• Data: 2024-11-29 • Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Chciałabym uregulować zawczasu sprawy spadkowe. Mam w Polsce nieruchomości, ale mieszkam w Szwajcarii, tak jak moich troje dorosłych dzieci. Wszyscy mamy obywatelstwo polskie i szwajcarskie. Jestem rozwiedziona, oprócz dzieci nie ma innych spadkobierców (są wnuki). Czy lepiej przepisać dzieciom te polskie nieruchomości już teraz, czy w testamencie jako spadek? Czy sprawę spadkową po mnie dzieci powinny przeprowadzić w Polsce, czy w Szwajcarii?
W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 941 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360; zwanej dalej w skrócie „K.c.”) – rozporządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. W przypadku niesporządzenia testamentu spadek przechodzi na spadkobierców zgodnie z tzw. dziedziczeniem ustawowym, czyli określoną w przepisach od art. 931 do art. 940 K.c. regułą dziedziczenia. Zgodnie z art. 931 K.c.:
W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Natomiast w wypadku w którym dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Po Pani zatem ustawowo będą dziedziczyć Pani dzieci. Jeżeli sporządzi Pani testament i powoła je do dziedziczenia, to również będą dziedziczyć. Zatem nawet jeśli nie sporządzi Pani testamentu, to i tak do dziedziczenia dojdzie troje Pani dzieci.
Z uwagi na to, że majątek spadkowy jest na terenie Polski, zasadne jest przeprowadzenie postępowania spadkowego w Polsce. W takiej sytuacji po Pani śmierci wystarczające jest stawienie się przez dzieci jednocześnie u notariusza celem sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia – niezależnie od tego, czy będzie to dziedziczenie testamentowe, czy też ustawowe.
Gdyby jednak zdecydowałaby się Pani na dokonanie przeniesienia własności nieruchomości na dzieci w drodze darowizny, czyli już teraz, proszę pamiętać, aby ustanowić na swoją rzecz służebność mieszkania, tj. uprawnienie do przebywania w tej nieruchomości aż do śmierci. Nigdy nie wiadomo, czy taka regulacja w przyszłości nie będzie potrzebna.
I jeszcze aspekt podatkowy: Jeżeli dokona Pani darowizny, to z racji tego, że dzieci należą do tzw. grupy zerowej, nie będą musiały płacić podatku, pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od daty, w której została dokonana. Zgodnie bowiem z art. 4a ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn:
„Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.”
Zgłoszenia do urzędu skarbowego dokonuje się na druku SD-Z2.
Darowizna na rzecz dzieci
Pani Maria, która od lat mieszka w Szwajcarii, zdecydowała się na przekazanie swojej warszawskiej kamienicy dzieciom za życia. Maria obawiała się, że po jej śmierci proces spadkowy może być skomplikowany i czasochłonny, szczególnie z uwagi na różnice prawne między Polską a Szwajcarią. Postanowiła zatem dokonać darowizny, jednocześnie zastrzegając sobie służebność mieszkania. Dzięki temu Maria mogła nadal korzystać z nieruchomości, a dzieci uniknęły podatku od darowizn, zgłaszając ją w odpowiednim terminie do urzędu skarbowego.
Dziedziczenie ustawowe
Pan Jan, posiadający obywatelstwo polskie i szwajcarskie, nie sporządził testamentu, ale jego dzieci wiedziały, że będą dziedziczyć nieruchomość w Krakowie. Po śmierci Jana, jego troje dorosłych dzieci, które również mieszkają w Szwajcarii, musiało udać się do Polski, aby uregulować sprawy spadkowe. Stawili się u notariusza, gdzie sporządzono akt poświadczenia dziedziczenia. Proces ten, mimo że wymagał ich obecności w Polsce, przebiegł sprawnie dzięki przepisom prawa spadkowego.
Testament i unikanie sporów
Pani Anna, rozwiedziona matka trójki dzieci, chciała uniknąć ewentualnych sporów między potomkami po swojej śmierci. Sporządziła testament, w którym dokładnie określiła, jakie części jej majątku, w tym nieruchomości w Gdańsku, mają przypaść poszczególnym dzieciom. Dzięki temu po jej śmierci dzieci mogły przeprowadzić proces spadkowy zgodnie z jej wolą, co zmniejszyło ryzyko konfliktów i umożliwiło sprawne załatwienie formalności. Testament Anny, sporządzony według polskiego prawa, umożliwił dzieciom szybkie i bezproblemowe uregulowanie spraw majątkowych.
Przekazanie nieruchomości dzieciom za życia poprzez darowiznę może uprościć proces przekazania majątku i pozwolić uniknąć podatków, pod warunkiem zachowania odpowiednich terminów zgłoszeń. Z kolei sporządzenie testamentu zapewnia jasny podział majątku i minimalizuje ryzyko sporów między spadkobiercami. W każdym przypadku, z uwagi na lokalizację nieruchomości w Polsce, zaleca się przeprowadzenie postępowania spadkowego w Polsce.
Potrzebujesz pomocy w uregulowaniu spraw spadkowych lub darowizn? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online i profesjonalnego sporządzania pism – zapewniamy wsparcie na każdym etapie procesu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
