepełnoletnich dzieci i zabezpieczyć ich interesy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
