• Data: 2024-05-08 • Autor: Monika Cieszyńska
Mąż jest nałogowym hazardzistą, w związku z czym ma bardzo wysokie długi. Czy żona może odrzucić spadek po mężu? Czy komornik ma obecnie prawo zająć moje pobory?
W skład spadku wchodzą nie tylko korzyści spadkowe, lecz także długi. Potwierdza to art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.), zgodnie z którym prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców.
Do spadku nie należą jedynie prawa i obowiązki zmarłego ściśle związanego z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
Długi z tytułu hazardu w mojej opinii wchodzą w skład spadku, a zatem przejdą na spadkobierców zmarłego.
To, czy Pani będzie odpowiadać za długi hazardowe męża po jego śmierci, zależy od tego, czy będzie Pani jego spadkobierczynią (testamentową, ustawową).
Zgodnie z art. 926 K.c. powołanie do spadku wynika z ustawy (dziedziczenie ustawowe) albo z testamentu (dziedziczenie testamentowe). Pierwszeństwo ma testament. Dopiero jeśli zmarły (zmarła) nie pozostawił testamentu, w grę wejdzie dziedziczenie na podstawie ustawy.
Zgodnie z art. 931 § 1 K.c. jeśli spadkobierca zmarł po 27 czerwca 2009 r., w pierwszej kolejności powołani są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych (932 § 3 K.c.).
Nabycie spadku przez spadkobierców następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Nie jest to jednak nabycie definitywne. W terminie 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule swojego powołania (z reguły będzie to chwila śmierci spadkodawcy) spadkobierca może złożyć oświadczenie co do spadku, a mianowicie:
Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku (1020 K.c.). W jego miejsce wejdą jego zstępni (dzieci, wnuki).
Przyjęcie spadku wprost oznacza, że spadkobierca przyjął spadek bez ograniczenia za długi spadkowe. W skład spadku obok korzyści spadkowych wchodzą także długi, które ciążyły na spadkodawcy.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości korzyści uzyskanych w spadku. Powoduje to, że odpowiedzialność spadkobiercy zostaje ograniczona do wartości stanu czynnego spadku. Oznacza to, że spadkobierca taki odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem, ale tylko do wartości tego, co przypadło mu w spadku. Przykładowo, jeśli udział spadkowy jest warty 50 000 zł, to spadkobierca odpowiada za ewentualne długi tylko do tej wysokości. Proszę mieć zatem świadomość, że przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie chroni spadkobiercy przed egzekucją z jego własnego majątku. Wybór sposobu prowadzenia egzekucji należy bowiem do wierzyciela i jeżeli wskaże on komornikowi, że chce prowadzić egzekucję z majątku spadkobiercy, to komornik przeprowadzi taką właśnie egzekucję. Przykładowo, jeżeli w skład spadku wchodzą przedmioty majątkowe, które bardzo trudno sprzedać, a spadkobierca ma majątek, z którego można szybko przeprowadzić egzekucję, np. wynagrodzenie za pracę czy oszczędności w banku, to wierzyciel może wnosić o zajęcie wynagrodzenia za pracę w celu zaspokojenia długów spadkowych.
Stan czynny spadku ustalany jest w spisie inwentarza. Obejmuje on zarówno aktywa (stan czynny spadku), jak i pasywa (stan bierny spadku). Stan czynny spadku jest to wartość należących do spadku aktywów (tj. korzyści spadkowych). W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza sąd powinien wydać postanowienie o sporządzeniu takiego spisu. Jeśli tego nie uczyni, warto złożyć wniosek o sporządzenie spisu w sądzie. Według art. 644 Kodeksu postępowania cywilnego: „jeżeli złożono oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a inwentarz nie był przedtem sporządzony, sąd wyda postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza”. Zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191): „za dokonanie spisu inwentarza albo innego spisu majątku pobiera się stałą opłatę w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę”.
Komornika opłaca najczęściej osoba, która złożyła oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (koszt sporządzenia spisu inwentarza jest długiem spadkowym). Istnieje możliwość ubiegania się o zwolnienie z powyższych kosztów. Wówczas komornik koszty sporządzenia spisu inwentarza ściągnie z majątku spadkowego. Wniosek o zwolnienie z kosztów należy złożyć do sądu rejonowego, w którego okręgu działa komornik. Do wniosku należy załączyć wypełniony formularz oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Formularz dostępny jest w sekretariacie sądu lub na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
Niezłożenie żadnego oświadczenia co do spadku w terminie 6 miesięcy skutkuje uznaniem, że spadkobierca przyjął spadek wprost bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych (a więc osoba niepełnoletnia, ubezwłasnowolniona) albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek właśnie w ten sposób.
Natomiast za życia męża nie będzie Pani odpowiadała za jego długi hazardowe, jeśli nie wyraziła Pani zgody na zaciągnięcie tych zobowiązań. Tym samym komornik nie ma prawa zająć Pani poborów.
Zobacz również: Czy komornik może zabrać mieszkanie jeżeli nie było sprawy spadkowej?
Przykład Anny i Krzysztofa
Anna była żoną Krzysztofa, który zmarł, pozostawiając po sobie znaczne długi wynikające z hazardu. Anna, znając sytuację, zdecydowała się na odrzucenie spadku. Dzięki temu uniknęła odpowiedzialności za długi męża, ale również zrezygnowała z praw do jego pozytywnych składników majątkowych. Odrzucenie spadku było dla niej bezpiecznym wyjściem, aby chronić swoje finanse przed roszczeniami wierzycieli.
Przykład Beaty i Tomasza
Beata, po śmierci swojego męża Tomasza, który również miał długi z hazardu, zdecydowała się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Wpierw jednak poprosiła o sporządzenie spisu inwentarza, aby dokładnie określić wartość majątku spadkowego. Dzięki temu, jej odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczyła się tylko do wysokości uzyskanych korzyści, co zapobiegło ryzyku utraty własnego majątku.
Przykład Cezarego
Cezary, nie mając pełnej świadomości konsekwencji, nie złożył żadnego oświadczenia dotyczącego spadku po swoim hazardzistycznym ojcu. Po upływie sześciu miesięcy, zgodnie z prawem, uznano, że przyjął on spadek wprost, co zobowiązało go do pokrycia wszystkich długów bez ograniczeń, ryzykując nawet własnym majątkiem. To doprowadziło do skomplikowanej sytuacji finansowej, gdyż komornik mógł zająć część jego wynagrodzenia, by zaspokoić wierzycieli.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Monika Cieszyńska
Prawnik, absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Studia ukończył w 2015 roku obroną pracy magisterskiej w Katedrze Prawa Pracy o temacie „Zakaz konkurencji w trakcie i po ustaniu stosunku pracy”. Podczas studiów praktykował w kancelariach adwokackich i radcowskich oraz w prokuraturze, udzielał również porad prawnych w Uniwersyteckiej Poradni Prawnej głównie z zakresu prawa cywilnego oraz rodzinnego. Ukończył aplikację komorniczą w Izbie Komorniczej przy Sądzie Apelacyjnym w Lublinie. W 2018 roku uzyskał pozytywny wynik z egzaminu komorniczego i został powołany na stanowisko asesora komorniczego przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie. Nieprzerwanie od 2015 roku pracuje jako asystent komornika, aplikant, a teraz jako asesor komorniczy i kierownik kancelarii. W 2018 roku ukończył także projekt edukacyjny „Pracownia Liderów Prawa” – program naukowy pod patronatem Ministerstwa Sprawiedliwości. Specjalizuje się głównie w prawie cywilnym, rodzinnym, postępowaniu cywilnym oraz egzekucyjnym. Interesuje się również prawem pracy, nieruchomości i ich obrotem, a także prawem nowych technologii i rynkiem e-commerce.
Zapytaj prawnika
