• Data: 2025-01-07 • Autor: Joanna Korzeniewska
Proszę o poradę prawną dotyczącą zabezpieczenia dzieci po śmierci rodziców. Oboje z mężem prowadzimy własne działalności gospodarcze na odrębnym terenie (każde z własnym majątkiem) i posiadamy rozdzielność majątkową zawartą jeszcze przed ślubem. Jestem sukcesorem w firmie męża. Mamy dwoje małoletnich dzieci. Od pewnego czasu zastanawiamy się, jak powinniśmy je zabezpieczyć w razie śmierci jednego z nas lub obojga rodziców jednocześnie. Jak to wygląda ze strony prawnej? Czy ja mogę zarządzać majątkiem męża przy jego ewentualnej śmierci? Czy on może zarządzać moim? Czy to jednak dzieci dziedziczą i do osiągnięcia ich pełnoletności sąd decyduje o majątku?
Bardzo dobrze, że myślą Państwo o zabezpieczeniu swoich dzieci i o ich przyszłości. Co do tego, jak Państwo zechcą dysponować swoim majątkiem, to już oczywiście Państwa decyzja.
Zgodnie z art. 931 Kodeksu cywilnego (dalej K.c.) w pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci spadkodawcy oraz małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych, jednak udział małżonka dziedziczącego w zbiegu z dziećmi wynosi minimum ¼. Jeśli więc nie sporządzą Państwo testamentu, w którym inaczej będzie rozporządzony majątek, dziedziczyć będzie Pani i dzieci albo też mąż i dzieci, zależnie, kto odejdzie pierwszy.
Dziecko nawet małoletnie może być spadkobiercą i dziedziczy majątek z mocy ustawy, ewentualnie testamentu. Natomiast w praktyce nieco problematyczna potrafi być kwestia zarządu majątkiem.
Zgodnie z art. 101 § 1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „Rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku”.
Rodzice małoletniego dziecka są jego przedstawicielami ustawowymi. Jeżeli pozostaje ono pod władzą rodzicielską obojga z nich, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Są jednak pewne wyjątki. Żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka przy czynnościach prawnych:
Nie jest tak, że to sąd sprawuje zarząd nad majątkiem dziecka, gdyż co do zasady robią to rodzice. Ich możliwości są jednak wówczas ograniczone. Rodzice nieletniego mogą samodzielnie sprawować wyłącznie czynności zwykłego zarządu, które obejmują załatwianie bieżących spraw związanych z majątkiem dziecka, które służą utrzymaniu tego majątku w stanie niepogorszonym, np. wypłata mniejszych sum pieniędzy z konta bankowego dziecka.
W przypadku czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, rodzice dziecka muszą uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego, np.:
Posłużę się teraz przykładem, gdyż wtedy można najprościej coś objaśnić. Pani mąż umiera jako pierwszy i pozostawia dom. Spadek jest dziedziczony przez Panią i dzieci w 1/3 dla każdego. Każde z Państwa ma 1/3 udziału w majątku, w tym w domu. Pani prowadzi bieżący zarząd majątkiem swoim i dzieci, w tym domem. Może Pani dokonywać czynności zwykłego zarządu, remontów, można np. wynająć. Natomiast gdyby Pani chciała sprzedać dom, musiałaby Pani uzyskać zgodę sądu rodzinnego na sprzedaż udziałów dzieci, tego już nie może Pani zrobić samodzielnie. To dotyczy właśnie cenniejszych składników majątku spadkowego i czynności przekraczających zwykły zarząd, np. zmierzających do pozbycia się majątku.
Tak naprawdę w sprawach codziennych nie jest to jakaś wielka przeszkoda i co do zasady sąd się w to nie wtrąca, szczególnie sam z siebie. Problem powstaje wówczas, gdyby Pani chciała właśnie np. sprzedać dom, który byłby współwłasnością dzieci, które, jak pisałam wcześniej, mogą być spadkobiercami, ale nie mogą działać samodzielnie i w ich imieniu działają rodzice. Działania rodziców są jednak poddawane kontroli sądu w określonych przypadkach.
Małżeństwo z dwójką dzieci posiada osobne działalności gospodarcze i rozdzielność majątkową. Mąż zmarł, zostawiając dzieciom i żonie część nieruchomości w spadku. Matka chce sprzedać część nieruchomości, by zabezpieczyć środki na edukację dzieci, ale nie może tego zrobić bez zgody sądu na sprzedaż udziałów dzieci. Proces uzyskania zgody sądu trwa kilka miesięcy, co opóźnia realizację planu, jednak sąd ostatecznie wyraża zgodę, biorąc pod uwagę dobro dzieci.
Rodzice z osobnym majątkiem chcą zabezpieczyć przyszłość dzieci w razie swojej śmierci i spisują testamenty. Po ich nagłej śmierci dzieci dziedziczą majątek obojga, jednak opiekę nad nimi przejmuje siostra matki, która nie znała szczegółów zarządzania majątkiem. W związku z tym musi zasięgnąć porad prawnych i założyć konta dla dzieci, na które będą trafiać fundusze. Złożenie wniosku do sądu o zezwolenie na wypłaty z kont dzieci ułatwia zarządzanie bieżącymi kosztami ich utrzymania.
Ojciec i matka, prowadzący osobne działalności gospodarcze, umierają w wypadku. Ich majątek dziedziczą małoletnie dzieci. Bliska rodzina opiekująca się dziećmi próbuje sprzedać mieszkanie, aby przenieść dzieci do większego, ale z powodu braku testamentu i szczegółowego planu zarządzania majątkiem, konieczne jest skierowanie sprawy do sądu opiekuńczego. Dzieci mogą zamieszkać w nowym mieszkaniu, jednak sprzedaż pierwotnego trwa znacznie dłużej ze względu na procedury sądowe.
Zabezpieczenie dzieci na wypadek śmierci rodziców wymaga starannego zaplanowania i uwzględnienia aspektów prawnych związanych z dziedziczeniem oraz zarządzaniem majątkiem. Warto rozważyć spisanie testamentu, który określi, kto będzie zarządzał majątkiem dzieci, i jak zapewnić środki na ich bieżące potrzeby oraz edukację. Dzięki odpowiednim zapisom w testamencie i znajomości obowiązujących przepisów, rodzice mogą zagwarantować dzieciom stabilne wsparcie finansowe oraz ochronę majątku aż do osiągnięcia przez nie pełnoletności.
Potrzebujesz porady prawnej dotyczącej zabezpieczenia dzieci i zarządzania majątkiem? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a nasi specjaliści udzielą Ci wsparcia. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Joanna Korzeniewska
Randa prawny.
Zapytaj prawnika
