• Autor: Iryna Kowalczuk
W 1998 r. teściowie w ramach darowizny przepisali notarialnie na mnie i męża działkę. Okazało się, że nie spełnia ona warunków do zabudowy i sprzedaliśmy ją 2000 r. za 30 tys. zł. W 2006 r. zmarła teściowa, a w 2016 teść. Pozostawili po sobie dom o wartości ok. 200 tys. zł. Siostra męża uważa, że nie mamy prawa do domu po rodzicach z uwagi na to, że działka sprzedana w 2000 r. obecnie byłaby warta tyle, co dom rodziców. Czy dawno sprzedana działka wchodzi do rozliczeń spadkowych? Z jakiego czasu należy brać pod uwagę jej wartość?
Na wstępie należy wskazać, iż darowana Pani i Pani mężowi nieruchomości nie wejdzie już w skład spadku po Pani teściach. W chwili dokonania darowizny nieruchomość ta wyszła z majątku Pani teściów i weszła do majątku Pani i męża, tak więc nie ma już takiej możliwości prawnej, aby ta nieruchomość, którą Pani wraz z mężem otrzymała, była dziedziczona przez spadkobierców Pani teściów.
Jednakże to, że otrzymali Państwo darowiznę, będzie miało znaczenie w kwestii zaliczenia wartości tej darowizny do schedy spadkowej po teściach, chyba że w akcie darowizny ma Pani zapis, że darowizna nie wlicza się do schedy spadkowej. Proszę sprawdzić, czy taki zapis się znajduje. Jeżeli nie, to podnieść należy, że jak wskazuje art. 1039 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.): „jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia”.
Należy wskazać, iż zaliczenie darowizny na schedę spadkową wpływa jedynie na ustalenie schedy, nie wywiera natomiast żadnych innych skutków zarówno co do skuteczności dokonanej darowizny, jak i wielkość działu spadkowego, a także odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe. Operacja zaliczania darowizn pozostaje w ścisłym związku z ustalaniem sched spadkowych, a zatem z działem spadku. Dlatego zaliczenie to może zostać dokonane jedynie przy dziale spadku – umownym lub sądowym.
Stosownie do art. 1040 K.c. – jeżeli wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegających zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki. W wypadku takim nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny lub zapisu windykacyjnego, ani spadkobiercy zobowiązanego do ich zaliczenia.
Jak wskazuje art. 1042 § 1 K.c. – zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn lub zapisów windykacyjnych podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegającej zaliczeniu.
Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku (art. 1042 § 2). Przy zaliczaniu na schedę spadkową nie uwzględnia się pożytków przedmiotu darowizny lub zapisu windykacyjnego (art. 1042 § 2).
Tak więc w opisanym przypadku zaliczenie na schedę spadkową przeprowadzić należy w ten sposób, iż do spadku po teściach dolicza się wartość darowizny na rzecz Pani męża. I chodzi tu tylko o wartość połowy tej darowizny, bowiem drugą połowę otrzymała Pani, a Pani spadkobiercą po teściach nie jest i Pani połowa darowizny do spadku zaliczać się nie będzie. Czyli po zsumowaniu spadku i wartości połowy darowizny dla Pani męża należy obliczyć schedę spadkową należną każdemu ze spadkobierców.
Jeżeli przykładowo przyjąć, że wartość połowy darowizny na rzecz Pani męża wynosi 200, a wartość spadku pozostawionego przez teściową wynosi 100, to scheda spadkowa należna każdemu ze spadkobierców (Pani mężowi i jego siostrze) wynosi 150 (300/2). Pani mężowi zalicza się na schedę spadkową wartość otrzymanej połowy darowizny (200). Jako, że w tym przykładzie wartość darowizny przewyższa wartość schedy spadkowej, Pani mąż, który otrzymał darowiznę, nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki (50). W takim wypadku nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy (czyli Pani męża) zobowiązanego do jej zaliczenia. Zatem to, co zostało po teściowej (jej spadek), przypadnie w całości siostrze męża. Oczywiście to tylko przykład, wszystko zależy od tego, jaką aktualnie ma wartość połowa darowanej działki, w stanie, w którym była darowana, oraz jakiej wartości spadek pozostał po teściach. Tak czy inaczej wartość połowy darowizny albo obniży należny Pani mężowi spadek po rodzicach, albo w ogóle nie będzie mu się on należał (jak w przykładzie).
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika
